Shapan – halqymyzdyń ejelden kele jatqan kádeli kıimi. Tipti onyń qoldanysqa enýi sonaý kóne ǵun, keıingi túrki dáýirine qatysty derekterde kezdesedi. Mysaly, ejelgi ǵun mádenıetiniń eń iri úlgisi sanalatyn ataqty Noın-Ýla qorymyna HH ǵasyrdyń basynda qazba jumysyn júrgizgen orys ǵalymy P.K.Kozlov (1863-1935) uzyndyǵy 1,17 m, eni (jeńimen) 1,94 m ǵun shapanyn tapqanyn bilemiz. Bul mura qazir Ermıtajda tur.

Shapannyń tarıhy tereńde jatyr. «Qazaqtyń etnografııalyq kategorııalar, uǵymdar men ataýlarynyń dástúrli júıesi» atty 2014 jyly jaryq kórgen ensıklopedııalyq anyqtamalyqta: «Shapan – matamen astarlanyp, arasyna qoı, túıe júni nemese maqta salynyp, syryp tigilgen kıim túri» dep jazylypty.
Shapan tigilgen matasyna qaraı: jibek shapan, púlish shapan, barqyt shapan, shuǵa shapan, qaba shapan, shıbarqyt shapan, maqpal shapan, shuǵa shapan delinse, jasalý formasyna baılanysty: sholaq shapan, qaptal shapan, qımaly shapan, syrmaly shapan, qaıyrma jaǵaly shapan, tik nemese orama jaǵaly shapan, t.b. aıtylady. Al sándik úlgisine qatysty: kúmis túımeli shapan, zerli shapan, oıýly shapan, kesteli shapan, t.b.
«Kemisin halqym óziń aıt,
Keńesim meniń jaqpasa,
Kem kórmeımin kóńilime,
At minip, shapan kıgendeı,
«Páli» dep jurtym maqtasa, –
dep ataqty Bazar jyraý atamyz aıtqandaı, qazaq halqy sándik shapandardy syıǵa tartatyn bolǵan nemese qudalyqqa apardy, tipti erte kezde elshiler syılyq retinde alyp júrgen.
Osyndaı áıel adamǵa arnalǵan sándik kesteli shapandy ótken jazda Baı-О́lke aımaqtyq ortalyq mýzeıiniń kórme zalynan kezdestirdik. «Shapannyń uzyndyǵy 115 sm, jeńiniń keńdigi 15 sm, keýde tusy 54 sm, eteginiń keńdigi 104 sm, jaǵasy 35,5 sm, qoltyǵy 24 sm, salmaǵy 1712 gramm» dep jazylypty jádigerdiń qordaǵy anyqtamalyǵynda.
Al shapannyń jalpy sándik jasalý sıpatyna toqtalar bolsaq, syrty qara shuǵadan tystalyp, astary qyzyl sharshy bederli shytpen kómkerilipti. Aınalasyn kestelegen oıma jaǵaly, eki jeńiniń ushy jáne qos óńiri, etegimen birge syrmalanyp, qyzyl matamen jıektelgen. Shapannyń ıyǵyna sheńber formaly arqar múıiz oıý tańbalanyp, jeńi jáne etek-óńirine ulaspaly ıir órnek: aq, sary, kúlgin tústermen kestelenipti.
Shapandy 1971 jyly Bulǵyn óńiriniń turǵyny Jubaı degen kisiden mýzeı basshysy Qyzyrbek Sádýuly satyp ákelip, qorǵa tapsyrǵan eken. Bul kisi 1934 jyly týǵan, aımaqtyq ólketaný mýzeıin basqaryp turǵan 1970-1978 jyldary
mekeme qoryn tolyqtyrý isine erekshe mán berip, zor qyzmet atqarǵan kórinedi. Jaryqtyq 2005 jyly atajurtqa kóship kelip, 2009 jyly ómirden ótipti. Marqumǵa topyraq elorda irgesindegi Qoıandy aýylynan buıyrypty.
Qoǵam • Búgin, 21:22
Sport • Búgin, 21:21
Ásker • Búgin, 21:20
Áskerılerdiń áleýmettik áleýeti
Ásker • Búgin, 21:19
Aımaqtar • Búgin, 21:17
Qoǵam • Búgin, 21:16
Uqsas jańalyqtar