Keshe elimizdiń barlyq meshitterinde aıt namazy oqylyp, kúlli musylman balasy úshin ulyq meıram – Qurban aıt bastaldy. Iаǵnı, aıt namazynan keıin árkim óziniń múmkindigine qaraı qurban shalý qulshylyǵyn oryndady. Bul rásim áli de eki kún jalǵasady.

Atalǵan qulshylyqtyń mańyzy týraly shyǵystanýshy ǵalym Zaýr Jalılov osy áreketi arqyly musylman balasy Allanyń rızashylyǵyna bólenýge úmit etetini týraly aıta kele, bul meıram Orta Azııa halyqtarynyń ejelgi salty boıynsha dinı mazmunynan bólek, taǵy bir qyry gýmanıstik aspektilerge negizdelgen óte zor qundylyq deıdi. Demek, musylman balasy osy qulshylyǵy arqyly Jaratýshyǵa jaqyndaýmen qatar, týystaryna qamqorlyq jasap, jaǵdaıy tómen adamdarǵa kómek qolyn sozýy eki bastan anyq nárse.
О́ıtkeni Uly Iemiz bizdiń bir japyraq etke muqtaj emes. Quran kárimniń «Haj» súresiniń 37-shi aıatynda: «Olardyń (qurban malynyń) etteri de, qandary da Alla taǵalaǵa jetpeıdi. Taqýalyqtaryń ǵana jetedi» degen ashyq úkim bar. Osyndaǵy aıattyń tiri tápsiri tárizdi myna bir súnnet amalyn aıtpaı ketsek bolmas. Birde úlken sahaba Omar ıbn Hattab (r.a.) qurbandyq shalý úshin túıe satyp alypty. Kele jatyp alǵan túıesinen de semiz úlken túıeni kórip qalyp, Allanyń rızashylyǵy úshin ana semiz túıeni soıamyn degeninde, paıǵambarymyz oǵan: «Omar, soıǵan malynyń eti de, qany da Allaǵa barmaıdy, tek seniń yqylasyń ǵana jetedi. Atap qoıǵan malyńdy soıa ber» degeni jaıly hadıs bar.
Iаkı joǵaryda aıtylǵan sharıǵat úkimderin qazaqtyń jalpaq tilimen jetkizer bolsaq, qurbandyq qulshylyǵy áýeli bir Allaǵa baǵyttalyp, shalynǵan mal eti joq-jitiktiń jyrtyǵyn jamaıtyn kóńil qýanyshyna aınalýy kerek. О́ziniń bilimdarlyǵymen aty shyqqan tórtinshi halıfa Álı ıbn Ábýtalıf aıtqandaı, baılar kedeılerge kómektesip tursa, al kedeıler dúnıe úshin aqyretin satpasa, ondaı elde eshqashan búlikshilik bolmaıdy.
Keıbir adamdar tarapynan qurbandyq shalý rásimin ysyrapshyldyqqa balap, beıýaz mal baıǵusqa obal degen syńaıly pikirler de aıtylyp qalyp jatyr. Árıne jeke tulǵanyń óz oıy men jeke paıymy bolǵany durys. Degenmen biz biletin bir aqıqat bar. Adam ólsheýli, Alla ólsheýsiz. Abaı atamyz 38-shi qara sózinde aıtqandaı, «ólsheýlimen ólsheýsizdi bilýge bolmaıdy». Onyń syrtynda qurban shalý qulshylyǵynyń paıda bolý tarıhy tym tereńde. Dintanýshy Muratbek Qystaýbaev baýyrymyzdyń paıymynsha, qurban aıt merekesi 642 jyly paıǵambarymyz Muhammedtiń (s.a.ý.) nusqaýymen ulyq paıǵambar Ibrahımniń qurmetine oraı qalyptasqan.
