Qazaq – batany baǵalaǵan jurt. Batanyń qate ketpeýin, teriske tartpaýyn, ońǵa bursa baǵyń ashylyp, baqytty ǵumyr keshetinińe erekshe mán bergen, teris bata – tek-tamyryńa kesel keltirip, ózegińe nár tambaıtynyn erte uǵyp, odan boıyn aýlaq salǵan halyq.

Osy bir oıdy «…bala kezinde elteń-selteńge elige bermeıtin sabyrly, salmaqty», stýdent shaǵynda, 19 jasynda Muhtar Áýezovpen kezdesý ótkizýge uıytqy bolyp, sol dıdarlasýda uly qalamger: «Jyl kelgendeı jańalyq sezemiz» degen keleli sózinde «Jastar, osy bastan birneshe ádetten saq bolyńyzdar. Eń aldymen jaqsy jazdym eken dep asqaqtamaý kerek, týmaı turyp toldym, bolmaı jatyp boldym deýden qashý kerek, «jaqsy eńbek jazdym, tanylmadym» dep qoryqpańyzdar, tanylmaǵan Shekspır men tanylmaǵan Tolstoı kóp bola beredi dep oılamańyzdar… ádebıettiń jaqsylyǵyn shyn súıetin, shyn berilgen kishipeıil ádebıetshi bolyńyzdar. Jaqsy jazǵandaryń dalaǵa ketpeıdi», – degen bataly sózin qulaǵyna quıǵan, oıyna ornyqtyrǵan, bir jyldan keıin, 1961 jyly Jazýshylar odaǵyndaǵy alqaly jıynda, ádebıet alyptarynyń tórt kózi túgel kezinde keıbir sheshender shenegen Ǵ.Qaıyrbekovtiń «Taýlar sóıleıdi» poemasyna, Z.Shashkınniń «Temriqazyq», T.Ahtanovtyń «Mahabbat muńy» hıkaıattaryna ara túsip, ustazy M.Áýezovtiń sózine baǵyp, taǵylǵan aıyptardy joqqa shyǵaryp, sóz túıinin jasaǵanda: «Qyzǵanshaqtyqtyń qyzyl ıti alystan úrse – qulaǵyńdy, jaqynnan úrse – balaǵyńdy tisteıdi, bárisi bir júregińdi jaralaıdy», – dep, jıylǵan qaýymdy dáleldi pikirimen dúr silkindirgen Ábish Kekilbaıulynyń ǵumyry men qazaq rýhanııaty qatar órilgen ensıklopedııany oqyǵan soń kóńil ıiriminde qorytqandaı boldyq. Oǵan sebep, sol kemel Ábishtiń tek-tamyry da tegin emes ekenin ańǵarǵandyqtan bolar. Tereńdep barmasaq ta berirektegi Álmembet babasynyń saıdyń tasyndaı derlik bes uly bolypty. Bes ulǵa enshi bergende qasıeti bar, qadiri myqty áke – úlken uly Tabynaıǵa er-turmanyn, qarý-jaraǵyn berip turyp: «Balam, kózińnen ushqyn, bilegińnen kúsh-qýat kóremin, naızańdy al da jaýyńdy jaıpa, atalyq batamdy beremin!», – deıdi. Aqıqatynda Tabynaı Adaıdyń aıbarly batyrlarynyń biri bolyp «Kók naızaly Tabynaı» atanady. Shońaı atty ekinshi balasyna dombyrasyn syılap, tilin kórsetipti. «Dombyramdy bergenim – aýylyń jyr-kúıdiń bazary bolar, aýylyńnan aıtar sózdiń ajary – sheshender shyǵar, ekitalaı bolǵanda sózden ozar», depti. Shynynda, Shońaı atadan ónerli kóp shyǵypty. Úshinshi uly Báýbekke tós pen balǵasyn beripti de: «Ermegiń zergerlik bolar, basyńa baqyt qonar, tastan túıin túıetinder shyǵar, birinen biri ozar», dese, ákeniń aıtqany kelip, Báýbek aýylynan ne bir sheberler shyǵypty. Zorbaı ulyna qaýǵasyn usynyp: «Qaýǵań sýdan keppesin, balalaryń qos-qostan at erttesin. Qyzyǵyna túsip, dúnıe qýma, tórt túlik mal júzge jetsin», degen eken. Zorbaı balalary dáýletti bolypty. Kenjesi Nazarǵa jınaǵan kitaptaryn berip: «Aýylyńnan bilimdi danalar shyǵar, nysanalyǵyńdy kórgen soń, aq batamdy berem», depti. Aıtqany kelip, bul áýletten bilimdiler kóp shyǵypty. Mine, sóz álqıssasyn batadan bastaǵanymyz – batanyń qasıetti ekenin ańǵartý edi. Sol bata daryp, Álmembetten taraǵan bes ul – bes rýly el bolypty.
