Elbasynyń áleýmettik bastamalary – halyq ıgiligine baǵyttalǵan baǵdarlamalar

Parlament Elbasynyń el ıgiligine baǵyttalǵan bastama­laryn qajettiligine qaraı zań­na­malyq turǵydan ýaqtyly qam­tamasyz etti. Máselen, Má­­ji­listegi Nur Otan partııa­­­sy fra­k­sııasyna múshe depýtat­tardyń bastamasymen qoldanys­taǵy zańnamaǵa «7-20-25» baǵdar­lamasyn iske asyrýǵa múmkindik beretin túzetýler engizildi.

Atalǵan baǵdarlama boıynsha byltyr ekinshi deńgeıli 8 bank arqyly 4350 otbasynyń ótinimderi maquldanyp, sonyń 3497-si jalpy somasy 42 mıllıard teńgeniń jeńildikti ne­sıesin aldy. Áıtkenmen, 1237 otba­synyń ótinimderi qanaǵat­tandyrylǵan joq. Buǵan olardyń jetkilikti kirisi bolmaýy jáne nesıelik tarıhynyń nasharlyǵy, ıaǵnı burynyraq bankterden alǵan qaryzdaryn ótemegendigi sebep boldy.

Kóptegen azamattyń 20 pa­ıyz mólsherindegi bastapqy jar­­­­nany tóleýge múmkindigi joq­tyǵyn eskergen Elbasy 2018 jylǵy 5 qazanda jarııa et­ken «Qazaqstandyqtardyń ál-aýqatynyń ósýi: tabys pen tur­mys sapasyn arttyrý» atty Jol­daýynda ákimderge jer­gilikti bıýdjet esebinen bilik­tiligi jo­ǵary pedagogterge, medısı­na qyzmetkerlerine, polıseı­lerge jáne óńirge qajetti bas­qa da mamandarǵa turǵyn úı ser­­­­­­­tı­fıkattaryn berýdi tap­syrǵan bolatyn. Bul rette Nur-Sul­tan qalasynyń ákimdigi ózge óńir­­­­lerge ónege kórsetip, bas­panaǵa muqtaj 100 otbasynyń ár­­qaısysyna bastapqy jarnany tóleý úshin 1 mıllıon teńge mólsherinde qarjylaı kómek berdi.

Qazir «7-20-25» baǵdarla­masyn iske asyrý tetikterin odan ári jetildirý qarastyrylýda. Osy oraıda bizdiń saılaýshylarmen bolǵan kezdesýlerimizde ata-analar óz balalaryna je­ńil­dikti ıpotekamen baspana sa­­typ áperýge ruqsat berýdi su­­­­ra­­ǵanyn aıta ketken jón. Son­­daı-aq aýyldyq jerlerde qyz­met isteıtin muǵalimder men dárigerler de atalǵan baǵ­dar­lamamen qaladan páter satyp alǵylary keletindikterin bil­dirdi.

Elbasy kirisi tómen kóp ba­la­ly, tolyq emes jáne múm­kindigi shekteýli balalary bar otbasylardyń qamyn oılap, Nur Otan partııasynyń HVIII sezinde olarǵa Turǵyn úı qurylys jınaq banki arqyly nesıe ósiminiń mólsherlemesi 2-3 paıyzdy quraıtyn turǵyn úı zaımdaryn berýdi tapsyrǵany málim. Bul maqsatqa jaqynda respýblıkalyq bıýdjetti naqty­laý kezinde 50 mıllıard teńge bólý qarastyryldy. Osy ıgi bastamaǵa 7 jyl ishinde 350 mıl­lıard teńge jumsalmaqshy. Munyń ózi jyl saıyn 6 myń kóp balaly otbasyn turǵyn úımen qamtamasyz etýge múmkindik beredi.

Elbasynyń jalaqysy tómen jumyskerlerdiń eńbekaqysyn kóbeıtý úshin olardyń salyq júktemesin azaıtý jónindegi bastamasy da zań júzinde ne­giz­delip, ústimizdegi jyldan bas­tap jalaqysy 25 aılyq esep­tik kórsetkishten (nemese 63 myń 125 teńgeden) tómen 2 mıl­lıonǵa jýyq adamnyń jeke tabys salyǵynyń mólsheri bu­ryn­­ǵy 10 paıyzdan 1 paıyzǵa deıin azaıtyldy. Buǵan qosa, Elbasy «Qazaqstandyqtardyń ál-aýqatynyń ósýi: tabys pen turmys sapasyn arttyrý» Jol­daýynda Úkimetke 2019 jyldyń 1 qańtarynan bastap eń tómengi jalaqyny 1,5 ese, ıaǵnı 28 myń teńgeden 42 myń teńgege deıin ósirýdi tapsyrǵan bolatyn. Bul tapsyrma da zańnamalyq tur­ǵydan qamtamasyz etilip, iske asyryldy.

