Keshiriler kemshilik
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń basshysy kezinde jýrnalıst Saýytbek Abdrahmanov Syr boıyndaǵy bir issapary barysynda Shıelidegi «Qazataomóndirisine» qarasty №6 ken basqarmasyna soǵady. Jergilikti ákimder men ken basqarmasynyń basshylary kútip, jumys jaǵdaıymen tanystyrady. Sońynan qorytyndy jıyn ótedi. Sońynan sóz alǵan qalamger óz tujyrymdaryn aıta kelip: «Negizinen jumystaryńyz durys sekildi. Degenmen, bir kemshilikterińiz bar eken..» dep basshylarǵa synaı qaraıdy. Laýazymdy adamnyń aýzynan «kemshilik» degen sóz shyqqannan: «Oıpyrmaı, qaı jaǵymyzdan qudaı uryp qalar eken» dep jergilikti basshylar qypylyqtaı bastaıdy. «Kemshilikterińiz sol... rýǵa bólinedi ekensizder..» deıdi Saýytbek. Basshylardyń biri: «Joq, á, bizde bólinýshilik joq», dese, ekinshisi moıyndaǵandaı: «Qazaq bolǵan soń, ondaı-ondaı kezdesip qalýy múmkin...» dep kúmiljıdi. Shamaly úzilis jasap alǵan Sáýkeń: «Jáne de olaryńyzdy ár jerge jazyp qoıady ekensizder» dep qadala túsedi. «Olaı emes deseńizder, RÝ-6, RÝ-4, RÝ-3» degen jazýy bar kórnekilikti qalaı túsinemiz?» deıdi kúlmesten. Osy kezde aldyńǵy sózdiń zilinen sasqalaqtaǵan basshylar Abdrahmanovtyń ázildep otyrǵanyn endi ańǵarǵandaı jamyraı sóıleı jónelisipti: «Oıbaı-aý, ol mekemeniń aty emes pe, RÝ-degen «Rýda Ýpravlenıe» degenimiz ǵoı...

Diril men dúril
Belgili jýrnalıst Aqaıdar Ysymov alpystan asyp ekinshi nekeli áıelinen uldy bolyp, qýanyshyn ózi týǵan aýyly – Telikólde atap ótedi. Bul jıynǵa negizinen ınstıtýtta birge oqyǵan jaqyn dostary, syılas jora-joldastary qatysady. Kóńildi dastarhan basynda belgili telejýrnalıst Tileýqabyl Myńjasarov daýsyn myń qubylta dirildetip, ártistik mánermen jurttyń ishek-silesin qatyryp otyrsa kerek. Kópshilikpen birge jadyrap otyrǵan Saýytbek te ázildi ary qaraı jalǵastyryp: «Degende jasy alpystan asqan kisiniń dirilden aýlaq bolǵany jón. Ásirese, sen... Aqaıdar baıqa!», deıdi astarlaı sóılep. Sol kezde Aqań saspastan: «Á, myna qyzyqtyń bári – sol diril men dúrildiń arqasy shyǵar...» depti.
Emge tappaısyń
Keńes odaǵy kezinde, sonaý jetpisinshi jyldardyń bas kezi bolsa kerek, ssenarıin jas talant jazýshy Dýlat Isabekov jazǵan «Gaýhartas» fılmi túsirilip, Máskeýge bekitýge «Goskınonyń» bastyǵy Qaltaı Muqamedjanov alyp barady. Talqylaýdan soń odaqtyq komıssııa fılmdi negizinen ekranǵa jiberýge kelisedi de, ıdeologııa jaǵynan bir eskertpe jasaıdy. «Bári jaqsy, degende fılmde orys ultynyń birde bir ókili joq eken», deıdi. Qashanda qaljyńy daıyn Qaltaı aǵamyz sonda: «Sıyr baǵatyn, shoshqa baǵatyn orystar Qazaqstanda bar, al qoı baǵatyn bir orysty emge tappadyq» – dep ázilge súıengen ýáj aıtyp tapqyrlyq tanytqan eken.
Nurmahan ELTAI,
Qyzylorda oblysy
Saýatsyz pendeniń sıqy
Sol saýatsyz pende,
Qumar bolyp shenge –
О́sektep júrip ózgeni,
О́sip ketti demde...
Bastyqtyń qabaǵyn «baqty»,
Jaǵympazdanyp jaqty...
Beretinin berip,
О́zgeni syrtynan «satty...».