«Arys» baspasynan taıaýda ǵana jaryq kórgen «Ábish Kekilbaev» ensıklopedııasynyń betashar sózin Mańǵystaý oblysynyń ákimi S.Turymov túıip aıtsa, oqyrmanǵa kitap jaıly taldaýdy basylymnyń jaýapty redaktory, professor Ǵ.Ánes jazǵan. Alda ushqyndatyp eske salǵanymyzdaı, kemel qazaqtyń kelbetin tanytatyn irgeli eńbek: onyń ata-teginen bastaý alyp, ósken ortasy, ata-anasy, oqýshy-stýdent shaǵy, Mádenıet mınıstrligindegi, «Qazaqfılm» kınostýdııasyndaǵy, Ortalyq partııa komıtetindegi, Jazýshylar odaǵyndaǵy, «Egemen Qazaqstan», Joǵarǵy Keńes tóraǵasy, Májilis depýtaty, Memlekettik hatshy, Senat depýtaty, qurmetti demalystaǵy kezi, fánı dúnıeden baqıǵa attanǵan tusy – bári de júıesimen qamtylǵan. Zerdelep qarasań, Kekilbaıulynyń búkil ótken joly, keshken ómiri, azat eldiń aıbynyn asyrýdaǵy qyzmeti, oı-óresimen de, zerdeı zerdeli sózimen de qosqan úlesi mol ekenine kóz jetkizesiń. Ár bettegi derek pen dáıek ótkennen mol maǵulmat beredi. Árıne, bul qalamgerdiń qoldaǵy bar murasy ǵana. Al áli ashyla qoımaǵan muraǵatyndaǵy rýhanı qundylyqtar qanshama deseńizshi.
Ensıklopedııanyń birinshi tomy, naqtylaı tússek shyǵarmashylyǵyna arnalǵan kitap – 2018 jyly jurt qolyna tıgen edi. Bir atap aıtar úlgi, naryq degen zamanda qalamger murasynyń jaryq kórýine demeýshilik jasap kele jatqan Mańǵystaý oblysy ákimdigi ekenin, sol qoldaýdy bárekeldi degizerlik jumyspen atqaryp otyrǵan «Arys» baspasy men «Arys» qory ekenin aıtýdy paryz sanaımyz.
Qarym-qabiletin erte ańǵarǵan shyn zııalylar Ábish Kekilbaıulyn qarǵadaıynan-aq qataryna tartypty. Máselen, joǵary oqý ornyn aıaqtamaı jatyp «Qazaq ádebıeti» gazetine qyzmetke alǵanda, «bul qalaı, aldymen eline baryp eńbek etsin» degen qııastyq qylań bergende, ǵalym Máýlen Balaqaev «Bul qýyp jiberý» dese, asyl tekti Ilııas Omarov qııastyqqa qyrynan aralasyp Almatyǵa alyp qalypty. Aqıqatynda, sol kezdiń adamdary irgeli eldiń urpaǵyndaı uqypty, jaqsyny qapsyz kórip, talantty taný, daryndy baǵalaý, baǵasyn berý isinde shetinen iri bolǵan. Oǵan dálel jetip artylady. Ony bolmysy myqty, bultaǵynan týrashyldyǵy tunǵan bulaq sekildi bilimdar ǵalym Rymǵalı Nurǵalıdyń myna sózderinen de sezýge bolady. «Ábish qazaq ádebıetin tragedııalyq hıqaıat, ańyzdyq-tarıhı monýmentaldy romandar úlgilerimen baıytqan zor talantty prozashy, asa ónimdi pýblısıst-synshy, táýelsiz Qazaqstandy qalyptastyrýǵa kóp qaırat jumsaǵan memleket qaıratkeri. Eshkimge kóz alartpaı, kókirek kermeı, betegeden bıik, jýsannan alasa júretin, basqanyń tıtteı jaqsylyǵyn kótere aıtýǵa beıim, jany darqan, júregi jyly adam. Ony tutas býynnyń serkesi dese artyq emes», – deıdi akademık.
