Keshe elimizdiń barlyq meshitterinde aıt namazy oqylyp, kúlli musylman balasy úshin ulyq meıram – Qurban aıt bastaldy. Iаǵnı, aıt namazynan keıin árkim óziniń múmkindigine qaraı qurban shalý qulshylyǵyn oryndady. Bul rásim áli de eki kún jalǵasady.

Atalǵan qulshylyqtyń mańyzy týraly shyǵystanýshy ǵalym Zaýr Jalılov osy áreketi arqyly musylman balasy Allanyń rızashylyǵyna bólenýge úmit etetini týraly aıta kele, bul meıram Orta Azııa halyqtarynyń ejelgi salty boıynsha dinı mazmunynan bólek, taǵy bir qyry gýmanıstik aspektilerge negizdelgen óte zor qundylyq deıdi. Demek, musylman balasy osy qulshylyǵy arqyly Jaratýshyǵa jaqyndaýmen qatar, týystaryna qamqorlyq jasap, jaǵdaıy tómen adamdarǵa kómek qolyn sozýy eki bastan anyq nárse.
О́ıtkeni Uly Iemiz bizdiń bir japyraq etke muqtaj emes. Quran kárimniń «Haj» súresiniń 37-shi aıatynda: «Olardyń (qurban malynyń) etteri de, qandary da Alla taǵalaǵa jetpeıdi. Taqýalyqtaryń ǵana jetedi» degen ashyq úkim bar. Osyndaǵy aıattyń tiri tápsiri tárizdi myna bir súnnet amalyn aıtpaı ketsek bolmas. Birde úlken sahaba Omar ıbn Hattab (r.a.) qurbandyq shalý úshin túıe satyp alypty. Kele jatyp alǵan túıesinen de semiz úlken túıeni kórip qalyp, Allanyń rızashylyǵy úshin ana semiz túıeni soıamyn degeninde, paıǵambarymyz oǵan: «Omar, soıǵan malynyń eti de, qany da Allaǵa barmaıdy, tek seniń yqylasyń ǵana jetedi. Atap qoıǵan malyńdy soıa ber» degeni jaıly hadıs bar.
Iаkı joǵaryda aıtylǵan sharıǵat úkimderin qazaqtyń jalpaq tilimen jetkizer bolsaq, qurbandyq qulshylyǵy áýeli bir Allaǵa baǵyttalyp, shalynǵan mal eti joq-jitiktiń jyrtyǵyn jamaıtyn kóńil qýanyshyna aınalýy kerek. О́ziniń bilimdarlyǵymen aty shyqqan tórtinshi halıfa Álı ıbn Ábýtalıf aıtqandaı, baılar kedeılerge kómektesip tursa, al kedeıler dúnıe úshin aqyretin satpasa, ondaı elde eshqashan búlikshilik bolmaıdy.
Keıbir adamdar tarapynan qurbandyq shalý rásimin ysyrapshyldyqqa balap, beıýaz mal baıǵusqa obal degen syńaıly pikirler de aıtylyp qalyp jatyr. Árıne jeke tulǵanyń óz oıy men jeke paıymy bolǵany durys. Degenmen biz biletin bir aqıqat bar. Adam ólsheýli, Alla ólsheýsiz. Abaı atamyz 38-shi qara sózinde aıtqandaı, «ólsheýlimen ólsheýsizdi bilýge bolmaıdy». Onyń syrtynda qurban shalý qulshylyǵynyń paıda bolý tarıhy tym tereńde. Dintanýshy Muratbek Qystaýbaev baýyrymyzdyń paıymynsha, qurban aıt merekesi 642 jyly paıǵambarymyz Muhammedtiń (s.a.ý.) nusqaýymen ulyq paıǵambar Ibrahımniń qurmetine oraı qalyptasqan.
