Prezıdent rezıdensııalary – balalar ıgiligine

Elimizdiń birqatar óńirinde Memleket basshysynyń rezıdensııasy bar. Olardyń basym bóligi oblys ortalyqtarynyń mańynda ornalasqan. Osy oraıda «Amanat» partııasy janyndaǵy Otbasy jáne halyqty áleýmettik qorǵaý máseleleri jónindegi Respýblıkalyq qoǵam­dyq keńes tóraǵasy Dınara Zá­kıeva jergilikti ákimdikterge qu­­laq­­qaǵys jasap, usynysyn bil­­dirdi.

– Bul – óte jaqsy jańalyq. Prezıdent tapsyrmasy boıyn­sha búginde balalarǵa arnal­ǵan kóptegen joba iske asy­ry­lyp jatyr, atap aıtqanda, oqýshylar saraı­laryn salý, keminde jıyrmaǵa jýyq ońaltý ortalyqtaryn, aýtızm or­talyq­taryn ashý. Sonymen qatar bos ınfra­qu­rylymdardy qajet etetin baǵyttar da bar. Balabaqshalardyń qajet ekeni de sózsiz. Buqaralyq aqparat qural­darynyń má­limetinshe, rezıdensııa­lar qaladan alystaý jerde ornalasqan, jasyl jelek­termen qorshalǵan. Mysaly, Aqtó­be qala­syndaǵy rezıdensııa Qarǵaly óze­niniń jaǵasynda, al Aqtaýda Kaspıı jaǵa­laýynda ornalasqan. Sondyqtan biz óńirlerge bul ǵımarattardy erekshe qajet­tiligi bar balalarǵa, onyń ishinde men­taldy erek­sheligi bar balalarǵa arnal­ǵan sanatorıılerge beıimdep, paıdalanýdy usynamyz. Biz erekshe balalardyń analarymen birlesip, Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligine arnalǵan usynystarymyzdy pysyqtaǵan kezde, olar mentaldyq damý ereksheligi bar balalarǵa sanatorıı-kýrorttyq em alý múmkindigi qarastyrylmaǵany týraly máseleni kóterdi. Al mınıstrlik bolsa, qoldanystaǵy sana­to­rıılerdiń atalǵan ereksheligi bar balalarǵa jaramsyz ekenin aıtty, – dedi keńes tóraǵasy.

Statıstıkalyq málimet boıynsha, qazir elimizde erekshe qajettilikteri bar 104 myń bala bar, onyń 19 myńy – mentaldy damý erekshelikteri bar bala. Bul balalardyń ata-analary, ádette, analar, olardy táýlik boıy súıemeldeý men kútimmen qamtamasyz etýge májbúr.

– Jalpy, bul sanattaǵy balalar men olardyń ata-analaryn qoldaý boıynsha sheshýdi qajet etip turǵan biraz másele bar. Sanatorııler olardy qoldaýdyń biri bolar edi. Osy oraıda bul ǵımarattarda sanatorıılerdi barlyq sanattaǵy erekshe qajettilikteri bar balalarǵa beıimdep, ashý kerek. Sebebi sanatorıılerde bilikti medısınalyq jáne pedagogıkalyq kómek alýmen birge demalý da qarastyrylady. Balaǵa da, onyń ata-anasyna da kúndelikti kúıbeń tirshilikti az ýaqytqa bolsa da umytyp, emosıonaldy túrde demalýǵa septigin tıgizeri anyq. Jańa qorshaǵan orta, ádemi kórinis, tabıǵat – bul balalardyń áleýmettenýine paıdaly, olardyń damýyna oń áser etedi, – dedi «Amanat» partııasy janyndaǵy Otbasy jáne halyqty áleýmettik qorǵaý máseleleri jónindegi respýblıkalyq qoǵamdyq keńes tóraǵasy Dınara Zákıeva.

