Stansa salý referendýmda sheshiledi

KSRO tusynda bılik ókilderi Qazaq­stannyń ulan-ǵaıyr jerinde júzdegen ıadro­lyq synaq jasalyp, qorshaǵan ortaǵa, halyqtyń densaýlyǵyna orasan zııan keltirdi.

Álemde ýran óndirisi boıynsha je­tekshi el sanalatyn Qazaqstandaǵy kóp­shi­lik energetıka salasyna atom elektr stansasyn salýǵa kúmánmen qaraıdy.

«Atom elektr stansasyn salý nemese salmaý máselesi – elimizdiń bolashaǵyna qa­tysty asa mańyzdy másele», dedi Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev. «Son­­­dyqtan ony jalpyulttyq referendým arqyly sheshken jón dep sanaımyn. Naq­ty merzimin keıin anyqtaımyz», dedi ol halyqqa Joldaýynda.

Ortalyq Azııadaǵy memlekette mun­daı másele alǵash ret referendýmǵa shyǵa­rylyp otyr. Álemdik ýran qaýym­das­tyǵy keltirgen derekterge súıen­sek, Qazaqstan shartaraptaǵy jetekshi ýran óndirýshi memleket sanalady. Jahandyq óndi­ristiń 43 paıyzy Qazaqstanǵa tıe­sili.

«Qazaqstan – álemdegi eń iri ýran óndirýshi memleket. Endeshe óz je­rimizde atom stansasyn salýǵa ábden qaqymyz bar. Keıbir sarapshylar sha­ǵyn ıadrolyq stansalar salý kerek degen pikir aıtady. Alaıda kóptegen azamat pen bir­qatar sarapshy ıadrolyq stansanyń qa­ýip­sizdigine kúmánmen qaraıdy. Semeı polıgony halqymyzǵa qanshama qasiret ákelgenin eskersek, olardyń kúdigin túsinýge bolady», dedi Q.Toqaev.

Máskeý bıligi 1949 jáne 1989 jyldary Qazaqstannyń soltústik-shyǵysynda ornalasqan alyp aımaqty atom bombasyn synaýǵa paıdalanǵan. Ol meken Semeı polıgony atymen tanymal. Synaq jasaý kezinde shamamen 1,5 mıl­lıon adam radıasııalyq sáýlege ushy­ra­ǵan. Aımaqta áli kúnge deıin qater­li isik deńgeıi joǵary.

Qaýipsizdikke alańdaıdy

Qazaqstan eldegi tuńǵysh atom elektr stan­sasyn salý-salmaý máselesin referendým ar­qyly anyqtamaq. Qazaqstan Prezı­den­ti Qasym-Jomart Toqaev halyqqa Jol­daýynda osylaı dedi. Onyń naq­ty kúni keıinirek aıtylady.

Ortalyq Azııada ornalasqan memleket talaıdan beri osy máseleni talqylap keledi. Energetıka qýatyn arttyrý máse­lesi kóterilgenine biraz boldy. Tipti ke­leshek AES-tiń orny belgilenip, Almaty oblysynan jer tańdaldy. Yqtı­mal seriktes retinde Reseıdiń «RosAtom» kompanııasy ataldy.

Biraq keı belsendiler buǵan qarsy. О́ıtkeni qaýipsizdik máselesine alań­daı­dy. KSRO kezinde Qazaqstanda kóptegen ıadrolyq qarýdy synaqtan ótkizgen edi.

«Qazaqstan – álemdegi eń iri ýran óndirýshi memleket. Endeshe, óz jeri­mizde atom stansasyn salýǵa ábden ha­qy­myz bar. Keıbir sarapshylar shaǵyn ıadrolyq stansalar salý kerek degen pikir aıtady. Alaıda kóptegen azamat pen birqatar sarapshy ıadrolyq stansanyń qaýipsizdigine kúmánmen qaraıdy», dedi Q.Toqaev.

Halyq sheshetin másele

Ortalyq Azııada or­na­lasqan Qa­zaq­stan re­­fe­rendým ót­ki­zip, eldegi al­ǵashqy atom elektr stansasyn salý-salmaý má­­se­lesin talqylamaq. Qazaqstan Pre­zı­den­ti Qasym-Jomart Toqaev ha­lyqqa Jol­daýynda osyndaı málim­deme jasady.

Onyń aıtýynsha, bul máselege qa­tys­ty sarapshylardyń pikiri ekige ja­­rylǵan. Biri 2030 jyldarǵa qaraı týyn­daıtyn energetıka tapshylyǵyna baılanysty qurylysty jedel júrgizý kerektigin alǵa tartady. Kelesisi onyń quny men qaýipsizdik máselesine alań­daıdy.

«Sondyqtan bul másele bo­ıyn­sha qoǵamdyq tyńdaýlardy, jan-jaq­ty, keń aýqymdy tal­qylaýlardy jal­ǵas­tyrýymyz ke­rek. Biz mańyzdy strategııalyq má­­selelerge qatysty túpki sheshimdi re­ferendým arqyly qabyldaýymyz qa­jet», dedi Q.Toqaev.

Atom elektr stansasy qaıda salynatynyna qatysty da túrli pikir aıtyldy. Máselen, ońtústik-shyǵysta ornalasqan Almaty oblysynda Bal­qash kóliniń mańynan arnaıy jer bólindi. El arasynda AES-ti Reseıdiń «RosAtom» kompanııasy salady degen pikir aıtylady.

Qazaqstan halqynyń atom elektr stansasyna qatysty pikiri Semeı ıadro­lyq synaq alańyna qatysty týyn­daǵan. Kezinde shamamen 1,5 mıllıon adam 40 jyl boıy synaqtan zardap shekti.

Ekinshi jaǵynan Qazaqstan ýran óndirisi boıynsha jetekshi memleket sa­nalady. Elde shamamen barlanǵan ken ornynyń 12 paıyzy ornalasqan. Sol sebepti keleshek AES-tiń quny ózin-ózi aqtaýǵa tıis.