Әбден жауыр болған тақырыпты қайта-қайта қозғай беруден мүйіз шықпас дейсің. Алайда «жыламаған бала» болмайық, мүмкін біреу-міреу естіп қалар деген дәмеден мақұрым емеспіз.

Жер-жаһандағы біраз мемлекеттің астаналарына табанымыз тиіпті. Оның ішінде өзгенің отары болғаны да, ешқашан тізесін ешкімге бүкпегені де, тәуелсіздікке біз сияқты соңғы 30 жылдың көлемінде қолдары жеткені де бар екен. Ал астана деген жай қала емес, сол мемлекеттің бетке ұстар мықты нышаны, келген мейманға ұлтының тарихы мен бет-бейнесін танытатын символы тәрізді. Оны әуежайдан түскен соң жол бойындағы көшелерге көз тастап-ақ аңғарып жатасың.
Бәрін тізбелемей, өзімізден онша алыс емес Бейжің, Дели, Бакуды алайықшы. Үндістан ағылшындардың отары болғаны аян, алайда мұнда табанымыз тиген сәттен бастап Ескі Делиде де, Жаңа Делиде де үнді халқының ұлттық рухы менмұндалайтынын байқадық. Ал Баку – тәуелсіздікті бізбен қатар алған елдің астанасы. Бірақ Баку көшелері сіздің қай елдің астанасында жүргеніңізді еш ұмыттырмайды. Көшедегі көрнекіліктің бәрі, дүкендер мен мейманхана, мейрамханалардың аттары дейсіз бе, тегіс әзербайжан тілінде. Ішіне енсеңіз, алдыңыздан елдің ұлттық тағамы шығады.
Дели даңғылдарынан да, Бейжің көшесінен де, өз жазуларын, өз тіліндегі сөздерін көресіз. Осылардың қай-қайсысы да сырттан келетін қонақтардан кенде емес. Туристер де, былайғы іссапармен жүргендер де ағылып жатыр. Сырт көзге өз мәдениетін қарапайым ғана көрініспен байқата білгеніне еріксіз риза боласың.
Ал біздің астанамызда айналамызды қоршаған лингвистикалық ландшафт қандай? Өзіміз-ақ бір көз жүгіртейікші. Ірі ойын-сауық, сауда орындарының көбінің атаулары жақсы-ақ. «Хан Шатыр», «Сарыарқа», «Керуен», «Әлем», «Шапағат», «Рахмет», «Керемет», «Думан» сынды жазулар тілге жеңіл, көрер көзге сүйкімді. Бірақ ішіне енсеңіз, қазақша жазуы бар бутик таппайсыз ғой. ЭКСПО өткен аумақта «MEGA Silk Way» орталығы бар. Нанасыз ба, нанбайсыз ба, осы атшаптырым үлкен орталықтың ішін қанша араласам да «Алтын алаң» дегеннен басқа бірде-бір қазақ тілінде, қазақ әліпбиінде маңдайшасында жазуы бар, жүрекке жылы тиер дүкен таппадым. Латын әрпімен «Barys фан-шоп», «Balausa Jewelry», «Kazyna Gold» сынды үш-төрт аралас тілді жазуды қанағат тұтпасаңыз, өзгеге әуре болмай-ақ қойыңыз.
Елордаға келген адам соқпай кетпейтін, сырт сәулетімен тартып тұратын «Хан Шатыр» сауда орталығында 182 бутик бар екен. Соның ішінде «Білезік», «Дидар» деген екі ғана қазақша жазу таптым. Бұл – қаладағы осындай сауда орталықтарының бәріне тән жағдай. Қысқасы, сіз тәуелсіз Қазақстанның астанасында емес, өзге мемлекетте жүргендей боласыз.
Сауда орталықтарынан шығып көше араласаңыз, «Ну панаехали», «Дорогая, я перезвоню» дегендер мен өңшең Еуропаға бет бұрған жат тілді атаулар арасында «Көксарай», «Дала», «Медеу», «Жібек жолы», «Qazan», «Жеті қазына» тәрізді бас-аяғы 30-40-қа жетер-жетпес мейрамхана, дәмхана, дүкен қалың нөпірге жұтылып, өзіңізді Қазақ елінің астанасында жүр деген әсерден алыстата береді.