Qazaq basylymyndaǵy qyzmeti kitapta naqty derektermen dáıektelip, shyqqan maqala, jaryq kórgen eńbek aı-kúnimen berilip otyrady. Sol sekildi Mádenıet mınıstrligindegi jumysy jan-jaqty saraptalǵan. Arasynda dramalyq shyǵarmalarǵa qatysty ótken májilisterdegi sózderinen úzindiler keltiriledi. Mysaly, aqyn Á.Tájibaevtiń «Qyz boı jetkende» degen pesasyna arnalǵan otyrysta Ábish keńinen tolǵap, oı qozǵap: «…Pesada belgili bir ómirlik fakti bar bolǵanmen, ómirlik prosess joq. Bári tym jedel bitip jatady. …Osydan kelip materıal men sheberlik arasyndaǵy, ómirlik fakti men onyń voploshenıesi arasyndaǵy garmonııalyq birlik buzylǵan, stıldik ala-qulalyq shyqqan. Bul pesanyń kórkemdik jaǵynan áli jerine jetip bolmaǵan shyǵarma ekenin baıqatady», deıdi. Bilimdar inisiniń oryndy synyn Ábekeń qazaq ádebıetiniń sol kezdegi iri aqyny bola turyp, shamdanbaı, shamyrqanbaı qabyldap, týyndyny qaıta qarap shyqqan. «Qazaqfılm» men Partııanyń ortalyq komıtetinde qyzmet jasaǵanda ulttyq dúnıeniń damýynda ózindik qoltańbasyn qaldyrǵanyn ensıklopedııadaǵy materıaldardy qarap otyryp kóz jetkizesiń. Buǵan qosa, ultqa shyn nıetpen qyzmet etýdiń bir dáıegin onyń Tarıh jáne mádenıet eskertkishterin qorǵaý qoǵamynyń tóraǵasy bolǵan tustaǵy umtylysynan ańǵarylady. Keńes dáýiri dáýirlep turǵanda búgejektemeı: «Eskertkishterdiń birde-bir túriniń qalpyna keltirýiniń júıeli tehnologııasyn jasaqtaı alǵan joqpyz… Arheologııalyq qazba jumystarynda da asyǵyp-aptyǵýshylyq bar. Sonyń saldarynan ondaı qazba jumystarynan tabylǵan eskertkishter respýblıkadan tysqary jaqqa tasylyp áketiledi. Qazba oryndaryn konservasııalaýdyń da tásili tabylǵan joq. Qysqasy, tarıhı-mádenı eskertkishterimiz qandaı kóp bolsa, onyń sheshilmegen máseleleri de sondaı kóp. Oǵan jurtshylyqtyń ózi bas-kóz bolmasa, erteń búginimizden de kóbirek kúızelýimiz múmkin», depti. Al 1989 jylǵy Jańaózendegi oqıǵaǵa baılanysty aǵaıynǵa basý aıta baryp, jurt kóńili ornyqqannan keıin aqıqatty buǵyp qalmaı, tómendegideı sebebin baıandaǵan eken. «Myna bir jaǵdaıǵa nazar aýdaryńyz. Keń jazyqta kerile jaıylyp, kóz jaýyn alar kórkem qala tur. Al sodan bar bolǵany 10-20 shaqyrym jerde japyraıǵan jermeshel baspanalardan turatyn birneshe eldi mekender jatyr. Onda eń bolmasa kerek jaǵdaıda qalǵan dúnıemen óli-tirińdi aıtyp habarlasatyn telefon da joq. Bir kezde jaqyn mańdardaǵy aýyldardan kelip, óndiriske ornalasqanynyń ózin meziret tutqan áke urpaqtyń búginde ne kózderi joq, ne demalysta. Al sol eki ortada ósip jetilgen jas urpaq anadaıda samaladaı