...Nebári bes jasar Meırambektiń sol bir kúngi kórgen qııanat-qııameti, kúshtiniń álsizdiń aldyndaǵy álimjettigi – onyń quıtaqandaı júregine ǵana emes, búkil ómirine silkinis, keýdesine janartaýdyń jylt etken shoǵyn tastaǵanyn ol kezde bile qoımaǵan shyǵar...

Onda olar Alataýdyń baýraıy, Úshqońyrdyń etegine kólbeı ornalasqan Shamalǵan aýylynda turatyn. Búbish apa Meırambegi eki jasqa tolǵanda arqa súıer otaǵasynan aıyrylyp, artynda úıelmeli-súıelmeli úsh ulymen ańyrap qalady. Shamalǵannan kúnkóris qamymen Almaty oblysy, Jambyl aýdany, Úńgirtas sovhozynyń Aqdala bólimshesine kóship kelgenimen, jesirliktiń, jetimdiktiń qıyndyǵy bul otbasyn aınalyp óte qoımaıdy. Shıetteı bala-shaǵa eken, joqshylyq kórip otyr ǵoı dep, qol ushyn bergender de, jesir, jetimekter dep mensinbeı, muryn shúıirip qyr kórsetkender de boldy-aý.
Mal baqqan adam biledi, qoıdy kóktemde qyryqqannan keıin kúpkige túsiredi. Sodan aýyldaǵy bar maldy kúpkige aıdaýdy Búbishke tapsyrady. Ol kúpkińiz aýyldan on bes shaqyrymdaı. Álimjettik emes pe, nebári bes-aq qoıy bola tura, árqaısysynda elý shaqtydaı qoıy bar aýyldastary bes júz basqa jýyq bir otar qoıdy aldyna salsyn. Tek jany ashyǵan kórshisi ǵana kóterem esegin beredi. Qaıtsin, balalary qoıdy jaıaý jalpylap aıdap aparǵany óz aldyna, qıyndyqtyń kókesin sodan keıin kórsin. Anasy esekpen bir jaǵynda júrgenimen, jan-jaqqa jamyraǵan qoıdy jınap, aıdaýda Meırambektiń esi ketedi. Ketpeı qaıtsin, kúnniń ystyǵy, shól qysqany bar, bir kúnde otyz shaqyrymdaı júrý bes jasar balanyń silesin qatyrady. Zoryqqany sonsha, úıge kelesimen ystyǵy kóterilip, esinen tanyp qulap túsedi...
Aıta berseń mundaı qıyn jaǵdaılar olardyń basynan kóptep ótken. Jolbarys óz jarasyn ózi jalap jazatyny sııaqty baıǵus ana taǵdyryna nalyp, momyndyǵynan teperish-qaqpaılar kórip, sher shemen kókiregi ýdaı ashyǵan shaǵynda, pysyldap uıyqtap jatqan qulynshaqtaryna qarap, «osy altyndarym aman bolsa, áli-aq erjetip, biz de adam qataryna qosylarmyz» degen úmit otyna jylynatyn.
Meırambek on jyldyqty ınternatta jatyp, oqyp bitirdi. Onda da úıge kelse kınoǵa baryp, láńgi teýip, velosıped minip, ákesi shashynan sıpap, mańdaıynan ıiskeıtindeı, bolmasa basqa balalar sııaqty «papalap» erkeleıtindeı jaǵdaı bolǵan joq. Býyny bekip, topshysy qataıǵan shaǵynda Meırambek óz taǵdyry tek óziniń qolynda ekenin túsinedi. Tulparlyǵy taı kezinen bilingen bala kúshpen qýatty qaısarlyǵynan alady. Endi tek bilimmen dostasý qajettigin tastúıin túısinedi. Mektepti bitirgen soń tek áýlettegi, aýyldaǵy emes, qoǵamdaǵy ádiletsizdikke, ozbyrlyqqa qarsy shyǵatyn, sony ádil sheshetin qyzmette bolsam dep armandap, zańgerlik mamandyqqa túsýdi maqsat etip qoıady. Ol úshin senetin «kókesi», «aqshasy» joq, tek mektepti altyn medalǵa bitirý.
