Jalpy, jumyrtqa óndirisi elimizde sońǵy on jylda eki eseden astam ósip, ımport kólemi de aıtarlyqtaı ulǵaıǵanyn aıta ketý kerek. Jumyrtqa óndire­tin eń iri 35 fabrıkanyń basym kópshiligi Qaraǵandy, Aqmola, Qostanaı, Soltústik Qazaqstan, Pavlodar jáne Almaty oblystarynda shoǵyrlanǵan. Salany sýbsıdııalaý jańadan bastalǵan 2010 jyly otandyq kásiporyndar 3,3 mlrd dana jumyrtqa óndirip, ishki naryqtyń qajettiligin tek 70 paıyzǵa qamtamasyz etip, mem­leket jylyna 150 mln ju­myrtqany shetelden alatyn. Otan­dyq jumyrtqanyń 64 pa­ıyzyn agroqurylymdar, qalǵanyn jeke sharýalar óndiretin. Arada 3 jylǵa jetpeıtin ýaqyt ishinde ımport kólemi jylyna 21 mln-ǵa tómendep, esesine eksport 58 mln-ǵa jetken. Jumyrtqa óndirý­shiler qaýymdastyǵynyń bur­naǵy jyldardaǵy deregi­ne kóz júgirtsek, 2018 jyly Qazaq­standaǵy qus fabrıkalary­­nyń túgelge jýyǵy ishki naryqty by­­­laı qoıyp, ónimderiniń 10-40 pa­­ıy­zyn eksporttaýǵa kóshipti. Árı­ne bul jetistikkke 2010 jyldan bastap úzdiksiz júrgizilip kelgen memlekettik sýbsıdııalaýdyń oń yqpaly tıgeni túsinikti.

Aýyl sharýashylyǵy mı­nıstr­liginiń baspasóz qyzmeti sýbsıdııa bólý jumystary týraly «Bul rette jumyrtqa ba­ǵy­­tyn­daǵy qus fabrıkalary «ın­­ves­­tısııalyq sýbsıdııa» (sa­lyn­­ǵan ınvestısııanyń 25%-y), «nesıeniń jáne lızıngtiń pa­ıyz­dyq mólsherlemesin sýb­sıdııa­laý», «sońǵy nysandaǵy jumyrt­qa baǵytyndaǵy asyl tu­qymdy táýliktik tóldi satyp alý» jáne «taǵamdyq ju­myrt­qa óndirisiniń qunyn arzandatý» sııaqty memlekettik qoldaý túrlerimen qamtyldy. Memleket tarapynan beriletin sýbsıdııanyń kómegimen 10 jyl ishinde qus fabrıkalarynyń óndirisi 83%-ǵa artyp, jylyna 4,3 mlrd jumyrtqaǵa jetti. Úkimet jumyrtqa óndirýshilerdi qoldaý maqsatynda 2010 jyldan bastap 2019 jylǵa deıin «qus ósirýshilerge» sýbsıdııa túrinde 75 mlrd teńgege jýyq qarjy bóldi», dep habarlady.

Memlekettik qoldaýdyń ná­tı­jesinde osy 10 jylda qus sharýashylyǵy salasy jańǵyrdy. Fabırkalardyń tehnıkalary qaıta jaraqtandyryldy. Onyń kópshiligi memleket tarapynan berilgen jeńildetilgen nesıe jáne ınvestısııalyq salym­dardy sýbsıdııalaý arqyly ja­ńartylǵan. Iаǵnı Úkimet tarapynan bólinetin sýbsıdııa arqyly salanyń jaǵdaıy turaqtandy deý­ge negiz bar. Búginde Qazaqstanda qus sharýashylyǵy ónimderiniń jyl saıynǵy ósimi osyny aıqyn kórsetip otyr.

Memlekettiń kómegimen ju­myrt­qa óndirisine bólinetin sýb­sı­dııa­nyń nátıjesinde ishki naryq­tyń qajettiligi 120%-ǵa qamta­masyz etildi. Iаǵnı osy atal­ǵan faktilerdi nazarǵa ala otyryp, qazirgi ýaqytta jumyrtqa óndirýge baǵyttalǵan qus sharýashylyǵy salasy eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin tolyq qamtamasyz etip tur deýge bolady. Mınıstrliktiń ustanymy boıynsha, endi salany ári qaraı damytýdy memlekettiń ıyǵyna artyp qoıýdy shektep, naryqtyq jaǵdaıǵa kóshiretin, tabıǵı jolmen júrgizetin ýaqyt kelgendeı.