jarqyrap turǵan qaladaǵydaı sándi ómir súrgileri keledi. Dámeleri bolǵanmen qoldary qysqa. Qalaǵan jumysyna ornalasa almaıdy. Úı surasa, ol da joq, talaı jyldar boıy saryla kútý kerek», deıdi. Sol 1989 jyly «Til týraly» zań talqylanyp, taǵdyry «kókparǵa» túskende, keraýyzdar beri tartpaı, keri tartqanda, ózge ult ókilimiz degender óre túregelgende, depýtat emes, qonaq retinde qatysyp otyrǵan Ábish Kekilbaıuly ashynǵannan ashyq ketip: «Nemene, keshe el basyna kún týǵanda, tar úıimizden oryn yǵysyp, tórimizdi usynǵanda, tartyńqy dastarqanymyzdy aldaryńyzǵa jaıyp, jarty kúlshemizdi aýyzdaryńyzǵa ustaǵanda, biz kúnderdiń kúninde búgingideı demokratııa ornatyp, kemeldenemiz dep jatqan zamanda óz úıimizde óz tilimizde sóıleý úshin myna sizderden búıtip jylap turyp ruqsat suraımyz ǵoı dep oılap pa edik?!» dep kúıingeni esten kete me?»
Ensıklopedııadaǵy bir erekshelik, jylnama arasyna qaısar qalamgerdiń osyndaı aqıqat sózderin qysqa da nusqa utymdy berip otyrǵany der edik.
Májilis depýtaty kezinde aýyl jastarynyń taǵdyryna ara túsip: «Úsh jyldyq baǵdarlama qabyldandy dep jatyrmyz. Sol baǵdarlamany kim kórdi? Ol – azyq-túlik baǵdarlamasy. Al aýyl degen baǵdarlama qaıda? Aýyl degen, eń aldymen, áleýmettik organızm emes pe? Ol erteń óli bola ma, tiri bola ma, ony kimniń kózi kóripti?
Ekinshiden, aýyl degende qazir aıtyp jatqan máselemizdiń barlyǵy mynaǵan tireledi: densaýlyq aýyldiki, bilim aýylǵa kerek, oralmannyń barar jer, basar taýy joq – aýylǵa barady degen sııaqty. Aýyl jastary qazirdiń ózinde jumyssyz, al erteń jer jekemenshikke berilgen soń jumyssyzdyq azaıa ma, kóbeıe me? Táýekeliń baryp, qaısysyń aıta alasyńdar? Osy máseleni sheshý úshin kelesi bıýdjetti qabyldardyń aldynda, jer týraly máseleni qabyldardyń aldynda meniń Úkimet pen Parlamentke usynysym: bizdi qınamaı, bir jaǵymyzda halyq, ekinshi jaǵymyzda bılik turyp alyp, eki buttyń ortasyna salmaı, jalǵyz ǵana basymyz ben jalǵyz ǵana júregimiz bar, otqa salmaı aıtyp óltirińder. Esepterińdi kórsetińder, satatyn bolsańdar – kimge satasyńdar? Ondaı aqshalar qaıdan shyqty? Shetelge satsańdar – erteń halqymyzdyń máselesi qalaı sheshiledi? О́zimizdiń kapıtal bolsa, ol kapıtal buryn qaıda júrgen? Sony bilmeı turyp, bizdi qınaı bergendi qoıý kerek. Myna jaqtan halyq suraıdy, úıge barsań jylaǵan-syqtaǵannan demala almaısyń, al biz mynda otyryp alamyz da, azǵantaı qaltamyzǵa túskenderdi bólip bergenge máz bolamyz. Sondyqtan meniń aıtarym… biz bárin bilip alaıyq, erteń kimnen suraımyz, halyqqa ne aıtamyz», degeni jáne bar.