«Jaı muǵalim habarlaıdy, jaqsy muǵalim kórsetedi, uly muǵalim shabyttandyrady», degen qaǵylez, zerek balanyń bolashaǵynan úmit kútken sol kezdegi Úńgirtas mektep-ınternatynyń meńgerýshisi Jalǵasbaı aǵaıy balanyń betin qaqpaı, qaıta qanattandyryp otyrdy. Balań jigit degenine jetip, mektepti altyn medalǵa bitirgenmen, aldynan taǵy da ádiletsizdik shyqsyn. QazMÝ-dyń zań fakýltetine tapsyrǵanymen, bir sabaqtan tórt qoıyp, konkýrstan ótpeıdi. О́zinen tómen baǵa alǵan úmitkerlerdiń joly bolǵanyn kórgendegi alqymǵa tyǵylǵan óksigin aıtpańyz. Biraq, ózine senimdi jigit taýy shaǵylǵanmen, alǵa umtylyp aýyldaǵy plemzaýytqa jumysshy bolyp kiredi. Áskerden kelgen soń Taldyqorǵandaǵy zań tehnıkýmyn qyzyl dıplomǵa bitirse de, alǵan betinen qaıtpaıtyn qaısar jigit armanyna satqyndyq jasamaı, tek besinshi ret barǵanda QazMÝ-dyń zań fakýltetine oqýǵa túsedi.
– О́mirde qıynshylyq kórip, jalǵyz sheshemizdiń eteginen ustadyq, – dep anasyn eske alady búginde alpysty alqymdaǵan jigit aǵasy. – Bizde tek «ákemizden jastaı qalsa da, kúıeýge shyqpaı barlyq ómirin balalaryna arnaǵan anamyzdyń aıtqan sózin, bergen tárbıesin aqtaıyq» degen oı boldy. Ananyń meıirimi ólsheýge kelgen be. Álemniń jaryǵyn syılaǵan anasyna degen qurmeti, mahabbaty Meırambekte bir sát úzilgen emes. Bir ókinishi, áttegen-aıy – ómirden erterek ketkeni.
Meırambek zańgerlik eńbek jolyn Almaty oblysy Qaskeleń aýdandyq halyq sotynda sot oryndaýshysynan bastap, onda on jyl isteıdi. 1994 jyly Almaty Kólik prokýratýrasynda stajerden bastap, Bas prokýratýrada, Ádilet mınıstrliginde, sot salasynda da ártúrli deńgeıdegi qyzmetter atqarady. Búginde Almaty oblysy sotynyń tóraǵasy. «Myń shaqyrymdyq jol – alǵashqy qadamnan bastalady» deıdi qytaı oıshyly Lao Szy. Meırambek osy óz bıigine qadamdap, árbir salanyń barlyq baspaldaǵynan ótip jetti. О́ıtkeni, ony ómirdiń yzǵarly qara sýyǵy qataıtty. Ol kez kelgen jeńis qıyndyqsyz kelmeıtinin túısindi. «Jetektep salǵan tazy túlki almas». О́z bilimi, talpynysy men talanty, ynta-jigeri, qaısarlyǵy, jankeshti eńbegi ony tórge shyǵardy. Dúnıede satpaıtyn bir nárse bolsa, ol – mamandyq, oǵan adaldyq ekenin bildi.
Qaı zamanda da bı bolý, bılik aıtý ońaı bolmaǵan. Eger «Búgingi sýdıa qandaı basty qasıetterimen erekshelenýi kerek, úlgili sot qandaı bolýy kerek» degen saýal qoıar bolsaq, bir Meırambektiń boıyndaǵy bolmys-bitiminen, kúndelikti ózin ózi damytyp otyratyn daıyndyǵynan, bilim-biliktiliginen bekemdep jaýap tabasyz. Árıne úlgili sot – úlgili sýdıadan shyǵady. Ol qaı ýaqytta úlgili bolady, onyń sheshimderi zańnyń talaptaryna saı bolǵanda, úkimderi buzylmaǵanda. Sondaı-aq sýdıanyń jeke basynyń qasıetine, oı órisine de kóp baılanysty. О́mirde kórip júrgenimizdeı, túrli dárejedegi sýdıalar bar. Sheshimdi jaý shapqandaı sýdyratyp oqyp shyǵatyndar da kezdesip qalady. Al Mákeń bolsa ár istiń baıanyna, sheshimine qaraı óz minez-qulqyn rettep otyrady. О́ıtkeni shyndyq – kóp, aqıqat – jalǵyz. Ásirese aldynda baskeser, qatygez jaýyzdy, lańkesti kórgende sesimen, aıbarymen tuıǵyndaı túıilip, sastyrady. Demek, tórelik aıtyp, adam taǵdyryn, ómirin sheship otyrǵan qazynyń, bıdiń óziniń de júrse – júrisi, sóılese – sózi myǵym bolǵany abzal. Birde Alataýyna tartqan minezine salady. Keıde eshkim kótere bermeıtin kesek minezimen týra tartyp, týra sóılep, birde qatty, birde jumsaq aıtatyny bar.