Halyqtyń turmysy tó­men toptaryn áleýmettik qol­daý­dy kúsheıtý maqsatyn kóz­degen Elbasynyń Nur Otan par­tııasynyń HVIII sezinde bergen tapsyrmasyna sáıkes ataýly áleýmettik kómek taǵaıyndaý úshin az qamtylǵan jáne kóp balaly otbasylardyń jıyntyq kirisin esepteý kezinde mynadaı tólem túrleri – «Kúmis al­qamen» jáne «Altyn alqamen» nagradtalǵan kóp balaly analar men kóp balaly otbasylarǵa beriletin járdemaqylar, múgedek balalarǵa beriletin járdemaqy jáne stýdenttik stıpendııalar esepke alynbaıtyn bolyp she­shilip, zańdastyryldy. Osy jóninde Májilis depýtattary ótken jylǵy qarashada bolǵan «Úkimet saǵatynda» Úkimetke tıisti usynystar engizgen bolatyn.

Sonymen qatar qazir qoǵamda otbasylardyń jıyntyq kirisinen zeınetaqy tólemderin da alyp tastaý qajet degen pikir aıtylýda. Osyǵan oraı Úkimet otbasy kirisiniń árbir túrin jıyntyq kiriske qanshalyqty oryndylyǵyn taldaı otyryp, aldaǵy ýaqytta tıisti sheshimder qabyldaýy qajet.

Elbasynyń Nur Otan partııa­synyń HVIII sezinde bergen tapsyrmasyna sáıkes 2019 jylǵy 1 shildeden bastap azamattyq qyzmetshilerdiń, memlekettik bıýdjet esebinen ustalatyn uıym­dar qyzmetkerleriniń jal­aqysy 30 paıyzǵa kóteri­ledi. Bul shara densaýlyq saq­taý, bilim berý, áleýmettik qorǵaý, mádenıet, sport, aýyl sha­­rýashylyǵy jáne basqa sa­lalardaǵy 1 mıllıonnan as­tam azamattyq qyzmetshiniń ál-aýqatyn birshama arttyrýǵa múm­kindik beredi. Sondaı-aq halyqpen tikeleı jumys isteı­tin atqarýshy organdardyń tó­men­gi býyn qyzmetkerleriniń ja­laqysy ortasha alǵanda 25 paıyzǵa kóbeıtiledi.

Sonymen birge depýtattar jalaqyny esepteý úshin ne­giz retinde qarastyrylyp kel­gen bazalyq laýazymdyq aılyq­aqyny alyp tastaý arqyly eń­bekke aqy tóleý júıesin qaıta qa­raý týraly usynys aıtyp júr. Bul rette bazalyq laýazymdyq aılyqaqynyń mólsheri 2011 jyldan beri ósirilmegenin de eskergen jón. Bizdiń oıymyzsha, keleshekte bazalyq esepteý kórsetkishi eń tómengi jalaqy bolǵany durys.

Elbasymyzdyń joǵary bilim alýdyń qoljetimdiligi men sapasyn arttyrý, stýdent jastar­dyń jataqhanadaǵy jaǵdaıyn jaqsartý jónindegi bastamasy da iske asyryla bastady. Osy maqsatta Parlament keıbir zań­namalyq aktilerge joǵary oqý oryndarynyń akademııalyq jáne basqarý derbestigin keńeıtý máseleleri boıynsha tıisti túze­týler engizip, stýdenttik jataq­hanalar qurylysy úshin jáne mem­lekettik granttar sanyn kó­beıtý úshin quqyqtyq negizder ja­sady.

Ústimizdegi oqý jylynda bilim granttarynyń sany 20 myń­ǵa ulǵaıtyldy. Qazirgi tańda 69 myń 59 stýdent joǵary oqý oryndarynda memleket esebinen oqyp júr. Joǵary bi­limdi tehnıkalyq kadrlar men aýyl sharýashylyǵy mamandaryn daıarlaýǵa jumsalatyn shyǵyn árbir grantqa shaqqanda 346,6 myń teńgeden 635,8 myń teńgege deıin kóbeıtildi. Áıtkenmen, veterınarııa salasynyń mamandaryn daıarlaýǵa bólinetin bıýdjet shyǵyndary burynǵy mólsherde qalǵandyǵy qısynsyz dep sanaımyz. Aldaǵy ýaqytta bul másele de oń sheshimin tabýǵa tıisti.