Memlekettik mártebemizdi alyp, búgilgen belimiz jazylyp, jaltaq kóńil túzelip, múkis tilge jan bitken kezdegi Ábish Kekilbaıulynyń qajyr-qaıraty, ultym degendegi sańlaqtyǵy san saladan taıǵa basqandaı kórindi. «Qazaqstanda Keńester Odaǵynyń 130 ultynyń ókilderi bolyp tabylatyn 17 mıllıon halyq turady. Olardyń 40 paıyzy qazaq, 38 paıyzy orys, 6 paıyzy – nemis, 5 paıyzdan astamy ýkraın, 2 paıyzy tatar, 1 paıyzdan astamy uıǵyr, 1 paıyzy belarýs, 0,6 paıyzy koreı. Qalǵany on myń adamnan bastap, júzdegen adamdardy quraıtyn shaǵyn etnostar. Qazaqstan bundaı kúıge bir kúnde jáne tipti de óz erkimen túsken joq», – dep esilip sóılegende esimiz kirgendeı boldy, A.Q.Iаsaýı basyna barǵanda: «Ýa, suranyp kelmeıtin, qýanyp ketpeıtin jalǵanshy dúnıeniń opyraıǵan olpysy men kemireıgen kemshini áli kóp ekenin kórip, kúızelip turmyz. Uıtqymaly ýaqyt, qubylmaly zaman, jetesiz sana, jetimsiz tárbıe osynaý kıeli orynǵa da sýyq qolyn suqqannan bolǵan aýsar aǵattyqqa, qııas qııanatqa qınala turyp, kókte tobadan, jerde arýaqtardan qıyla keshirim surap turamyz», – dep kósilip sóılegende kóńilimiz ornyqty, Saraıshyqqa at basyn burǵanda: «Altyn Ordanyń aqtyǵy, Qazaq Ordasynyń besigi, Deshti Qypshaqtyń baıtaǵy, Táýelsiz Qazaqstannyń ejelgiliginiń eń qasıetti jádigerleriniń biri, Arab, Iran, Turan, Eýropa aralastyǵynyń altyn kindigi – Saraıshyq!», dep tebirengende aıyzymyz qandy, talaıdy tańǵaldyrdy, mańdaıymyzdyń qyrtysy jazylyp «ýh» dedik. Bul sózder ensıklopedııany qurastyrýshylar aı-kúni kórsetilgen qysqa derekterdi aıqyndaı túsý úshin qalamgerdiń ádemi oılaryn qosyp berse, biz sodan mysalǵa alyp otyrmyz. Bul kitaptyń qasańdyqtan aryltyp, oqyrman qalamger ómirin tanyp bilýmen birge, ult ulynyń ultyna degen erekshe iltıpatyn bildirý nıetinen týyndaǵany sózsiz. Tipti, mundaı ádemi baılamdar kúre jolmen kele jatyp bastaý sýynan shól qandyrý sekildi desek, jarasymdy shyǵary haq.
Bolmysy bútin qazaqtyń Sheraǵańnan (Murtaza) keıin «Egemenge» basshylyqqa kelýi basylymnyń bedelin arttyrýǵa múmkindik berdi. Sińirgen eńbegi men jazǵan maqalalaryna mol oryn bergen.