Ol neniń qurmeti degenge toqtalar bolsaq, barlyq paıǵambarlardyń atasy sanalatyn Ibrahımge túsinde Alla taǵala «ulyń Ismaıyldy qurbandyqqa shal» dep aıan beredi. Uly Jaratýshynyń úkimin qaltqysyz oryndaý úshin qart paıǵambar balasyn jetektep, qazirgi Mekke qalasynyń shet jaǵy Mına jazyǵyna qurbandyqqa shalýǵa alyp keledi. Dál úkim oryndalar sátte Alla tarapynan ýahı túsip, Ismaıyldy bosatyp, onyń ornyna mynany shal dep kókten qoshqar túsiredi. Mine, sodan beri Ibrahım paıǵambardyń Jaratýshyǵa shynaıy berilgen qurmeti úshin keıingi barlyq musylmandarǵa aqyrzamanǵa deıin qurban shalý mindeti júktelgen.
Sonymen qatar qurbandyqqa shalynatyn maldyń da sharıǵat bekitken sharty bar. Bul shart saqtalmasa qurbandyq qabyl emes. Ol qandaı shart? Birinshiden, qurbandyqqa qoı, eshki, sıyr jáne túıe maldary jaramdy sanalady. Qurbanǵa shalynatyn qoı jáne eshki kem degende bir jasar, sıyr eki jasar, túıe bes jasar bolýy kerek. Qoı men eshkiniń erkegin, sıyrdyń urǵashysyn shalý abzal. Ulyq paıǵambarymyz Muhammed (s.a.ý.) qurbandyq mal týrasynda: «Soqyrlyǵy anyq belgili soqyr, aýrýy belgili aýrýshań, (júre almaıtyn dárejede) aqsaqtyǵy belgili bolǵan aqsaq jáne jiligi kórinetindeı tym aryq maldar qurbandyqqa jaramaıdy» degen.
Qurban shalýǵa nıet etken musylmannyń atqarar ádebi jaıly Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń tarapynan bekitilgen «Islam ǵylymhaly» atty kitapta, mal baýyzdaıtyn pyshaq óte ótkir bolýy shart, odan keıin qurbandyqtyń basy qubylaǵa qaratylǵany durys, sońynda maldyń aıaǵyn jaqsylap baılap baýyzdamas buryn mindetti túrde «Bısmıllıahı, Allahý akbar» dep duǵa jasaıdy, delingen.
Islam ǵalymdary qurbandyqtyń etin Quran kárimde aıtylǵan «Qurbannyń etinen ózderiń jeńder, ári miskinder men kedeılerge jegizińder» degen aıat boıynsha, ettiń bir bóligin ıesi ózi alady, bir bóligin jaǵdaıy nashar adamdarǵa taratady, úshinshi bóligin sadaqa retinde joq-jitikke bergen abzal degen pátýany ustanýda.
Sózimizdiń sońyn Almatydaǵy Nur-Múbarak ıslam ýnıversıtetiniń doktoranty, ıslamtanýshy Qýat Qabdoldanyń áleýmettik jelige jarııalaǵan: «Eger qurban shalatyn bolsań maldy qanshaǵa satyp alǵanyńdy kópshilik ortasynda, dostaryńnyń janynda aıtpa jáne qymbatqa alsań renjime. О́ıtkeni bul qurbandyǵyńdy Allaǵa jaqyndaý nıetimen shalyp otyrsyń. Alla taǵala seniń aıtqanyńdy estıdi, sondyqtan ǵıbadatyńdy jaqsy nıetpen orynda. Sebebi ol Allanyń buıryǵy. Jaratqan Iemiz Quranda: «Kim Allanyń belgilerin ulyqtasa kúdiksiz ol júrektiń taqýalyǵynan» dep buıyrǵan» degen qundy pikirimen aıaqtaǵandy jón kórdik.