On jyldan astam sotqa tórelik jasaǵan basshynyń qarym-qabiletiniń bederlene túsetin tusy – onyń utqyrly uıymdastyrýshylyǵynda. Jumysqa kiriskende japyryp isteıtin eren qaırattylyǵy, suńǵylalyǵy – qyzmetkerleriniń qaısysynyń qolynan qandaı is keletinin, daıyndyǵyn, izdengishtigin, adamgershiliginiń qaı deńgeıde ekendigin ishki barometrimen sezinip otyrýǵa kómektesedi.
Eń bastysy – mektepti qazaqsha bitirse de, eki tilge birdeı jorǵalyǵy. Qaı tilge salsań da urshyqtyń jibin tarqatqandaı. Al sheshendigi óz aldyna. Maqaldap, taýyp sóıleıtin aýzy dýaly, sózi ýáli sheshen bıler Meırambekteı-aq bolǵan shyǵar. «Oqymasa – oı toqyraıdy» degen, kitapty ómirlik serigi etkeni – ózine qazynany, jan azyǵyn kitaptan tabady, aqyldyń kenin sodan izdeıdi. Sondyqtan da shyǵar, sózge degen qurmeti joǵary, ásirese sáýleli sózge. Sony áspettep jınap, áspettep jetkizedi. Ol jaǵynan rýhanı baı adam. Oǵan qosa femıdanyń tarlany, zań ǵylymdarynyń doktory, professor M.Taımerdenovtiń saraptamalyq oı-tolǵamdary jáne praktıkalyq tájirıbesiniń úsh ǵylymı kitabynda aıqyn kórinis tabýy, medıasııalyq bıler soty konsepsııalyq zerttemeleriniń negizin qalaýshylardyń biri bolýy, sondaı-aq sot tóreliginiń kókeıkesti taqyrybyna júzdegen ǵylymı maqalasy, ustazdyqqa da ýaqyt taýyp, Taldyqorǵandaǵy Jetisý memlekettik ýnıversıtetiniń zań fakýltetinde dáris oqýy – búgingi jańashyl, saýatty zamanaýı sýdıanyń bolmysyn asha túsedi.
3-dárejeli memlekettik ádilet keńesshisi, ómirlik ustazy Bolat Sembın aǵamyzdyń: «Meırambek saýatty zańger ǵana emes, halyqaralyq dárejedegi sot júıesin qurýdaǵy, óziniń pikiri bar bilikti qoǵam qaıratkeri. О́mirge degen talpynysy, erinbeı eńbektenýi ǵylymda da jańalyqtar ashýǵa múmkindik berdi. Buǵan ózim kýá bolǵan doktorlyq dıssertasııasyn qorǵaǵanda otandyq, eýropalyq ǵalymdardyń aıtqan pikirleri tolyq dálel», deýi kóp jaıtty ańǵartsa kerek.
Uzaq jyldar osy salada qyzmette bolǵandaǵy taǵdyrdyń tartqan syıy shyǵar, jaqsy adamdarǵa kezikti. «О́z oıy, óz pikiri bar bala eken, mynadan birdeńe shyǵady» dep ilip alǵan aǵalarynyń jaqsylyǵyn, jaryǵyn kóp kórdi. Búginde dos-aǵalary Bolat Sembın, Ońlasyn Jumabekov, Marat Nurbekov, Bektas Beknazarov, Qaırat Mámı, Igor Rogov, Georgıı Kım esimin qurmetpen atasa, «aǵasy bardyń jaǵasy bar» degen, óziniń aǵalyq tárbıesin, qamqorlyǵyn kórsetip, qanatynyń astyna alǵan Bolat Ábishulyna, Petr Prokovevıchke asqan yqylasyn bildirip, solarǵa bir rahmetin jetkizýdi azamattyq, baýyrlyq paryzy sanaıdy.
Búginde Meırambek óz otbasynyń ǵana emes, Taımerdenovter áýletiniń oq ótpes qorǵany, jel ótpes ormany. Úlken baýyrlary Serik pen marqum Qaırattyń jar jaǵyna pana, kún jaǵyna saıa boldy. 35 jyl birge qol ustasyp kele jatqan qudaı qosqan qosaǵy Kúláshi osy áýletke altyn bosaǵa bolyp bekip, baǵyn da, saǵyn da kótere bildi. Kórikti qyz, maqtan tutar úsh ul ákeldi. Anasynan keıingi eń jaqyn adamy, tileýlesi, tileýqory bola bilip, atqa mingen azamatynyń abyroıyn, parasatyn bıiktetýge kúsh saldy.