Aqtaý: bala qýanyshynyń bastaýy

Aqtaý qalasyndaǵy «Prezıdent rezıdensııasy» 15-shaǵyn aýdany tustaǵy teńiz jaǵalaýyna jaqyn ornalasqan. Memleket basshysynyń birqatar óńirlerdegi rezıdensııalardy balalar qajettiligi úshin paıdalaný jónindegi tapsyrmasyn basqa óńir turǵyndaryndaı mańǵystaýlyqtar da qýana qabyldady. Qolda bar derekterge súıensek, teńiz jaǵasyndaǵy 225,94 ga jer 2007 jyly 12 jeltoqsanda №136 satyp alý-satý sharty negizinde vılla salý úshin «Oil Real Estate» JShS jekemenshigine ótken. Al Úkimettiń 2012 jylǵy qaýlysymen bekitiligen bas jospar boıynsha ol jerler demalys aımaǵy aınalǵan. Iаǵnı «reakrasıondy aımaq». Vılla shamamen 9-10 ga jerge salynǵan jáne on bes jyldan beri aýmaq tutastaı tas qorshaýmen qorshalǵan.

– Buǵan deıin ózekti úsh máseleni kótergen edim. Birinshisi – Prezıdent rezıdensııalary úshin jekemenshikke ótip ketken jerlerdi  memleketke qaıtarý bolsa, ekinshisi Konstıtýsııa men zań mátinderindegi qatelerdi túzetý, al úshinshisi – erikti qonys aýdarý baǵdarlamasy boıynsha Qostanaı oblysyna kóshýge yntaly mańǵystaýlyqtar úshin jańa qonysqa gaz tartý máselesi. Memleket basshysynyń sheshimi halyq úshin qýanyshty jańalyq boldy, – deıdi jas ǵalym Baqtybaı Jaılaý.

Aqtaýda aýyr dertke shaldyqqan balalardy emdeýmen aınalysatyn arnaıy ortalyq joq. Naýqas balalaryn Astana qalasyndaǵy «Ana men bala» ortalyǵyna nemese Almatydaǵy «Aqsaı» emdeý ornyna tasymaldaý – ata-ana úshin ońaı emes jáne bul kóp jyl boıy sheshimin tappaı júrgen másele. Árıne, rezıdensııany endi qandaı maqsatta qoldanatynyn jergilikti ákimdik anyqtaıdy, qandaı bolǵanda da bul balalar úshin úlken jańalyq bolǵaly tur.

Aqtóbe: úmitti kezeń

Aqtóbe qalasyndaǵy Prezıdent rezıden­sııasy Qarǵaly ózeniniń boıynda kúnshyǵys bette ornalasqan. Tarıhqa júginsek, HIH ǵasyrdyń basynda Qarǵaly boıyndaǵy qalyń toǵaı Arynǵazy hannyń rezıdensııasy bolǵan eken. Sol zamanda Qarǵaly ózeniniń arnasy qazirgiden birneshe ese toly, jan-jaǵy jaıqalǵan ný orman bolǵan. Bul jerden aǵash úı salyp, jazda bıe baılap, toǵaıdyń ishinde ań aýlap, qus júgirtken Arynǵazy han 1825 jyly Kalýgaǵa uzaq merzimge jer aýdarylǵan soń ıelik bos qalǵan. Aqtóbe-Or tasjolynyń bo­ıynan eki shaqyrymdaı qashyqtyqta ornalasqan osy mekenge Aqtóbege kelgen laýazymdy tulǵalar ornalasady. Ekinshi jaǵynan rezıdensııa oblys­ty basqarǵan ákimderdiń otbasy múshelerimen qonystanatyn orny. Qysy-jazy kúzeti kúshti mekenge kezdeısoq jolaýshy qonaqtaı almaıdy, aýmaǵy atshaptyrym rezıdensııany kútip ustaıtyn – kúzetshi, aspaz, baqshasyn baptaıtyn birneshe qyzmet bar.

«Prezıdent tapsyrmasyn biz shuǵyl túrde oryndaýǵa kirisip kettik. Negizgi suraq – qazirgi kezde Aqtóbede balalar úshin eń birinshi qandaı mekeme qajet? Rezıdensııany densaýlyǵynda kináraty bar balalardy saýyqtyrý ortalyǵyna, balabaqshaǵa, bolmasa oqýshylarǵa arnalǵan jazdyq lagerge aınaldyrý kerek degen usynystardy biz oblystyq bilim jáne densaýlyq saqtaý basqarmalary basshylarymen birlesip talqylap jatyrmyz. Eń áýeli rezıdensııany qandaı zańdylyqpen memlekettik menshikke alý joldaryn memlekettik organdarmen birge talqylaýdamyz. Osy suraqty sheshýge bir apta ýaqyt ketedi. Sodan keıin on bes kúnniń ishinde bul jerden balalarǵa arnalǵan ortalyqtardyń biri ashylady. Ǵımarattyń ishine qurylys jáne jóndeý jumystaryn shuǵyl túrde júrgizemiz», deıdi Aqtóbe oblysy ákiminiń apparat basshysynyń orynbasary Erjan Baıtanaev.