Shymkentte jol apatynan bir adam qaza tapty
Oqıǵa • Búgin, 14:50
Elimizde kıik sany kóbeıip keledi
Qazaqstan • Búgin, 14:41
Qala kóshelerinde kókpar tartqandar qamaldy
Oqıǵa • Búgin, 14:30
Temirjol bıletteriniń 70 paıyzy onlaın satylady
Qoǵam • Búgin, 14:21
«Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy arqyly 1307 sábı dúnıege keldi
Medısına • Búgin, 14:10
Bıyl shaǵyn aýyldarǵa medısınalyq qyzmetker jiberiledi
Medısına • Búgin, 14:01
Imanǵalı Tasmaǵambetov jańa qyzmetke taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 13:45
Qazaqstanda «Eńbek sińirgen dáriger» ataǵy beriledi
Medısına • Búgin, 13:25
Oqýshylar men ata-analar QR kod arqyly shaǵymdana alady
Bilim • Búgin, 13:10
Naızaǵaı oınap, burshaq jaýady: Sınoptıkter aldaǵy úsh kúnniń aýa raıyn boljady
Aýa raıy • Búgin, 12:55
Báıdibek aýdanynyń turǵynynan qyrym qandy bezgegi anyqtaldy
Aımaqtar • Búgin, 12:47
Esirtki tasymalymen aınalysqan qylmystyq top ustaldy
Qoǵam • Búgin, 12:39
Elimizde kún saıyn 15 myń adam KVI-ge qarsy ekpe alady
Koronavırýs • Búgin, 12:30
Reseı men Ýkraına delegasııalary Túrkııada kezdesedi
Álem • Búgin, 12:23
Naýqastardyń 98 paıyzdan astamy saýyǵyp shyqty – Ajar Ǵınııat
Koronavırýs • Búgin, 12:15
Jańa shtamm: Qazaqstanda qaıta karantın engizile me?
Koronavırýs • Búgin, 12:07
Qazaqstandyq kıkbokserler álem kýbogynda top jardy
Elorda • Búgin, 12:00
Qosymsha kásipkerlikpen aınalysqan 23 mektep dırektory aıyppul tóledi
Qoǵam • Búgin, 11:52
О́zbekstanda elshilik janynan arnaıy daýys berý ýchaskesi ashylady
Álem • Búgin, 11:48
«Tiji» jáne «Nickelodeon» qazaqsha sóıleıdi
О́ner • Búgin, 11:40
Jumysynan aıyrylýyna baılanysty áleýmettik tólemdi qalaı alýǵa bolady
Qoǵam • Búgin, 11:38
«Almaty jastary» baǵdarlamasyna qujat qabyldaý bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 11:28
ShQO-da elikti atqan brakoner sottaldy
Qoǵam • Búgin, 11:20
Brıýsselde Ortalyq Azııa-Eýroodaq qaýipsizdik dıalogynyń otyrysy óttI
Qazaqstan • Búgin, 11:13
Terek mamyǵymen oınaǵan balalar úıdi órtep jiberdi
Oqıǵa • Búgin, 11:06
BATYR BEINESI kolleksııalyq monetalary aınalymǵa shyǵady
Qazaqstan • Búgin, 11:00
Túrkistanda «Qorqyt týraly ańyz» plastıkalyq spektakli qoıylady
О́ner • Búgin, 10:48
Pedagogterdi baǵalaýda jetistikke jetken oqýshylardyń nátıjesi nazarǵa alynady
Bilim • Búgin, 10:40
Shaıbaly hokkeıden Qazaqstan quramasy Shveısarııadan jeńilip qaldy
Hokkeı • Búgin, 10:33
О́tken táýlikte 6 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Koronavırýs • Búgin, 10:30
Almaty oblysynyń 1500-ge jýyq turǵynyn kene shaqqan
Aımaqtar • Búgin, 10:28
Medısınalyq poıyzdar shalǵaı aımaqtarǵa jolǵa shyǵady
Medısına • Búgin, 10:17
Qazaqstanda vaksına alǵandar sany 9,4 mıllıonnan asty
Koronavırýs • Búgin, 10:08
Qazaqstannyń ushý qaýipsizdigin qamtamasyz etý deńgeıi artty
Qoǵam • Búgin, 09:59
18 mamyrǵa arnalǵan valıýta baǵamy
Qarjy • Búgin, 09:47
Ishki ister mınıstrliginde kadrlyq ózgerister boldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 09:39
Oqıǵa • Búgin, 09:27
Qazaqstandyq boksshy qyzdardyń jartylaı fınaldaǵy qarsylastary anyqtaldy
Boks • Búgin, 09:12
Búgin elimizdiń basym bóliginde jańbyr jaýady
Aýa raıy • Búgin, 09:07
Ekologııa • Búgin, 07:42
Uqsas jańalyqtar