Ol neniń qurmeti degenge toqtalar bolsaq, barlyq paıǵambarlardyń atasy sanalatyn Ibrahımge túsinde Alla taǵala «ulyń Ismaıyldy qurbandyqqa shal» dep aıan beredi. Uly Jaratýshynyń úkimin qaltqysyz oryndaý úshin qart paıǵambar balasyn jetektep, qazirgi Mekke qalasynyń shet jaǵy Mına jazyǵyna qurbandyqqa shalýǵa alyp keledi. Dál úkim oryndalar sátte Alla tarapynan ýahı túsip, Ismaıyldy bosatyp, onyń ornyna mynany shal dep kókten qoshqar túsiredi. Mine, sodan beri Ibrahım paıǵambardyń Jaratýshyǵa shynaıy berilgen qurmeti úshin keıingi barlyq musylmandarǵa aqyrzamanǵa deıin qurban shalý mindeti júktelgen.
Sonymen qatar qurbandyqqa shalynatyn maldyń da sharıǵat bekitken sharty bar. Bul shart saqtalmasa qurbandyq qabyl emes. Ol qandaı shart? Birinshiden, qurbandyqqa qoı, eshki, sıyr jáne túıe maldary jaramdy sanalady. Qurbanǵa shalynatyn qoı jáne eshki kem degende bir jasar, sıyr eki jasar, túıe bes jasar bolýy kerek. Qoı men eshkiniń erkegin, sıyrdyń urǵashysyn shalý abzal. Ulyq paıǵambarymyz Muhammed (s.a.ý.) qurbandyq mal týrasynda: «Soqyrlyǵy anyq belgili soqyr, aýrýy belgili aýrýshań, (júre almaıtyn dárejede) aqsaqtyǵy belgili bolǵan aqsaq jáne jiligi kórinetindeı tym aryq maldar qurbandyqqa jaramaıdy» degen.
Qurban shalýǵa nıet etken musylmannyń atqarar ádebi jaıly Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń tarapynan bekitilgen «Islam ǵylymhaly» atty kitapta, mal baýyzdaıtyn pyshaq óte ótkir bolýy shart, odan keıin qurbandyqtyń basy qubylaǵa qaratylǵany durys, sońynda maldyń aıaǵyn jaqsylap baılap baýyzdamas buryn mindetti túrde «Bısmıllıahı, Allahý akbar» dep duǵa jasaıdy, delingen.
Islam ǵalymdary qurbandyqtyń etin Quran kárimde aıtylǵan «Qurbannyń etinen ózderiń jeńder, ári miskinder men kedeılerge jegizińder» degen aıat boıynsha, ettiń bir bóligin ıesi ózi alady, bir bóligin jaǵdaıy nashar adamdarǵa taratady, úshinshi bóligin sadaqa retinde joq-jitikke bergen abzal degen pátýany ustanýda.
Sózimizdiń sońyn Almatydaǵy Nur-Múbarak ıslam ýnıversıtetiniń doktoranty, ıslamtanýshy Qýat Qabdoldanyń áleýmettik jelige jarııalaǵan: «Eger qurban shalatyn bolsań maldy qanshaǵa satyp alǵanyńdy kópshilik ortasynda, dostaryńnyń janynda aıtpa jáne qymbatqa alsań renjime. О́ıtkeni bul qurbandyǵyńdy Allaǵa jaqyndaý nıetimen shalyp otyrsyń. Alla taǵala seniń aıtqanyńdy estıdi, sondyqtan ǵıbadatyńdy jaqsy nıetpen orynda. Sebebi ol Allanyń buıryǵy. Jaratqan Iemiz Quranda: «Kim Allanyń belgilerin ulyqtasa kúdiksiz ol júrektiń taqýalyǵynan» dep buıyrǵan» degen qundy pikirimen aıaqtaǵandy jón kórdik.
