Aldymen koýchtyń qandaı maman ekenin, onyń mindetin aıqyndap alaıyq. Koýchıng (coaching aǵylshyn tilinen «jattyǵý») – oqytý ádisi, «koých» atalatyn adam bilim alýshyǵa belgili bir ómirlik nemese kásibı maqsatqa jetýge kómektesedi. Koýchıng jalpy damýdyń ornyna naqty belgilengen maqsattarǵa jetýge baǵyttalǵan.
Koých – sertıfıkattalǵan maman. Onyń negizgi biliminen basqa, adamdy alǵa jeteleıtin ádisterdi meńgergen jáne tájirıbesi týraly bilimin rastaıtyn sertıfıkatty bolýy kerek. Al psevdo-koýchtar kóbine ortanqol kýrstardy ǵana aıaqtap nemese kitaptardan oqyp «mamandanyp» alady.
Koých bedelin alǵa tartyp, adamǵa óz oıyn, pikirin tyqpalap, qysym jasamaıdy. Al psevdomaman tájirıbesin óz betimen baǵalap, pikirin alǵa tartyp otyrady. Bilikti maman óziniń jeke tájirıbesin paıdalanady, biraq ony negizge almaıdy. Ol belgili bir ádistemeni ustanady jáne árbir klıenttiń ereksheligin túsinedi. Jasandylary bolsa, olardyń quzyrettiligine kúmándanǵan jaǵdaıda, minez-qulqyn ózgertip, agressıvti bolýy múmkin.
Trenıng ótkizetin mamandarǵa beriletin sıpattama da osyndaı. Máselen, shetelderde trenıng ótkizetinderdiń arnaıy sertıfıkaty, bilimi bolýy qajet bolmasa bul kásipke jol jabyq.
О́kinishke qaraı, elimizdegi koých, trenerlerde psevdomamandardyń áreketi basym. Birinshiden, trenıng ótkizip koýchıngke bet burǵandarda arnaıy sertıfıkat joq. «Ańqaý elge aramza moldanyń» keıpin kıip alyp, jumysyn dóńgelentip otyr, maqsaty – kóp adamdy tirkep, aqshasyn alsa bolǵany. Ekinshiden, trenıng ótkizip, ózderin koých sanaıtyndardy saralap qarasaq, ómirlik qatelikteri, ishki ókinish, qorqynyshtary bar jandar. Al olar ózgelerge ne bere alady? О́zderi de óz joldaryn naqty taýyp úlgermesten, ózgeniń sanasyna enip, qaýipke jol bastap otyrmaǵanyna kim kepil?
Osydan bir-eki jyl buryn «Sýpermamasıta» degen laqap atpen elge tanymal blogerdiń ústinen qylmystyq is qozǵaldy. Isti Almaty qalalyq polısııa departamentiniń múliktik qylmystardy tergeý bólimi qarady. «Sýpermamasıta» qarjylyq táýeldilikten arylyp, nesıe men qaryzdan qutylyp, túrli bıznes-akkaýnttardy basqarýdy úıretýge baǵyttalǵan kýrsyn 28 myńnan astam adamǵa satqan. Kýrs baǵasy 22 myń teńgeniń tóńireginde. Alaıda onlaın sabaqtyń sapasy men mazmunyna kóńili tolmaǵan qatysýshylar tólegen aqshalaryn keri qaıtarý úshin polısııaǵa aryzdanǵan. Bul bloger negizinen motıvator-koých retinde tanyldy. Buǵan deıin de san túrli trenıng ótkizip, myńdaǵan adamnyń qaltasyn qaqty. Al bir ǵana kýrsyna baılanysty adamdardyń shaǵymyn eskersek, ol sabaqtardyń da paıdasy bolǵanyna sený qıyn.
«Kýrs ótkizýdiń de óz tártibi bar. Eshqandaı lısenzııasy joq kýrstardan aýlaq bolý kerek», deıdi zańgerler. О́ıtkeni aqshaǵa bilimin satatyn mamandardy zańmen qýdalap, toqtaý sala almaımyz. Sondyqtan zańgerlerdiń aıtýynsha, «Aqshasy tólengen sabaqtyń mazmuny qanshalyqty mańyzdy? Motıvator-koýchtardyń aıtyp júrgen keńesteri tekserilgen be, derekkóz qaıdan alynǵan? Arnaıy sertıfıkaty bar ma?» degen sekildi suraqtarǵa qyzyǵýshylyq klıent tarapynan bolýy kerek. Motıvator-trenerdiń aqparaty sapasyz bolsa, ol – qylmys emes. Buǵan baılanysty elimizde zań joq.
О́kinishtisi, halyqtyń kóbi áli de ońaı aqsha taýyp, mıllıoner etip shyǵaramyn degen sózge senedi. Osy motıvatordyń sabaǵyna qatyssam, ómirim jaqsaryp ketedi dep oılaıdy. Biraq sol koých-motıvatorlardyń bilim deńgeıine mán berip jatqan jan sırek. Arnaıy akademııalyq bilimsiz-aq adam oqytyp, dáris beretin ınstaoqytýshylar kúnnen-kúnge kóbeıip barady. Qatysýshylar da jeterlik. Sonda sol adamdardyń ómirin, bolashaǵy men aqshasyn tanymaıtyn bireýdiń qolyna bere salatyndaı saýaty tómen be? Aqyldysymaqtardan úlgi alyp, olardyń tynys-tirshiligin únemi baqylap otyratyn ýaqytty qaıdan tabady? Aqylyn satqandarǵa aldanatyn ańqaý halyqqa qatysty suraq kóp...