О́sekshil, ozbyr, ósýdiń,
Osylaı amalyn tapty.
Búginde ózi bolǵandaı,
Tórt jaǵy túgel tolǵandaı,
Keýdesin kerip kósemsip,
Sóıleıdi sol sormańdaı...
Ǵasyr pendesi
Keremet kútim,
Kıimi bútin.
Sýsyny – sharap,
Tamaǵy – tútin.
Qymbat nebir,
Kóligi temir.
Qulqyny qurdym,
Qurysyn-aı, jebir...
Aıtpaıyn atap,
Armany – ataq...
Oıpyrmaı, oıy –
Mansap pen madaq.
Tilin tósep,
Aıtatyny – ósek:
Báseke...
Kúndeý...
Bir kúngi «tósek»...
Jat oǵan tanys,
«Jyr-áni» – tabys...
Qarpyp qalý,
Bolsa eger «shans»...
Kásibin «neke»-lep,
Káttany «kóke»-lep...
Keı jerde «prıamoı»,
Ketedi «tótelep»...
Bundaılar jalpy,
Burynnan qalpy –
О́zinen zorǵa,
Jaǵyný salty...
Qazybek ÁShIRBEKULY
QYZYLORDA
Tikenek sóz
Tapanshańyz bolsa – bank tonaı alasyz. Al bankińiz bolsa – onda búkil eldi tonaısyz...
***
Eger arystanmen birge asharshylyqqa tap kelseń – arystan senen keıin óletini anyq.
***
Syılyqtyń myqtysy – aqsha, óıtkeni ol mende bar dep eshkim aıta qoımaıdy.
***
Eger armııa men polısııanyń aılyǵyn bir mezgilde birden úsh esege ósire qoısa, onda bılik halyqtan qorqyp otyr degen sóz.
***
Jer betinde bári jaqsy bolsa bala týylǵanda jan ushyra shyryldap dúnıege kelmes edi.
Táltirek
El aýzynda mynadaı bir támsil bar. Táńirim adamzatty, jan-janýarlardy jaratqannan keıin olarǵa qansha jas beriletinin perishtege naqtylap túsindiripti. Perishte bárine belgilengen jasyn úlestirip, qandaı jaǵdaıda ómir súretinin baıandapty.
Eń birinshi adamǵa burylyp:
– Saǵan 35 jas beriledi. О́miriń mándi de maǵynaly da bolady. Myna jalpaq álemge ústemdigińdi júrgizesiń. Jerdiń ústindegi, astyndaǵy baılyqtyń bári sen úshin. Biraq ony beıbereket shashyp-tókpeı, ysyrap qylmaı, ashqaraqtanbaı, ashkózdenbeı, qııanatshyl, qatygez, qaıyrymsyz, páleqor, esersoq, maqtanshaq bolmaı qajetińe jarata ber.
– Osynshama baılyqty meniń menshigime bergenińizge rahmet. Biraq 35 jyl óte qysqa merzim, – depti adam.
Esekke 45 jas beripti.
– О́mirde beınetiń kóp bolady. Aýyr-aýyr jumystarǵa jegilesiń. Eńbegińmen tapqanyń ózińe buıyra bermeıdi.
– 45 jyl ómir súrsem, kórgenim ylǵı beınet bolsa, uzaq jastyń keregi ne? 20 jasty alyp tasta, – dep esek burtıypty.
Adam esek almaǵan 20 jasty surap alypty.
Itke 40 jas buıyrypty.
– Úıiń bolmaıdy, kúıiń bolmaıdy. Ne bolsa sony talǵajaý etip, buratylyp ómir súresiń. Kúndiz de, túnde de ár nársege úrip, adamǵa qyzmet etesiń. Aıtaqtasa áýpildep úresiń, «ká, ká» dese adamnyń qasynda erkelep júresiń, – deıdi.
It 20 jas artyq dep bas tartypty. Ony da adam surap alypty.
Perishte maımylǵa burylyp:
– Saǵan da 40 jas berildi. Aǵashtan- aǵashqa, butaqtan-butaqqa sekirip, japyraq jep kekirip júresiń. Tirligińniń bári saıqymazaq, kóringenge kúlki bolasyń. Yrjyńdap kúle beresiń, jaǵympaz, jaramsaq bolyp júre beresiń, – deıdi.
– Ondaı súreńsiz ómirde uzaq jasaýdyń maǵan keregi joq. 20 jasty alyp tastańyz...