«Operator ROP-tyń» burynǵy quryltaıshysyna izdeý jarııalandy
ANTIKOR • Búgin, 12:42
Ulttyq bank aqsha-kredıt saıasatyn kúsheıtýi múmkin
Ekonomıka • Búgin, 12:30
Aqtaýda munaı-gaz jabdyqtaryn óndiretin zaýyt iske qosyldy
Aımaqtar • Búgin, 12:21
Qoshanov: Parlamenttiń ekinshi sessııasy mańyzdy sheshimderge toly boldy
Parlament • Búgin, 12:10
Qazaqstanda jetim balalarǵa qamqorshy taǵaıyndaý rásimi jeńildeıdi
Qoǵam • Búgin, 11:58
Almatydaǵy densaýlyq saqtaý basqarmasynyń basshysy aýysady
Aımaqtar • Búgin, 11:43
Premer-Mınıstr Keńsesi basshysynyń orynbasary taǵaıyndaldy
Úkimet • Búgin, 11:38
Qazaqstanda maska taǵý rejımi qaıta engizilýi múmkin
Koronavırýs • Búgin, 11:25
Qazaqstannyń 430 áskerı qyzmetshisi BUU bitimgershilik mıssııasyna jiberiledi
Qazaqstan • Búgin, 11:13
Almatyda «Tuzdybastaý» podstansııasy salynyp jatyr
Aımaqtar • Búgin, 11:08
Parlament depýtattary kanıkýlǵa ketti
Parlament • Búgin, 10:56
Jaıyq ózenine bekire tuqymdas 3,5 mln balyq shabaǵy jiberildi
Aımaqtar • Búgin, 10:47
Jańa oblystardaǵy memlekettik kirister organdarynyń kodtary bekitildi
Qazaqstan • Búgin, 10:32
Atyraýda dızel otynyn zańsyz satqan JShS basshysy sottaldy
Oqıǵa • Búgin, 10:23
Aleksandr Nedovesov Ýımbldon týrnırin sátti bastady
Tennıs • Búgin, 10:15
Parlament palatalarynyń birlesken otyrysy bastaldy
Parlament • Búgin, 10:06
О́tken táýlikte 137 adam koronavırýs juqtyrdy
Koronavırýs • Búgin, 10:02
Beısenbige arnalǵan aýa raıy boljamy
Aýa raıy • Búgin, 09:55
Elordada «Biz – «Qarlyǵashtyń» chempıondary!» atty spartakıada ótti
Qoǵam • Búgin, 09:43
Qaraǵandy oblysynda jol apatynan 2 júrgizýshi qaıtys boldy
Aımaqtar • Búgin, 09:33
Álemde COVID-19 juqtyrý deregi kúrt ósti
Koronavırýs • Búgin, 09:28
Taǵy bir elde maımyl sheshegi anyqtaldy
Álem • Búgin, 09:15
Búgin Parlament palatalarynyń birlesken otyrysy ótedi
Úkimet • Búgin, 09:01
Sport • Búgin, 08:39
Sport • Búgin, 08:37
Sport • Búgin, 08:35
Aımaqtar • Búgin, 08:34
Kids Go Free: 230 balanyń bılet quny sýbsıdııalandy
Týrızm • Búgin, 08:32
Sıfrlandyrýda oń ózgerister bar
Tehnologııa • Búgin, 08:30
Qazaqstannyń sot tóreligi: búgini men keleshegi
Qazaqstan • Búgin, 08:27
Medısına • Búgin, 08:25
Jetesovter áýletiniń jeke konserti
О́ner • Búgin, 08:23
Múmkindigi shekteýli balalarǵa qamqorlyq kórsetiledi
Qoǵam • Búgin, 08:20
Konsýltasııadan hırýrgııalyq operasııalarǵa deıin
Medısına • Búgin, 08:18
Qazaqstandyqtardyń memleketke qaryzy kóp
Qarjy • Búgin, 08:15
«Altynalmas» – ESG-klýbynyń negizin qalaýshylardyń biri
Aımaqtar • Búgin, 08:12
Qazaqstan • Búgin, 08:08
Qazaqstan • Búgin, 08:05
Qazaqstan • Búgin, 08:00
Tabıǵatqa zalal keltirgenderge jaýapkershilik kúsheıedi
Úkimet • Keshe
Uqsas jańalyqtar