Біз, сірә, әсіре еліктегіш халықпыз. Жоғарыда келтірілген мысалдардан нені аңғаруға болады? Билік тарапынан елордадағы ірі орталықтарға атау берілгенде ұлттық ерекшелік кәдімгідей ескеріледі екен. Ал ішіне кірсең, мазмұн басқаша. Бүгінгі заман – жекеменшіктікі. Бутик иелері мен мейрамхана, дәмхана, дүкен, мейманхана атаулының бәрінің қожайыны – жеке адамдар, өз ортамыздан шыққан кәсіп иелері. Ендеше, неге өз қолы өздеріне жеткен халық өз ерекшелігін сақтамайды? Бакуге барып әзербайжанның, Делиге барып үндінің патриоттығына қашанғы қызығамыз? Неге біздер ана тілімізді алдымен өзіміз құрметтеп, өзгені де санасуға үйретпейміз? Соған да Үкімет кінәлі ме? Жоқ, ар жағында әсіре еліктеп, ағылшынша, иә орыс тілінде жазсам беделдірек, жұртқа өтімдірек болады деген жалтақтық пен өз қағынан жерушілік бар. Мұны мойындау керек, әйтпесе бізді қоршаған лингвистикалық ландшафт өзгермек емес!
Алматы ХҚО-лары мемлекеттік қызметтерді қашықтан алуға шақырды
Қоғам • Бүгін, 21:18
Пандемия аяқталғаннан кейін коронавирустық инфекция неге айналады?
Коронавирус • Бүгін, 20:55
Асқар Мамин жаңа министрлерді таныстырды
Үкімет • Бүгін, 20:24
Қызылордада IT маманы «Бастау» жобасын оқып, тоқыма өнімдерін шығаруды қолға алды
Аймақтар • Бүгін, 19:56
Қызылордада мемлекеттік бөбекжай-бақша ашылды
Аймақтар • Бүгін, 19:39
Open Shymkent бірыңғай сервис порталы құрылады
Аймақтар • Бүгін, 19:25
Банкте ипотекасы бар азаматтарға салық жеңілдігі беріледі
Экономика • Бүгін, 19:00
Кәсіпкерлер «Almaty Business - 2025» бағдарламасын пайдалана ала ма?
Экономика • Бүгін, 18:58
Мектептегі «бомба»: Ақтөбе полициясы 600-ден астам адамды эвакуациялады
Оқиға • Бүгін, 18:52
Ресейде тұрғындарды қар басып қалды
Әлем • Бүгін, 18:51
Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі құрамында ротация жасалды
Саясат • Бүгін, 18:48
«Almaty Finance» бизнеске қолдау көрсету бағдарламалары кеңейтілді
Экономика • Бүгін, 18:35
Доллардың ертеңгі құны қандай болады?
Экономика • Бүгін, 18:30
Шымкентте бұқаралық спортпен айналысушылар саны артады
Аймақтар • Бүгін, 18:22
"Бедеуліктен емдеймін" деген әйелге сот ісі басталды
Оқиға • Бүгін, 18:15
Жарылғыш зат жеп қойған әйел бар тісінен айырылды
Әлем • Бүгін, 18:10
Мұхтар Тілеуберді қос қызметті қатар атқармақ
Тағайындау • Бүгін, 18:08
Ұлттық экономика министрі тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 17:55
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 17:55
Шымкент «Кundelik.kz» жүйесін қолдануда республикада бірінші орында
Аймақтар • Бүгін, 17:50
Елордада карантинді бұзғандарға қанша теңге айыппұл салынды?
Елорда • Бүгін, 17:47
Үкіметтің жаңа құрамы жарияланды
Қазақстан • Бүгін, 17:47
Мәжіліс Премьер-Министрдің орынбасарлары лауазымына ұсынылған кандидатуралармен келісті
Парламент • Бүгін, 17:40
Шетелдіктердің Қазақстанда уақытша тұру мерзімі ұзартылды
Қазақстан • Бүгін, 17:35
Атырауда шикізаттық емес өнімдер экспортының көлемі артады
Экономика • Бүгін, 17:27
Ұлттық кеңестің бесінші отырысы қашан өтетіні айтылды
Қоғам • Бүгін, 17:15
Атырауда 558 мас жүргізуші жазаланды
Аймақтар • Бүгін, 17:14
Алматыда Қуат Хамитовтың соты өтіп жатыр
Спорт • Бүгін, 17:06
Словакияда тұрғындарға серуендеуге тыйым салынды
Әлем • Бүгін, 17:00
Қызылордада абақтыдағылар астау жасап жатыр
Аймақтар • Бүгін, 16:54
Экс-депутат QazIndustry-де жаңа қызметке тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 16:42
Қазақстанда ерікті вакцинадан қайтыс болса қанша теңге төленеді?