Maımyl almaǵan jasty adam taǵy da ótinip surap alypty. Pendeniń 35 jasqa kelgenshe kóp oılanbaı ómir súrip, odan keıin esekteı beınet kórip, ıtshelep tirshilik keship, qartaıǵanda aljyp maımylǵa uqsap, árkimge kúlki bolatyny sodan qalypty.
Osy támsil ómirge kelgeli qanshama myńjyldyq ótti deseńizshi? Zaman ózgerdi, zań ózgerdi, qoǵam ózgerdi, jahandaný júrip jatyr. Soǵan baılanysty ma, kim bilsin, keıbir pendeler haıýanattardan surap alǵan jasyn retsiz aralastyryp paıdalana beretin bolypty. Keıbir jaǵympaz, jaramsaq, maqtanshaqtar ózine berilgen jastan keıin, birden maımyldyń jasyn paıdalanǵandy durys kóredi eken. Qyzmeti, sheni joǵary adamdarǵa jaramsaqtanyp, oń jaǵynan bir, sol jaǵynan bir shyǵyp máımóńkelep, ótirik yrjıyp, qýlyǵyn asyryp, ishki esebin túgendeýdi birden bastap jibergen. Bireýlerdi qýlyǵymen qýyryp, sumdyǵymen sýarady. Qyzyl ókimettiń tusynda «biz maımyldan jaraldyq» dep aıǵaılaǵanyn estidik. Biraq «maımyl atasynyń» shejiresin aqyr-taqyryna deıin taratyp aıtyp bere alǵan joq.
Al ıt jasy ımeńdep kirip kelgende sholaq belsendiler ulyp-ulyp jiberip, Alash kósemderin, azamattaryn ortaǵa alyp, «bular halyq jaýy, halyq jaýy» dep birneshe jyl sháýildepti. Olar úrgennen tyıylǵan joq. Áli abalap júr.
Nege osy halyq maqal-mátelderinde, ertegilerde, támsilde ıt týraly kóbirek aıtylady? «Áı, ıt ómir-aı» dep kúrsingenderine qaraǵanda, ıttik jasaı salý op-ońaı bolsa kerek? Jańa týǵan shaqalaq kezimizde bizge ıtjeıdeni nege kıgizdi eken? It bolyp úrip júrsin demegen bolar? Nesibesi ıttiki sııaqty mol bolsyn degen shyǵar? Ári qaraı nesin aıtamyz? О́zderińiz bilesizder ǵoı. Dál qazir esekten surap alǵan jasty eshkim paıdalanǵysy kelmeıdi. Esektiń basqa birdeńelerin paıdalanyp júrgender az da bolsa bar. Máselen, mıyn, daýsyn, qyrsyqtyǵyn, aramdyǵyn kádege jaratatyndar tabylady. Meniń qurdasym káp-kádimgideı bastyq. Oǵan jıi baryp turamyn. Barǵan kezimizde qaramaǵyndaǵylarǵa aqyrady da jatady. Bir emes birneshe ret kórdim.
Birde:
– Áı, qurdas, ákeń esek jasyn paıdalanǵanda sen ómirge kelgen bolýyń kerek, – dedim.
– Neni ottap tursyń, – dedi tóbe shashy tikireıip.
– Qaramaǵyńdaǵylarǵa bastyqpyn dep aqyra beresiń, aqyra beresiń. Demek, ákeń esek jasyn paıdalanǵan kezde seni taptyrǵan, uqtyń ba? – dedim.
Halyq aýzyndaǵy támsil esine tústi-aý deımin, óńi jylyndy. Ol páleniń ishi bir nárseni sezedi.
Júnis QOQYShULY
Almaty oblysy
«Qaltalylar» týraly qaǵytpa
Eki myqty esep-qısap júrgizip otyrady. Bir kezde bireýi kómekshisinen:
– Osy mıllıonda alty nól jazylmaýshy ma edi? – deıdi.
– Dáp ózi.
– Iаǵnı, eki mıllıon on eki nólmen jazylady, – dep esepke túzetý jasapty...
* * *
«Qaltalylar» áńgimelesip otyr.
– Unjyrǵań túsip ketipti ǵoı!? Jaǵdaıyń qıyn-aý deımin?
– Kúnkóris nasharlady! Qaltam qaǵylyp barady, sońǵy júz mıllıon ǵana qaldy...
* * *
Baıshykeshtiń áıeli shetelge ketip bara jatqan kúıeýine:
– Qytaıda urlyq jasap qoıma, ol úshin onda atyp tastaıdy, – dep eskertpe jasaıdy.