Elbasynyń shaǵyn nesıe berýdi kóbeıtý jónindegi bas­tamasyn iske asyrýǵa ótken jy­ly respýblıkalyq bıýdjet­ten qosymsha 20 mıllıard teń­ge bólinip, qarjylandyrý kólemi 62 mıllıard teńgege deıin ul­ǵaıtyldy. Alaıda jappaı ká­sip­kerlikti damytýǵa baǵyt­talǵan osynsha qarjynyń 59,5 mıllıard teńgesi, nemese 95 paıyzǵa ǵana ıgerilgen. Al biz aýyldyq eldi mekenderde bolǵan saıyn jeke kásibin ash­­qysy keletin azamattardyń ekin­shi deńgeıli bankterdiń fılıaldary talap etetin kepildiń bolmaýyna baılanysty nesıe ala almaı júrgendikteri jaıly shaǵymdaryn estip júrmiz. О́ıtkeni olarǵa aýadaı qajetti aqparat jetpeı jatyr. Aıtalyq, olar «Aýyl sharýashylyǵyn qar­jylaı qoldaý qory» aksıo­nerlik qoǵamy (AQ) aýyldaǵy turǵyn úılerdi de, jerdi de, avtokólikti de, ózge tehnıkany da kepildik múlik retinde qabyl­daıtyndyǵynan beıhabar bolyp shyqty.

О́tken jyldan bastap satyp alynatyn aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy úshin sýbsıdııa berý de engizilgen. Atap aıtqanda, lı­­­­zıng­tik kompanııalar tehnıka alý úshin suraıtyn 25 paıyzdyq bas­­tapqy tólemdi sharýalar «Ná­tıjeli jumyspen qamtýdy jáne jappaı kásipkerlikti qoldaý» baǵdarlamasy boıynsha beriletin sýbsıdııa arqyly tóleı alady. Jalpy, aýyl turǵyndary kásipkerlikpen aınalysqysy keletin adamdarǵa memleket tarapynan ártúrli jeńildikter qarastyrylyp otyrǵandyǵyn jáne «Sybaǵa» sııaqty baǵdar­la­malardyń tıimdiligin bile ber­meıdi. Sebebi olardy kópshi­likke túsindirý, buqaralyq aq­parat quraldary arqyly nasıhattaý jetkiliksiz. «Aýyl sha­­rýashylyǵyn qarjylaı qol­daý qory» AQ basqarmasynyń tóraǵasy Jandar Omarovtyń aıtýynsha, tipti memlekettik telearnalardyń ózderi de mem­lekettik baǵdarlamalardy túsin­dirý úshin qyrýar aqy tóleýdi suraıdy eken. О́kinishti-aq!..

Qysta jaǵylǵan kómirdiń qara tútini býdaqtap, tynysty taryltyp turatyn óńirlerdiń turǵyndary Elbasynyń eldi gazben qamtamasyz etýdi jalǵastyrý jónindegi bastamasynyń ıgiligin kóretin kún de alys emes: «Sary­arqa» magıstraldy gaz quby­rynyń birinshi kezeńindegi jeli­siniń qurylysy ótken jylǵy jeltoqsan aıynda bastaldy. Ony aıaqtaý jáne gıdrosynaqtan ótkizý 2019 jyldyń sońyna belgilenip otyr. Energetıka mı­nıstrliginiń málimetine qa­ra­ǵanda, kelesi jyly Nur-Sul­tan qalasyna, Aqmola jáne Qa­raǵandy oblystarynyń eldi me­kenderine «kógildir otyn» berile bastaıdy.

Túıindeı aıtsaq, Elbasynyń áleýmettik bastamalary búgingi tańda el bıligindegi salıqaly sabaqtastyqtyń nátıjesinde dá­ıek­ti jalǵasyn taýyp, ha­lyq ıgiligine baǵyttalǵan, asa ma­­­­ńyzdy ári uzaq merzimdi baǵ­dar­lamalar retinde iske asyrylý ús­tinde.

Káribaı MUSYRMAN,

Parlament Májilisiniń depýtaty, Nur Otan partııasy fraksııasynyń múshesi