Aq qaǵazǵa jińishke etip tilden taspadaı tartyp, marjandaı tizgen Ábish aǵanyń óz qoltańbasy da jónimen berilip otyrǵan eken. Ol kózińe ottaı basylǵanda, sol qoltańbany terý kezinde oqyp bergen sát oıǵa orala ketti. Keı árip, keı sózdi ajyrata almaı qalǵan tusta Eraǵańa (Smaıyl) júgirip baratyn edik. Eraǵań Ábish aǵasynyń ıin tiresip turǵan 42 áriptiń qalaı tańbalanǵanyn tap basyp aıtatyn. Ábish aǵa da: «Túsinbegen jer kezdesse Erjumanǵa kórsetińder, ózimnen júırik oqıdy ol Erekeń!», dep kereqarys mańdaıyn bir sıpap, mańǵaz basyp ketip bara jatýshy edi-aý! Búkil shyǵarmasy osy qoltańbamen jazylǵany aqıqat.
Bul ensıklopedııadan tek Ábish Kekilbaıulynyń tek-tamyryn, ómirin, ortasyn ǵana uǵyp qoımaımyz, sonymen birge, onymen sabaqtasyp jatqan ult jolyn, urpaq jolyn kóz aldymyzdan ótkizemiz. Qanshama adamdardy tanyp bilesiń, eske túsiresiń, dıdaryn kóresiń, ol týyp ósken kıeli óńirdiń qatpar-qatpar tarıhynan habardar bolyp, tabıǵat tylsymy men sóz qudiretiniń ushtasqanyna kýá bolasyń. Ol jazýshy jolymen jalǵasqanda qalamdastary, zamandastary qatar turady. Túrli tústi sýretter – bári de retimen oryn tapqan, ustazdary, tustastary, urpaqtary da umyt qalmaǵan.
Sońǵy túıin, artyna óshpes iz, ómirsheń aqyl-oı, zerdeli sóz qaldyrǵan, «Kórnekti jazýshy, tereń bilimdi, jany taza azamat – Ábekeń tek qazaq halqynyń ǵana emes, alty alashtyń álem aldynda betke ustar iri tulǵalarynyń biri edi. Halqynyń muńyn muńdap, joǵyn joqtady. Biz qıyn-qystaý jyldary da el ıgiligi úshin qatar júrip qyzmet atqardyq. Onyń talaı-talaı oryndy aqyl-keńesteriniń kýási boldym. Janashyrlyq kómegin sezindim», – dep Tuńǵysh Prezıdent – Elbasy Nursultan Nazarbaev aıtqandaı, ol ómirden ozǵanda búkil qazaq «jalǵan ómir» dep máńgilikke shyǵaryp salǵany málim. «О́lmeıtuǵyn artyna sóz qaldyrǵan» (Abaı) dep, bul qazirshe ensıklopedııanyń sońǵy núktesi deýge bolady. Sol qaraly kúnderi «Qara sózine qarasha ilesken; Abyz ótti dúnıeden, áýlıelik pishinmen», – dese Tynyshtyqbek (Ábdikákimuly), Svetqalı (Nurjan): «…Biz Ábishtiń tánin jerge kómbedik, Danalyqtyń dánin jerge kómdik biz!», dep dánniń ósip shyǵatynyn meńzedi.
Bir sózben aıtqanda, Alashtyń, búkil qazaqtyń Ábishine aınalǵan, bir sózi, bir álem sanalǵan uly qalamgerdiń ómir ónegesin marjandaı tizgen ensıklopedııadan alar taǵylym men tálim jetip artylady. Bul – bir adamnyń ómir joly emes, ultymen birge jasaıtyn uly uldyń ekinshi ómir jolyn mármár tastan qashaǵandaı, qabyrǵaly eńbek dep bilemiz.
