Shahmat • 20 Naýryz, 2023

Jansaıa jarap tur

105 ret kórsetildi

Shtab-páteri Shveısarııanyń Lozanna qalasynda ornalasqan Halyqaralyq shahmat federasııasy (FIDE) óziniń jańartylǵan reıtıngin jarııa etti. Bir qýantarlyǵy, úzdikter tiziminde Qazaqstannyń úsh birdeı burymdysy bar. Olar – Jansaıa Ábdimálik, Bıbisara Asaýbaeva jáne Dınara Sádýaqasova.

Qazaq qyzdary arasynda eń úzdik kórsetkish Jansaıa Ábdi­má­likke tıesili. 23 jastaǵy Al­maty qa­lasynyń týmasy 2497 upaı jı­yp, dúnıejúzilik reıtıngte 13-oryndy ıelendi. Balaýsa sha­ǵy­nan óreli ónerimen kózge túsip júrgen ol ýaqyt oza Qazaqstannyń ǵana emes, alyp Azııanyń eń úzdik shahmatshysynyń biri ári biregeıine aınaldy. Ke­zinde Jansaıa túrli jas erek­shelikteri boıynsha qurlyq chempıony jáne álem birinshiliginiń júl­degeri atandy. 2017 jyl­dyń qarasha aıynda Italııanyń Travızıo qalasynda 20 jasqa deıingiler arasynda ót­ken dúnıejúzilik dodada 11 múmkindikten 9,5 upaı jıyp, bas júl­­deni oljalady. Áıel­­der arasynda ót­ken saıystarda da Jansaıa Áb­dimálik qomaqty tabystarǵa qol jet­kizdi. 2021 jyldyń jazynda Gıbraltarda ótken FIDE-niń Gran-prı týrnırinde 11 múm­kindikten 8,5 upaı jıǵan ol altynnan alqa taqty. Bir keremeti, osy jarysta Jansaıa birde-bir ret je­ńilistiń kermek dámin tatqan joq. Osy tabysynyń arqasynda ol halyqaralyq grossmeıster atandy.

Osydan bir aı buryn ǵana 19 jasqa tolǵan Bıbisara Asaý­baeva da talaı bıik belesterdi baǵyndyrdy. Tarazdyń týmasy óz qurbylary arasynda san márte qurlyqtyq jáne dúnıejúzilik dodalarda daralandy. 2021 jyly Varshavada jáne 2022 jyly Al­matyda blısten ótken álem chempıo­­nattarynda qarsylas shaq kel­tirmedi. Rapıdten ótken jarys­ta kúmis medaldy moınyna ildi. Áıel­der arasynda Azııa chempıony degen ataǵy taǵy bar. Bul kúnderi Bıbisara FIDE reıtınginde 29 oryndy enshilep otyr. Onyń qorjynynda 2 440 upaı bar.

1996 jyldyń kúzinde As­tanda dúnıege kelgen Dınara Sá­dýaqasova da túrli jas erek­shelikteri boıynsha birneshe ret álem chempıony atandy. Atap aıt­saq, 14 jas, 17 jas, 18 jas jáne 20 jas­taǵylar arasyndaǵy ja­rystarda aldyna jan salmady. 2019 jyly Qytaıdyń Sıntaı qalasynda jalaýy jelbirgen áıelder arasyndaǵy Azııa chempıo­natynda bas júldeni oljalady. Kezinde TOP-15 shahmatshynyń qataryna erkin engen Dınara sońǵy kezderi baıraqty básekelerge sırek qatysyp júr. Sonyń saldarynan álemdik reıtıngte de biraz tó­mendedi. Qazirgi kezde 2 434 upaı jı­ǵan Dınara Sádýaqasova 32-satyǵa jaı­ǵasty.

Kósh basyndaǵy jaǵdaıǵa keler bolsaq, ádettegideı Qytaı shah­matshylary shashalaryna shań juqtyratyn emes. TOP-10-dyqtyń qatarynda bul eldiń tórt ókili bar. Kósh basynda – Hoý Ifan. 29 jastaǵy sheber oıynshynyń tórt dúrkin álem chempıony degen ataǵy bar. Komandalyq saıysta ol úsh márte top jardy. Qazir Ifan 2 628 upaıdy oljalady. Qytaıdyń Szıýı Venszıýn (5-oryn, 2 550 upaı), Leı Tınsze (6-oryn, 2 545 upaı) jáne Tan Chjýnı (8-oryn, 2 526) syndy sheberleriniń de sha­­bysy shıraq. Sondaı-aq ún­dis­tandyq Hampı Konerý (2-oryn, 2 576 upaı), reseılik Aleksandra Gorıachkına (3-oryn, 2 576 upaı) men Katerına Lagno (4-oryn, 2 560 upaı), shveı­sa­­rııalyq Aleksandra Kos­tenıýk (7-oryn, 2 536 upaı), grýzııalyq Nana Dzag­nıdze (9-oryn,

2 525 upaı) jáne ýkraı­nalyq Marııa Mýzychýk (10-oryn, 2 512 upaı) úz­dikter ti­zimine endi.

О́kinishke qaraı, «oı­lylar oıynyn» se­rik etken jigit­te­rimiz qyz­dar sekildi eleý­li ta­­bystarymen maq­tana al­maıdy. Qa­­zaqstannyń er­ler qurama koman­­dasy mú­sheleri arasynda eń úzdik kórsetkish Rınat Jumabaevqa tıesili. 33 jas­taǵy jerlesimiz 2 609 upaıǵa qol jetkizip, álemdik reıtıngtegi 162-oryndy qanaǵat tutýda. Qal­ǵan shahmatshylarymyzdyń ná­tıjeleri odan da tómen. Al nor­­­vegııalyq Magnýs Karlsen je­ke-dara kósh bastap tur. Skan­dı­na­vııalyq sańlaq 2 852 upaı­dy ıemdenýde. Sonymen qatar reseılik Iаn Nepomnıashıı (2-oryn, 2 795 upaı), qytaılyq Dın Lı­jen (3-oryn, 2 788 upaı), fran­sııalyq Álıreza Fırýzdja (4-oryn, 2 788 upaı), nıderlandtyq An­shısh Gırı (5-oryn, 2768 upaı), ame­rı­kalyq Nıkarý Nakamýra (6-oryn, 2 768 upaı), Fabıano Ka­­rýana (7-oryn, 2 766 upaı), Ýeslı So (8-oryn, 2 761 upaı), Vısh­­vanatan Anand (9-oryn, 2 754 upaı) jáne ázer­baıjandyq Teı­­mýr Radjabov (10-oryn, 2 747 upaı) syndy sań­laqtar TOP-10 oıynshynyń qata­ryna qosyldy. 

Uqsas jańalyqtar