Медицина • Бүгін, 16:41
Нұр-Сұлтанда қалалық парктер 2021 жылы қалай түрленеді?
Елорда • Бүгін, 16:36
Алматыда модульді госпиталь қайта ашылады
Аймақтар • Бүгін, 16:32
Президенттің апталық жұмысына бейне шолу
Видео • Бүгін, 16:32
Елордада 18 қаңтардан бастап ХҚКО-ның жұмыс уақыты өзгереді
Қоғам • Бүгін, 16:28
Антикор Сапар Нұрашевтың ұсталғанына қатысты пікір білдірді
Оқиға • Бүгін, 16:15
Қар құрсауынан 50-ден астам көлік құтқарылды
Қоғам • Бүгін, 16:10
Мефедрон сатқан екі петропавлдық ұзақ жылға сотталды
Аймақтар • Бүгін, 15:41
«Egemen Qazaqstan» газетінің бас редакторы тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 15:27
Экс-депутат бас басылымға қызметке келді
Тағайындау • Бүгін, 15:16
Қостанайда сирек кітаптар көрмесі ашылды
Әдебиет • Бүгін, 15:08
Шымкентте қоғамдық көлік жүргізушілерінің мәдениетін қалыптастыратын курс ашылады
Аймақтар • Бүгін, 14:59
Әлеуметтік желі арқылы жарылғыш зат сатпақ болған Ресей азаматы ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 14:47
Биыл Шымкентте 36 маршрут субсидияланады
Аймақтар • Бүгін, 14:30
«Almaty Business-2025» аясында 8 млрд теңгеге 40-тан астам жобаның қаржыландырылуы мақұлданды
Экономика • Бүгін, 14:20
Үстел теннисінен ел чемпиондары анықталды
Спорт • Бүгін, 14:05
Бокстан ел біріншілігі басталды
Спорт • Бүгін, 13:46
Алматыда 500-ден астам бизнес нысандары тексерілді
Қоғам • Бүгін, 13:38
Қызылордада есірткі тасымалдаған тұрғын ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 13:14
Ұлы сарынның сарқыты – Жамбыл жырау
Руханият • Бүгін, 13:00
Сенаторлар жол қозғалысына қатысты заң жобасын қарайды
Үкімет • Бүгін, 13:00
Үйді бөлісе алмаған балалары анасын соққыға алған
Қоғам • Бүгін, 12:53
Елордада 18 қаңтардан бастап кафелер мен мейрамханалар қалай жұмыс істейді
Елорда • Бүгін, 12:47
Петропавлда полицейге шабуыл жасаған ер адам қолға түсті
Оқиға • Бүгін, 12:42
Анықтамасыз келген 431 қазақстандықтың ПТР-талдаулары теріс нәтиже көрсетті
Қазақстан • Бүгін, 12:20
Телемұнарадан түсе алмай қалған жігіт құтқарылды
Аймақтар • Бүгін, 12:09
Қапшағайдағы мұз жамылғысы желі қолданушыларының назарын аудартты
Фотогалерея • Бүгін, 11:59
Бір адам қайтыс болған: Қостанай облысында тұрғын үй өртеніп кетті
Оқиға • Бүгін, 11:55
Балаларға арналған жәрдемақы дауынан кейін Нидерланд үкіметі отставкаға кетті
Әлем • Бүгін, 11:50
«Almaty Business-2025» аясында 8 млрд теңгені құрайтын 40 жоба қаржыландырылады
Қоғам • Бүгін, 11:45
Covid-19: Вакцина салдырған 13 адамның беті сал болып қалған
Әлем • Бүгін, 11:40
Шымкентте карантин талаптарын бұзғандарға айыппұл салынды
Аймақтар • Бүгін, 11:35
Теміржол билеттері қымбаттайды
Қазақстан • Бүгін, 11:19
Түркі елдері халықаралық ұйымдары Әзербайжанға барды
Руханият • Бүгін, 11:13
Әлемге танымал үш ірі компания Беларусьтегі әлем чемпионатынан бас тартты
Әлем • Бүгін, 11:03
Ауа райы • Бүгін, 10:56
Көлсай мен Қайыңдыда коньки тебуге бола ма?
Экология • Бүгін, 10:48
Су тасқыны кезеңіне дайындық жоспарлы түрде жүріп жатыр - Қазсушар
Экология • Бүгін, 10:47
Ұқсас жаңалықтар