Ekinshi dúnıejúzilik soǵysta tolarsaqtan qan keship júrip, Eýropanyń jartysyn sharlaǵan, álemdi fashızm ezgisinen qutqarý jolynda qarý asynǵan Baımuqan Amantaevtyń ónegeli ómiri urpaqtaryna úlgi.

Bul – kózi tirisinde: «Men óz partııamnyń jáne óz týǵan elimniń jaýyngerimin» deıtuǵyn antyna adal, Otanyna sheksiz berilgen jaýynger-kommýnıst týraly esteliktiń bir úzigi.
1912 jyly dúnıe esigin ashqan B.Amantaev 6 jasynan bastap Aqmola qalasyndaǵy jetimder úıinde tárbıelendi. Sol jerde fabrıka-zaýyttyq oqytý mektebin támamdap, Petropavl qalasyndaǵy temir jol kóligi tehnıkýmyna oqýǵa qabyldandy. Jas kezinen qoǵamdyq jastar qozǵalystaryna belsene qatysyp, komsomoldyń qaınar kózinde boldy. Sol eńbegi eskerilip, keıin 1934 jyly jastardy tárbıeleý isinde belsendilik tanytqany úshin Nura aýdandyq komsomol komıtetiniń hatshysy bolyp saılandy. BKP (b) kommýnıstik partııasyna qabyldandy.
1937 jyly Końyrat aýdanynyń (Qaraǵandy oblysy) partııa komıtetiniń hatshysy bolyp aýystyrylsa, araǵa tórt jyl salyp 1941 jyly qańtarda BKP (b) komıtetiniń sheshimi boıynsha Lenıngrad qalasyndaǵy joǵary partııa mektebine oqýǵa jiberildi. Osy tusta soǵys bastalyp, oqýyn aıaqtamastan maıdanǵa shaqyrtyldy. Máskeý qalasyn qorǵaýshylardyń biri boldy. Tipti atty ásker qatarynda da soǵysty. 1941 jyly qyrkúıek aıynyń ortasynda alǵash ret jaraqattanyp, densaýlyǵy túzelgennen soń V.Lenın atyndaǵy áskerı-saıası ýchılısheniń jedeldetilgen kýrsyna jiberiledi. 1942 jylǵy qarashada ýchılısheni oıdaǵydaı támamdap, birden saıası jetekshi retinde urys shebine attandy.
Muraǵat derekterine súıensek, B.Amantaev 302-Ternopol dıvızııasynyń quramyndaǵy 827-atqyshtar polkinde rota saıası jetekshisiniń orynbasary bolyp, Soltústik Kavkaz maıdanyna qatysady. Keıin 3016-Temrıýk dıvızııasynyń 1075 polkiniń 2-batalonynda partorg bolypty. Kezekti jaraqattan aıyqqan soń, 1-Ýkraına maıdanyna jiberiledi. 60-armııa qolbasshylyǵynyń sheshimi boıynsha eki márte «Qyzyl Tý» ordendi 246-Shýmsk dıvızııasynyń 914-polkinde saıası bólim komandıriniń orynbasary bolyp taǵaıyndalady.
Soǵysta jaýynger bolyp qana emes, saıası jetekshi jumysyn atqardy. Jaýyngerlermen tárbıe jumystaryn da júrgizdi. Ol ózge de saıası jetekshiler, komıssarlar sııaqty blındajdar men okoptardy aralap, posttardy tekserip, jaǵdaıdy bilip turǵan eken. Jany men táni qajyǵan jaýyngerlerdiń eńsesin tiktep, qulazyǵan kóńilin kóterip, jas sarbazdardyń tileýin tiledi. Túsindirý, úgit-nasıhat jumystaryna júıeli túrde jetekshilik ete bildi. Tipti saıası sabaqtar júrgizýge de ýaqyt taýyp otyrdy.
Soǵys kezinde saıası jetekshiniń atqarǵan jumysyn baǵalaý qıyn. Olar árqashan erlik pen namystyń, qaharmandyqtyń úlgisi bolǵanyn aıtý qajet. Saıası jetekshiler jaýǵan oqqa qaramaı, maıdandastaryn shabýylǵa shaqyrdy. Sarbazdardyń jigerin janyp, olardyń moıymaýy, berilmeýi, keri sheginbeýi úshin rýhtaryn shyńdady.
B.Amantaevtyń jaýyngerlik áreketteri týraly soǵys hronıkasy bylaı órilipti. 1943 jyly 31 jeltoqsanda temir jol toraptarynyń besinshi jol aıyryǵy úshin urysta avtomatshylar komandıri qaza bolyp, ákemiz qolbasshylyqty óz qolyna alady. Ile-shala sarbazdardy shabýylǵa bastap shyǵyp, keskilesken shaıqasta vzvod nemisterdiń qorǵanys shebin buzǵan eken. Shepti buzyp qana qoımaı, jaýdyń eki sarbazyn qolǵa túsirip, fashısterdiń úlken tobyn joıady.