Jergilikti organdardan rezıdensııany ustap turýǵa jylyna qansha kólemde qarajat bólinetinin bile almadyq. Degenmen qazirgi kezde óńirde múgedek, jetim balalarǵa arnalǵan tabıǵat aıasynda jabdyqtalǵan arnaıy mekeme joq. Oblys ortalyǵynda 1-6 jastaǵy jetim jáne týabitti densaýlyǵynda kináraty bar balalarǵa arnalǵan «Úmit» sábıler úıi bar. Munda 21 jetim jáne múgedektigi bar bala tárbıelenedi. Onyń 17-si tuldyr jetim bolsa, tórt balanyń anasy bar. Balalaryn qaraýǵa shamasy jetpegendikten, úsh jasqa deıin balalaryn osy jerge ýaqytsha ornalastyrǵan. «Úmit» sábıler úıiniń bir jaǵynda aqyl-esi kem, túrli syrqaty bar 25 eresek jetim bala tárbıelenip jatyr. Osy balalardy Prezıdent rezıdensııasyna kóshirse jaqsy bolar edi degen usynys bar. О́ıtkeni qalanyń qaq ortasynda ornalasqan sábıler úıinde balalardyń taza aýa­da erkin júrýine múmkindigi joq. Al Qarǵaly boıyndaǵy qorshalǵan rezıdensııanyń aýlasynda túrli saýyqtyrý is-sharalaryn ótkizýge bolady. «Úmit» balalar úıiniń ǵımaraty bosap qalsa, bul jerde túrli syrqaty bar balalarǵa arnap balabaqsha ashýǵa bolady. Qalanyń shetinde ornalasqan rezıdensııaǵa balabaqsha ashylsa, kúndelikti aparyp-ákelýge ata-analardyń múmkindigi bolmaıdy. Aıta ketý kerek, Aqtóbe qalasynda tek aýtızm dertine shaldyqqan 600 bala bar.

Atyraý: salamatty saýyqtyrý

Memleket tarapynan balalardy qoldaýǵa baılanysty pármendi is-sharalar atqarylyp keledi. Balalar jyly jarııalanyp, erkin eldiń erteńine balaıtyn jas urpaqqa san alýan qoldaý kórsetildi. Endi mine, Prezıdenttiń Atyraýdaǵy rezıdensııasy balalarǵa arnalǵan demalys jáne saýyqtyrý ortalyǵyna aınalǵaly otyr.

«Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes qonaq kútý nysandaryn balalarǵa arnalǵan saýyqtyrý jáne demalys kesheni retinde qaıta ashý josparlanyp otyr. Osyǵan baılanysty Atyraý oblysynyń memlekettik organdary balalardyń qajettiligin zertteı bastady. Arnaıy organdardyń zerdeleýinen soń balalardy saýyqtyrý jáne demalys ortalyǵynyń keshendik maqsaty aıqyndalady» dep habarlady Atyraý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti.

Endi jergilikti ákimdik Prezıdenttiń burynǵy rezıdensııasyn qaıta jabdyqtaýdy kózdep otyr. Bul rezıdensııa Jaıyq ózeniniń jaǵalaýynda ornalasqan. Prezıdenttiń bul qadamyn jurtshylyq jyly qabyldady. Tipti balalarǵa tartý dep esepteıdi. О́ıtkeni Atyraýda da saýyqtyrýdy qajet etetin balalar sany az emes. Máselen, «Zeıin Atyraý» erekshe balalardy damytý ortalyǵy úsh jyl buryn ashylǵan. Munda psıhıkalyq jáne sóıleý qabileti buzylǵan, aýtızm, serebraldy sal aýrýy, Daýn sındromy bar balalar jan-jaqty ońaltýdan ótedi.