– Janym, qamkóńilińe, janashyrlyǵyńa rahmet.
– Olar saǵan shyǵyndaǵan oqtyń qunyn on ese etip eń jaqynynan óndirip alady eken...
Múıisti júrgizetin
Berik SADYR
Bas teatrdaǵy balalar stýdııasy
О́ner • Búgin, 23:11
Altyn shynjyrdyń sońǵy shyǵyrshyǵy...
Rýhanııat • Búgin, 23:01
Qyzylorda oblysynda karantın sharalary jeńildetildi
Aımaqtar • Búgin, 22:22
Byltyr SQO-da 7 myńǵa jýyq náreste dúnıege kelgen
Aımaqtar • Búgin, 22:00
Shyǵys Qazaqstanda juma namazǵa jınalýǵa ruqsat berildi
Aımaqtar • Búgin, 21:38
Qyzyljarda anasy uryp-soqqan qyz kóz jumdy
Aımaqtar • Búgin, 21:12
Jalǵa alǵan úıin tonap ketken ury ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 21:06
Aqtóbe oblysynda 1-5 synyp oqýshylary túgel mektepke baratyn boldy
Aımaqtar • Búgin, 21:05
Fransııanyń eks-prezıdenti túrmege toǵytyldy
Álem • Búgin, 21:00
Bes oblysta aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Búgin, 20:37
Túrkistan oblysynda gaz jelileri jappaı tekseriledi
Aımaqtar • Búgin, 20:00
Tergeýshilerdiń ustazy ulyqtaldy
Aımaqtar • Búgin, 19:35
Shymkentte «Nur Otan» partııasynyń 22 jyldyǵyna oraı saltanatty jıyn ótti
Aımaqtar • Búgin, 19:15
Almatyda etnosaralyq qatynastardy damytý máseleleri talqylandy
Aımaqtar • Búgin, 19:01
Almatydan Qyrǵyzstanǵa áýe reısteri qaıta jandandy
Qazaqstan • Búgin, 18:56
Almatyda qansha turǵyn úı jylýsyz qaldy?
Aımaqtar • Búgin, 18:36
Armenııadan ákelgen kólikterdi tirkeý merzimi uzartyldy
Qazaqstan • Búgin, 18:21
Qyrǵyzstanda Parlament saılaýy kúzde bolady
Álem • Búgin, 18:17
Qazaqstandyq kásipkerler úshin salyq esepteý jeńildetildi
Ekonomıka • Búgin, 18:05
Almaty oblysynyń Alakól aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 17:38
Almatylyq stýdentter Alǵys aıtý kúnin atap ótti
Qazaqstan • Búgin, 17:35
Qostanaıda 1921-1922 jyldardaǵy náýbetke qatysty dóńgelek ústel otyrysy ótti
Aımaqtar • Búgin, 17:31
О́mirbek Joldasbekovtyń 90 jyldyq mereıtoıy toılandy
Qazaqstan • Búgin, 17:29
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginde E-kadrlar júıesi engizilýde
Qoǵam • Búgin, 17:28
Týnıs sheteldik týrısterdi qashan qabyldaıtyny belgili boldy
Álem • Búgin, 17:24
QDKBQ depozıtterdiń sáýirdegi eń joǵary mólsherlemelerin jarııalady
Ekonomıka • Búgin, 17:22
Dzıýdodan álemdik «Grand Slam» jarysyna qatysatyn sportshylar belgili boldy
Sport • Búgin, 17:21
Syr elinen 700-ge jýyq azamat áskerge barady
Aımaqtar • Búgin, 17:15
Reseı ınvestorlary Atyraýǵa bet burdy
Aımaqtar • Búgin, 16:56
Búginnen bastap mektepterde sabaq dástúrli formatta ótedi
Bilim • Búgin, 16:55
Elbasy kitaphanasynda «Myń alǵys saǵan, Uly dalam!» halyqaralyq dóńgelek ústeli ótti
Qazaqstan • Búgin, 16:45
Elordada áleýmettik az qamtylǵan 30 otbasyǵa azyq-túlik sebetteri tapsyryldy
Qoǵam • Búgin, 16:44
Almaty: Koronavırýstyń aldyn alýǵa barlyq epıdemıologtar qatysady
Aımaqtar • Búgin, 16:30