1945 jylǵy qysqy shabýyldaǵy urys aldynda jaýyngerlerdi soǵysqa daıyndaı otyryp, jeke quram arasynda úgit jumysyn júrgizdi. Krakov baǵytyndaǵy jáne odan ári ońtústik-batystaǵy maıdandarda qaramaǵyndaǵy jaýyngerlerdiń jigerin janyp, batalonnyń, jeke quramynyń joǵary moraldyq jaı-kúıin qamtamasyz ete aldy. Sondaı-aq barlyq áskerı mindetterdi tabysty oryndady. B.Amantaev qaýipti eleń qylmaı, únemi soqqy beretin topta boldy. Jeke basyn úlgi etip, sarbazdardy jigerlendirdi.
Birde rota jaý oǵynyń astynda qalǵan Maksvaldaý eldi mekenin basyp alady. Sol sát B.Amantaevtyń jeke yntasy boıynsha mınomet rotasy shaqyrylyp, sonyń tasasynda rotany shabýylǵa kóteredi. Sóıte júrip
1945 jyly 5 sáýirde aýyldyń shetine shyǵypty.
B.Amantaevtyń endigi bir erlik isin erekshe atap aıtqymyz keledi. Onyń 1943 jyly 6 mamyrda alǵan jaraqaty óte aýyr boldy. Soǵysqa jaramsyz dep tanylyp, úıge jiberemiz degende ol kisi bas tartqan eken. Komandırlerin qatarda qalamyn dep kóndiredi. Alaıda B.Amantaev Berlınge deıin jete almady. 1945 jyly sáýirde oqtyń jaryqshaǵy ıyǵynan aýyr jaralady. Polshadaǵy gospıtalǵa túsip, Jeńisti sonda qarsy aldy. Biraq ol úshin soǵys aıaqtalǵan joq edi. Banderovshylardyń shabýylyna ushyrap, taǵy jaraqattanyp, Ýkraınadaǵy gospıtalda emdeledi.
Tańǵalarlyq taǵdyr ıesi nebir synnan ótse de tiri qaldy. Aqyry 1945 jyly qarashada aǵa leıtenant shenimen týǵan úıine – Aqmola qalasyna oraldy.
Erligi eleýsiz qalmaı «Qyzyl Juldyz», II dárejeli «Uly Otan soǵysy» ordenderimen, «Kavkaz qorǵanysy úshin», «Qaharmandyǵy úshin», «Germanııa túbindegi jeńis úshin», «Erligi úshin» medaldarymen marapattaldy.
Soǵys aıaqtalǵan soń múgedektigine qaramastan, qoǵam ıgiligi jolyndaǵy qyzmetin jalǵastyrdy. Aqmola oblystyq atqarý komıteti janyndaǵy kóshi-qon bóliminiń bastyǵy bolyp jumys istedi. Keıin Vıshnev aýdandyq partııa komıtetiniń hatshysy bolyp saılandy. Budan soń Qorǵaljyn aýdanyndaǵy mashına-traktor stansasynyń bastyǵy bolyp jumys istep, sol jerden densaýlyǵyna baılanysty merziminen buryn zeınetkerlikke shyqty. 1979 jyly ómirden ozdy.
Kenjebek AMANTAEV
NUR-SULTAN
Almatyda avtobýs pen birneshe jeńil kólik soqtyǵysty
Oqıǵa • Keshe
Túrkistandaǵy oqıǵa: Arnaıy komıssııa quryldy
Oqıǵa • Keshe
Kóne muralar sıfrlyq formatta jańa tynys ashýda
О́ner • Keshe
ShQO-da qarý saqtaý tártibin buzǵan 6 mekemege aıyppul salyndy
Aımaqtar • Keshe
Probasııa qyzmetinde esepte turǵandar qoǵamdyq jumysqa tartyldy
Aımaqtar • Keshe
Almatyda qurylysshylar quqyn qorǵaýǵa arnalǵan keńes ótti
Aımaqtar • Keshe
Pavlodar oblysynda halyq sany azaıǵan
Aımaqtar • Keshe
Qyrǵyzstan Prezıdenti Qazaqstanǵa memlekettik saparmen keledi
Saıasat • Keshe
ShQO-da bıyl 70 chernobyldyq sanatorııalyq-kýrorttyq em alady
Aımaqtar • Keshe
Almatyda áleýmettik qor páterleriniń quny kóterilmeıdi
Aımaqtar • Keshe
Aqtóbe oblysynyń Alǵa aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Qostanaı oblysynda joǵalǵan jylqyshy 6 kúnnen keıin tabyldy
Aımaqtar • Keshe
Armenııadan ákelingen kólikterdi tirkeý merzimi taǵy 1 jylǵa uzartyldy
Qazaqstan • Keshe
Shekara qyzmeti «Qarasý» ótkizý pýnktinde kontrabandalyq júkti ustady
Qazaqstan • Keshe
Senatorlar EQYU Parlamenttik Assambleıasynyń sessııasyna qatysty
Parlament • Keshe
Aqmola oblysyndaǵy mektep ashanalarynyń jumysyna ruqsat berildi
Aımaqtar • Keshe
Ekonomıka • Keshe
Almatyda 452 kópbalaly otbasy baspanamen qamtylady
Aımaqtar • Keshe
10 qalada atmosferalyq aýanyń lastaný ındeksi joǵary
Ekologııa • Keshe
О́ltirip ketken: Almaty oblysynda páterden 3 adamnyń máıiti tabyldy
Aımaqtar • Keshe
Qoja Ahmet Iаsaýı shejiresiniń bir úlgisi men móri tabyldy
Rýhanııat • Keshe
Almaty oblysynda áıelder kolonııasyna tyıym salynǵan zattar jetkizilgen