Aımaqtar • Búgin, 16:18
Jambyl oblysy Jýaly aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 16:02
Shymkentte kúnniń ystyǵynan kólik órtendi
Oqıǵa • Búgin, 15:53
Qazaqstanda qus eti qymbattady
Qoǵam • Búgin, 15:43
UBT: 267 oqýshy test tapsyrý múmkindiginen aıyryldy
Bilim • Búgin, 15:37
Túrkistan oblysy turǵynynyń aýlasynan 30 túp sora tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 15:28
Elordada «Nartaı» fılminiń tegin kórsetilimi ótti
О́ner • Búgin, 15:18
Qazaqstan krıptoaktıvterdi shyǵarý boıynsha álemde ekinshi orynda tur
Qazaqstan • Búgin, 15:08
IPO-ǵa qatysý halyq úshin qoljetimdi bolýy qajet – Prezıdent
Qoǵam • Búgin, 15:03
Turar Rysqulov aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 14:57
Prezıdent: Elimizge jańa ári senimdi ınvestısııa kózderi qajet
Prezıdent • Búgin, 14:50
Ulybrıtanııa Reseı altynyn ımporttaýdan bas tartty
Álem • Búgin, 14:44
Qazaqstandyqtardyń salyqqa bereshegi 24,3 mlrd teńgege jetti
Qoǵam • Búgin, 14:35
Úıinde esirtki saqtaǵan ShQO turǵyny ustaldy
Oqıǵa • Búgin, 14:28
Jańa oblystardyń turǵyndaryna kólik nómirin aýystyrýdyń qajeti joq
Aımaqtar • Búgin, 14:20
Reseı syrtqy qaryzy boıynsha defoltqa ushyrady
Álem • Búgin, 14:13
Qazaqstandyq jas tennısshiler Ýımbldon týrnırinde óner kórsetedi
Tennıs • Búgin, 13:53
Qytaı Qazaqstan azamattary úshin vızasyz rejım engizýi múmkin
Qazaqstan • Búgin, 13:43
Qazaqstandyqtardyń alǵashqy legi qajylyqqa attanady
Rýhanııat • Búgin, 13:31
Páter turǵyndaryn bank qosymshasy arqyly tirkeýden shyǵarýǵa bolady
Qoǵam • Búgin, 13:20
BQO-da jol apatynan eki sábı zardap shekti
Oqıǵa • Búgin, 13:10
Jas tennısshiler ITF týrnırinde júldeli boldy
Tennıs • Búgin, 12:53
Aýyl jastary qurǵan kompanııa 2,4 mln dollar ınvestısııa tartty
Qoǵam • Búgin, 12:45
«QazTransGaz Aımaqqa» 5 mln teńgeden astam aıyppul salyndy
Qazaqstan • Búgin, 12:38
Munaı baǵasy 1 dollarǵa arzandady
Ekonomıka • Búgin, 12:30
Almatyda qarjy pıramıdasynyń basshylary sottaldy
Qoǵam • Búgin, 12:22
Úkimet • Búgin, 12:12
«Kanelo»: Golovkındi nokaýtpen jeńemin
Kásipqoı boks • Búgin, 12:08
Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:52
Aldaǵy kúnderi aýa raıy qandaı bolady
Aýa raıy • Búgin, 11:46
Erbolat Dosaev almatylyqtarǵa úndeý jasady
Aımaqtar • Búgin, 11:30
Sýǵa shomylý erejesin buzǵandar jaýapqa tartyldy
Qoǵam • Búgin, 11:25
Bir aptada 3 myńǵa jýyq qylmys jasaldy
Qazaqstan • Búgin, 11:18
Elimizde koronavırýsqa qarsy vaksına alǵandar sany 9,5 mıllıonnan asty
Koronavırýs • Búgin, 11:03
Túrkistan oblysynda eki sheteldik stýdent sýǵa batyp ketti
Oqıǵa • Búgin, 10:50
Soǵysta qaza tapqan úsh qazaqstandyq jaýyngerdiń súıegi elge jetkizildi
Aımaqtar • Búgin, 10:35
Koronavırýs juqtyrǵandar kóbeıdi
Koronavırýs • Búgin, 10:29
Elge 30 tonna qantty zańsyz kirgizbek bolǵan qazaqstandyq ustaldy
Álem • Búgin, 10:23
Elordadaǵy Prezıdentik klınıkada túrkııalyq dáriger sheberlik saǵatyn ótkizedi
Medısına • Búgin, 10:15
Kaspıı teńizinde úsh adam qutqaryldy
Aımaqtar • Búgin, 10:08
Uqsas jańalyqtar