Sýdıa bolý bar da, sýdıa bolyp qalý bar. Otyz jylǵa jýyq ómirin osy salaǵa arnap, irgeli tájirıbe jınaqtap, ony ǵylymmen ushtastyryp, óz mamandyǵynyń bıigine shyqqan bolmysy bólek bolat minezdi jan búginde aqyryn júrip, anyq basady. Onyń kóp jylǵy ádilet, sot jáne quqyq qorǵaý júıesindegi qajyrly eńbegi «Parasat» ordenimen, «Qurmetti sýdıa» ataǵymen, kóptegen medaldarmen atap ótildi. Quqyqtyq memleket qurý jolyndaǵy qazaq zańgerleriniń, bı-sýdıalarynyń ishindegi tegeýrindi, tuǵyrly tulǵasyna, nysanaly júırigine aınalǵan búgingi bizdiń keıipkerimiz Meırambek Taımerdenov ómir mektebin de, zańdy da áli oqyp, toqyp keledi...
Gúlzeınep SÁDIRQYZY,
«Egemen Qazaqstan»
Rýhanı qundylyqtar jáne urpaq tárbıesi
Qazaqstan • Keshe
Ekinshi sessııa: mańyzdy sheshimder men mazmundy zańnamalar
Úkimet • Keshe
Kúmbirle kún astynda, dombyra-rýh
Rýhanııat • Keshe
Mańǵystaýdyń ekologııasy «bozdap» tur
Ekologııa • Keshe
Qazaqstan • Keshe
Sport • Keshe
Jańa syn-qaterler syrtqy saıasattan sergektikti talap etedi
Qazaqstan • Keshe
Túrki yntymaqtastyǵy jáne ǵylymı ıntegrasııa
Qazaqstan • Keshe
Ekologııa • Keshe
AQSh Eýropadaǵy áskerı kúshterin nyǵaıtýda
Álem • Keshe
Tartymdy jobalarǵa ınvestor daıyn
Ekonomıka • Keshe
«Týr de Frans» dodasy bastaldy
Sport • Keshe
Ekonomıka • Keshe
«Qasiretti qańtar»: Sot prosesinde kelisim ınstıtýty keńinen qoldanylýda
Qazaqstan • Keshe
Mektep ashanasynda – meıramhana baǵasy...
Qoǵam • Keshe
Medısına • Keshe
Abyz basylymnyń ǵasyrlyq mereıtoıy
Aımaqtar • Keshe
Aımaqtar • Keshe
«Kúı oınaıdy qazaǵymnyń qanynda»
О́ner • Keshe
О́ner • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Múlik kepilin bes mınýtta sheshýge bolady
Qoǵam • Keshe
Qoǵam • Keshe
Medısınalyq poıyz – Jetisý oblysynda
Medısına • Keshe
Týrızm • Keshe
Prezıdent AES salarda Túrkııanyń tájirıbesin zerdeleýdi tapsyrdy
Qazaqstan • Keshe
Qazaqstan munaı óndirý kólemin ulǵaıtady
Qazaqstan • Keshe
ShQO-da zańsyz ań aýlaýdyń 11 deregi anyqtaldy
Aımaqtar • Keshe
Elektr energetıkasy týraly zańǵa ózgerister engizildi
Prezıdent • Keshe
Ekomınıstrliktiń kadr saıasaty qalaı júrýde?
Ekonomıka • Keshe
Túrkistanda sýǵa batyp ketken úndistandyqtar áli tabylǵan joq
Aımaqtar • Keshe
Aqyn Muhtar Shahanovtyń 80 jasyn toılaý Túrkııadan bastaldy
Rýhanııat • Keshe
Shymkentte JShS dırektory 3 mln teńge urlady degen kúdikke ilindi
Aımaqtar • Keshe
Prezıdent Reformalar jónindegi joǵary keńestiń otyrysyn ótkizdi
Prezıdent • Keshe
Qazaqstanda qańtar oqıǵasy boıynsha 445 adam sottaldy
Qazaqstan • Keshe
Aqmola oblysynyń aýyl sharýashylyǵy basqarma basshysy sottaldy
ANTIKOR • Keshe
QTJ men Álııa Nazarbaeva arasyndaǵy kelisimshart kúshin joıady
Qazaqstan • Keshe
Qazaqstanda koronavırýs juqtyrǵandar kóbeıip keledi
Koronavırýs • Keshe
Uqsas jańalyqtar