Memlekettik hatshy: Totalıtarızmnen zardap shekken kóp halyqqa qazaq jeri pana boldy
Úkimet • Búgin, 16:26
Qazaqstanda merzimdi áskerı qyzmetke shaqyrý bastaldy
Qoǵam • Búgin, 16:15
Atyraýdyń dárigerleri «Týǵan elge myń alǵys!» chellendjin uıymdastyrdy
Aımaqtar • Búgin, 16:00
Elordadaǵy tabysy az otbasylarǵa syılyq sertıfıkattary berildi
Qoǵam • Búgin, 15:59
Shymkenttik sportshylar stend atýdan álem kýboginde qola medalge ıe boldy
Sport • Búgin, 15:51
Shymkentte azamattar 30 mamandyq boıynsha tegin qysqa merzimdi kásiptik bilim ala alady
Aımaqtar • Búgin, 15:49
Asqar Mamın «Roskosmos» basshysymen kezdesti
Úkimet • Búgin, 15:38
Kóktem keshikpeı jetedi: Naýryz aıyna arnalǵan aýa raıy boljamy
Aýa raıy • Búgin, 15:21
Dýbaıdan kelgen 4 jolaýshydan koronavırýs anyqtaldy
Qoǵam • Búgin, 15:20
Úkimet • Búgin, 15:17
Naýryz aıynda el aýmaǵynda uıymdastyrylatyn mádenı is-sharalar kestesi jarııalandy
Qazaqstan • Búgin, 15:01
Almatyda ulttar dostyǵan arqaý etken shara ótti
Aımaqtar • Búgin, 14:47
Etnomádenı birlestikterdiń ókilderi almatylyqtardy Alǵys aıtý kúnimen quttyqtady
Aımaqtar • Búgin, 14:35
Qyzylorda oblysynyń ákimi órt saldarynan zardap shekken Tekebaevtar otbasyna bardy
Aımaqtar • Búgin, 14:30
Qýatty qurylymnyń shýaqty merekesi
Qazaqstan • Búgin, 14:15
Áýlıeatalyqtar Alǵys aıtý kúnin atap ótýde
Aımaqtar • Búgin, 14:00
Elordada tabysy az otbasylarǵa syılyq sertıfıkattary tabystaldy
Elorda • Búgin, 13:50
Naýryz aıynda aýa raıy qandaı bolady?
Aýa raıy • Búgin, 13:30
Senatorlar advokattyq qyzmet jáne zań kómegi máseleleri boıynsha zań jobasyn qaraıdy
Parlament • Búgin, 13:22
Kópbalaly ana belgisiz kásipkerge alǵys aıtady
Aımaqtar • Búgin, 13:15
Erjan Bákirbaıuly Taldyqorǵannyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 13:11
Zeınetaqy aqshasyn stomatologııalyq qyzmetke paıdalanýǵa bolady
Medısına • Búgin, 13:00
Almatyda pedagogtardyń respýblıkalyq jıyny ótti
Bilim • Búgin, 12:53
Qazaqstanda «Shyn Júrekten» atty alǵys bildirý saıty iske qosyldy
Qoǵam • Búgin, 12:48
О́ńirlerdegi medısınalyq uıymdardyń tozyǵy jetken
Aımaqtar • Búgin, 12:29
Taraz polıseıleri urlyq jasaǵan kúdiktini ustady
Aımaqtar • Búgin, 12:28
Shymkentte Alǵys aıtý kúni atalyp ótti
Aımaqtar • Búgin, 12:24
Kıevte Jambyl Jabaevtyń 175 jyldyǵyna oraı is-shara ótti
Rýhanııat • Búgin, 12:18
Semeı ıadrolyq synaq polıgony jabylýynyń 30 jyldyǵyna arnalǵan kezdesý ótti
Aımaqtar • Búgin, 12:13
GM-172/10 mekemesinde J.Jabaevtyń 175 jyl tolýyna oraı merekelik is-shara atalyp ótti
Aımaqtar • Búgin, 12:10
Erlan Turǵymbaev: Ýchaskelik pýnktter jelisin keńeıtý kerek
Qoǵam • Búgin, 12:07
BJZQ salymshylary jınaqtaryn ınternet arqyly baqylaı alady
Ekonomıka • Búgin, 12:04
Qazaqstanda bir apta ishinde 3 myńnan asa qylmys tirkeldi
Qoǵam • Búgin, 12:01
Nurlan Nyǵmatýlın: Alǵys aıtý kúni - jas urpaqty meıirimdilikke tárbıeleıtin erekshe mereke
Parlament • Búgin, 11:30
Uqsas jańalyqtar