2018 jyly 670 mln dana jumyrtqa eksporttalsa, 2019 jyly bul kórsetkish 1,5 mlrd danany quraǵan. Iаǵnı qus fabrıkalary ónimdiligi jyl saıyn artyp keledi. Memlekettiń qoldaýyn uzaq jyldar boıy kórgen sala aıa­ǵynan nyq turǵanyn osy kór­­setkishterdiń ózi-aq aıqyn ańǵart­sa kerek.

«Úkimettiń 2018 jylǵy 24 shildedegi №18975//423 qaýlysy­men bekitilgen AО́K-ti damytýdyń 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdar­lama­synda agrar­shylardy qarjy­landyrý­dyń qoljetimdiligin arttyrý úshin «ónim birligine arnalǵan sýbsıdııalar» dep atalatyn «taýarly-erekshe sýbsıdııalardy» kezeń-kezeńimen qysqartý kózdelgen. Mal sharýashylyǵyndaǵy taýar­ly-spesıfıkalyq sýbsıdııalardy qysqartý memlekettik baǵdarlamada 2020 jyldan bas­tap josparlanǵan», delingen mı­nıstrliktiń túsiniktemesinde.

Bul oraıda aıta keterlik másele, sýbsıdııa berýdi toqta­tý, «jumyrtqa sharýashylyǵy­na» memleket tarapynan endi múlde kóńil bólinbeıdi degendi bildirmeıdi. Qus fabrıkalaryna syıaqy mólsheri jeńildetilgen nesıe berý, sondaı-aq óndiris qýatyn kóbeıtý úshin tartylǵan ınvestısııalyq shyǵyndardy sýbsıdııalaý sharalary jalǵasa beredi. Iаǵnı salanyń ishki naryq­ty qamtyp, eksporttyq áleýe­tin arttyrýyna múddeli ekenin mı­nıstrlik aıqyn baıqatyp otyr. Soǵan qaramastan, jumyrtqa óndirýshiler «naryqty kórshi elderdiń ónimi jaýlap alady» dep aldyn ala dabyldatýda.

Jalpy, taǵamdyq jumyrtqa óndi­risin sýbsıdııalaýǵa qatys­ty ózgerister bolatyny byltyr jeltoqsan aıynda belgili bol­ǵa­nyn aıta keteıik. El Úki­meti jyl sońynda azyq-túlik taýar­larynyń ımportyn almas­tyrýdyń tıimdiligine júrgizilgen taldaýdy eskere otyryp, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń agrarshylarǵa arnalǵan sýbsıdııalardy qaıta qaraý josparyn maquldaǵan-dy. Qabyldanǵan sheshimge sáıkes mınstrlik ózin-ózi qamtamasyz etetin birqatar sala boıynsha sýbsıdııalar­dy alyp tastaýdy josparlap otyr. Atalǵan salanyń qataryn­da jumyrtqa sharýashylyǵy da bar. Endigi ýaqytta salany odan ári damytý ótkizý nary­ǵyn keńeıtýge jáne tereń óńdeý­ge kóshý arqyly óndiristi ártarap­tan­dyrýǵa baǵyttalýy tıis. Aıta­lyq, jumyrtqany qaıta óńdeýdi damytý jumyrtqa untaǵy, melanj, aqýyz jáne qurǵaq fer­ment­telgen saryýyz, qurǵaq j­u­m­yrt­qa qospalary jáne taǵy bas­­qalaryn óndirýge múmkindik beredi. Bul otandyq kondıterlik jáne tamaq ónerkásibin sapaly jáne arzan ónimmen qamtamasyz etýge baǵyttalýy kerek. Bas­pa­sóz qyzmeti habarlaǵandaı, mı­nıstr­lik osy baǵytta otandyq ju­myrt­qa óndirýshilerdi qoldaýǵa daıyn.