– Erekshe balalarǵa AVA-terapııa, neırogımnastıka, sensorlyq ıntegrasııa, beıimdelgen sport ádisteri arqyly keshendi ońaltý qolda­nylady. Ortalyqta logoped, psıholog qyzmetteri kórsetiledi. Arnaıy mamandar balalardy sóıleýge, jazýǵa, qoǵamdyq ortada ózin ózi ustaý­ǵa úıretedi. Munda aı saıyn 100-den astam erekshe bala ońaltýdan ótedi. Úsh jyl ishinde ortalyqta ońaltýdan ótken 30-ǵa jýyq erekshe bala qatarlastarymen birge balabaqshaǵa barýǵa múmkindik aldy. Al 15 bala mektep tabaldyryǵyn attady, – deıdi «Zeıin Atyraý» ortalyǵynyń jetekshisi Araı Baǵytjan.

Byltyr bul ortalyqta Tomatıs-terapııanyń zamanaýı ádistemesi engizilip, balalarmen sabaq ótkizýge arnalǵan sensorlyq buryshy jasalǵan edi. Erekshe balalar úshin basseın de ornatylǵan. Bul – jobanyń quny 27 mıllıon teńge. Sondaı-aq «Zeıin-Atyraý» erekshe balalardy damytý ortalyǵynda erekshe bilim berý qajettiligi bar 50 balaǵa 120 tegin kýrs uıymdastyrylǵan.

Taraz: tabıǵatpen tárbıeleý

Taraz qalasyndaǵy Prezıdent rezıdensııasy da aldaǵy ýaqytta balalardyń ıgiligine paıdalanylady. Jambyl oblysynyń jergilikti atqarýshy bıligi bul maqsatqa jylyna 50 mıllıon teńge bólýdi jón kórip otyr. Jaýapty mamandardyń sózine sensek, ǵımaratty kútip ustaýǵa jumsalatyn qarjyny oblys ákimdigi sharýashylyq basqarmasy qarastyrady. Balalar ıgiligine paıdalanýǵa beriletin nysan ázirge qandaı mekeme bolatyny naqtylanyp jatyr.

«Prezıdenttiń tapsyrmasyna sáıkes, biz oblysqa qarasty nysannan balalarǵa arnalǵan arnaıy mekeme ashýdy josparlap otyrmyz. Búgingi tańda jumysty júıeleý maqsatynda oblys ákimdigi bilim basqarmasynyń negizinde zerdeleý toby quryldy. Atalǵan top nysandy aralap, barlyq jaǵdaıdy zerdeleıdi. Sońynan keńese otyryp, nysandy múgedek balalarǵa beremiz be nemese sanatorııge aınaldyramyz ba, joq álde lager retinde paıdalanamyz ba, osy másele boıynsha naqty sheshim qabyldaımyz», deıdi oblys ákiminiń orynbasary Erkin Úısimbaev jaǵdaıdy túsindirip.

Prezıdent pármenine sáıkes shahardan 15 shaqyrym jerde ornalasqan keshen aldaǵy ýaqytta balalardyń ıgiligine beriletini túsinikti. Degenmen Memleket basshysy buıryq bergenimen, nysandy túrlendirý tıpine qatysty máseleni óńir basshylarynyń tańdaýyna qaldyryp otyr. Az kúnde másele tolyqtaı sheshimin tappaq.

Qala mańynda ornalasqan rezıdensııa 1965 jyldan beri qoldanysta ekenin aıta ketken jón. Derekterge sensek, keshende 20 adam eńbek etedi. Telimde eki ǵımarat, tennıs korty bar. Aınalasy jasyl jelekpen kómkerilgen.

Qostanaı: qaraǵaıly saıabaq aıasynda

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasymen Qostanaıdaǵy Prezıdent rezıdensııasy da balalardyń ıgiligine berilmek. Oblys ákimdigi Prezıdent tapsyrmasynyń mindetti túrde oryndalatynyn, rezıdensııa mindetti túrde balalarǵa arnalǵan mekeme bolatynyn málimdedi. Biraq onyń naqty qaı baǵytta jumys isteıtinin jýyq arada arnaıy qurylǵan jumys toby anyqtaıdy.