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Qala shetindegi dúkenge qaraqshylyq jasaǵan adam ustaldy
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Qasym-Jomart Toqaev Reformalar jónindegi joǵary keńestiń kezekti otyrysyn ótkizdi
Prezıdent • 26 Aqpan, 2021
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Atyraýda 33 medısına qyzmetkeri marapattaldy
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Nursultan Nazarbaev Qory qaıyrymdy da batyl otandastarymyzdy marapattady
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Qazaqstan tarıhy: 7 tomdyq akademııalyq eńbek ázirlenedi
Qoǵam • 26 Aqpan, 2021
Jambyl murasy – ult rýhanııatynyń aınasy
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Korablderdi kúzetý men qorǵaý boıynsha oqý-jattyǵý ótti
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Shymkent qalasy ishki saıasat jáne jastar isteri jónindegi basqarmasynyń basshysy taǵaıyndaldy
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
ShQO-da alty mekeme qarý saqtaý tártibin buzǵan
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Petropavlda ulandyqtar órtengen úıden úsh adamdy alyp shyqty
Oqıǵa • 26 Aqpan, 2021
Bas prokýratýra áleýmettik jelilerde mıtıngke shaqyrýǵa baılanysty úndeý jarııalady
Qoǵam • 26 Aqpan, 2021
Jambyl Jabaevtyń 175 jyldyq mereıtoıy bastaldy
Fotogalereıa • 26 Aqpan, 2021
Qasym-Jomart Toqaev Túrkııa Prezıdentine quttyqtaý jedelhatyn joldady
Prezıdent • 26 Aqpan, 2021
Almatyda Terisbulaq ózeni káriz sýlarynan tazartyldy
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Aýa raıyna baılanysty birneshe oblysta eskertý jarııalandy
Aýa raıy • 26 Aqpan, 2021
Memleket basshysynyń Jarlyqtarymen birqatar laýazym ókili taǵaıyndaldy
Prezıdent • 26 Aqpan, 2021
Qazaqstannyń AО́SShK-ge tóraǵalyǵy birqatar elge gýmanıtarlyq kómek berdi
Qazaqstan • 26 Aqpan, 2021
Aqmola oblysynda 3 myń adamǵa jetkilikti dári-dármek qory bar
Medısına • 26 Aqpan, 2021
Qazaqstan bırjalyq krıpto-aınalymnyń 1% -yn óziniń bırjalaryna aýdarýdy josparlap otyr
Qarjy • 26 Aqpan, 2021
Qyzylordada karantın talaptaryn saqtamaǵan túngi klýb anyqtaldy
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Atyraýda polısııaǵa 840 áıelden shaǵym túsken
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Tarbaǵataı aýdanynda ken baıytý kombınaty salynady
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Elordada jeksenbide SOO-lardyń jumys isteýine ruqsat berildi
Qoǵam • 26 Aqpan, 2021
Nur-Sultanda «Táýelsizdiktiń tól qurdastary» jobasy iske qosyldy
Elorda • 26 Aqpan, 2021
Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigi qymbatshylyqtyń sebebin túsindirdi
Ekonomıka • 26 Aqpan, 2021
Grek-rım kúresinen el birinshiligi aıaqtaldy
Kúres • 26 Aqpan, 2021
Ilon Mask bir táýlikte biraz baılyǵynan aıyryldy
Álem • 26 Aqpan, 2021
Jandarbek Bekshın almatylyqtarǵa úndeý joldady
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Fýtzal: Belarýske qarsy oınaımyz
Sport • 26 Aqpan, 2021
Bıyl 8 myń almatylyqty baspanamen qamtý josparlanýda
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Nur-Sultanda jastardy jumyspen qamtýǵa arnalǵan memorandým jasaldy
Qoǵam • 26 Aqpan, 2021
«Astana» velokomandasy Fransııadaǵy jarysqa qatysatyn sportshylar tizimin bekitti
Sport • 26 Aqpan, 2021
Túrkistanda «Kásipkerlik qyrandary» jobasy bastaý aldy
Aımaqtar • 26 Aqpan, 2021
Partııa qoǵamdyq keńesteriniń qyzmeti júıeli túrde qaıta qurylymdalady – Baýyrjan Baıbek
Qoǵam • 26 Aqpan, 2021
Dzıýdodan Qazaqstan áıelder quramasy «Grand Slam» týrnırine qatysady
Sport • 26 Aqpan, 2021
Qaraǵandy oblysynda qulaǵy úsigen er adam aýrýhanaǵa tústi
Qoǵam • 26 Aqpan, 2021
Uqsas jańalyqtar