– Qostanaı oblysy ákimdigine qarasty Amangeldi eldi mekeninde ornalasqan laýazymdy tulǵalardy kútýge negizdelgen keshendi balalarǵa arnal­ǵan áleýmettik nysanǵa aınaldyrýǵa qatysty Memleket basshysynyń tapsyrmasy oryndalady. Osy maqsatta, oblys ákiminiń orynbasary Rınat Muhametqalıevtiń tóraǵalyǵymen arnaıy jumys toby quryldy. Jumys toby barlyq máselelerdi zertteı otyryp, oblys ákimine bir aıdyń ishinde naqty usynys beredi. Basty maqsat – atalǵan nysandy balalardyń áleýmettik qajettiligine beıimdeý. Qymbat jobalardan bas tartyp, memleket qarajatyn únemdeý máselesin Qostanaı oblysy ákimi udaıy kóterip keledi. Atalǵan keshendi áleýmettik salaǵa beıimdeý týraly aımaq basshysy buǵan deıin de aıtqan bolatyn. Prezıdent tapsyrmasy osy isti jyldamdatyp,  bıýdjet qarajatyn tıimdi paıdalanýǵa yqpal eteri sózsiz, – dedi oblys ákiminiń baspasóz hatshysy Jumataı Kákimjanov.

Tobyl ózeniniń jaǵalaýyndaǵy Prezıdent rezıdensııasy Qostanaı aýdanyndaǵy Áljan jáne Sadovyı aýyldarynyń mańynda, tabıǵaty ásem keń alqapqa ornalasqan. Nysan shamamen 2 gektarǵa jýyq jerdi alyp jatyr. Qalyń aǵashtyń arasynda turǵan keshenniń aýmaǵynda alty ǵımarat bar. Onyń ekeýi 2002 jyly, tórteýi 2004-2008 jyldar aralyǵynda, Prezıdent janyndaǵy sheteldik ınvestorlar keńesiniń jalpy otyrysyn ótkizýge daıyndyq sharalary barysynda salynǵan. Beıresmı málimetterge sensek, alyp keshendi ustap turýǵa jylyna 50 mln teńge qarjy jumsalyp kelgen.

Buǵan deıin qarapaıym turǵyndar kirmek túgili, mańaıyna jaqyndap bara almaıtyn kúzeti kúshti keshenniń áýeden túsirilgen sýretinen rezıdensııa aýmaǵynda turǵan jasyl shatyrly, ekiqabatty eńseli tórt úıdi kórýge bolady. Shetirek eki aq boz kıiz úı, dál ortada sýburqaq ornalasqan. Al qaraǵaıly saıabaqtyń saıasynda tennıs kortyna uqsaıtyn aq shatyrly úlken ǵımarat tur. Qorǵaýdaǵy keshen aýmaǵynda aıdyn kólge suǵyna, sýdyń dál ústine aǵashtan salynǵan segiz qyrly, jasyl shatyrly jeńil ǵımaratty da baıqaýǵa bolady. Kól ústinde turǵan ǵımarattan uzyndyǵy shamamen 5 metr bolatyn aǵash kópir arqyly jaǵaǵa shyǵady. Bul ǵımarat qaıyqqa minýge arnalǵan oryn bolýy kerek dep boljadyq. Kelisti demalys ornyna laıyq keshenniń bir shetine qaraı jasyl shatyrly taǵy bir úı ornalasqan. Bul – golf-klýbtyń ákimshilik ǵımaraty bolý kerek, óıtkeni úıdiń janynda golf oınaýǵa arnalǵan ashyq alańqaı bar. Keshen aýmaǵyndaǵy jaryq baǵandary men jasyl jelek, bıik qaraǵaılardyń kóptigi qaıran qaldyrady. О́zara úılese jarasyp turǵan kelisti bıik ǵımarattardyń arasyn qymbat tas tósenish tóselgen súrleý joldar jalǵap jatyr.

Kópten beri kópshilikke jumbaq bolyp kelgen qupııa keshenniń taıaý kúnderi balalardyń ıgiligine ótetinin estigen qarapaıym jurtshylyq ta Prezı­denttiń ádil sheshimine rızashylyq bildirip jatyr.

Materıaldy daıyndaǵandar:

Gúlnar JOLJAN, Gúlaıym ShYNTEMIRQYZY,

Joldasbek KО́ShERBAIULY, Nurqanat QULABAI,

Baıan QÝANDYQQYZY, Tabıǵat MUSYLMANQUL,

«Egemen Qazaqstan»