Zeınetaqy qarjysy (Ony paıdalaný baspana baǵasyn qymbattata ma?)

Úı baǵasy ósedi

Úkimet muǵalimderdiń jalaqysyn ósirse, erteńi­ne bazardaǵy azyq-túlik­tiń aspandap shyǵa keletini sekil­di, zeı­net­aqy qarjysyn paıdalaný jaıly jańa­lyq jarııa bol­ǵaly úı baǵasy da qym­bat­taıdy degen qaýeset tarap júre berdi.

«2020 jyldyń qorytyndysy bo­ıynsha jańa úılerdiń baǵasy 5,0 pa­ıyzǵa qymbattady. Bul 2019 jylmen salystyrǵanda tómen (+6,4 paıyz), biraq 2016 (– 3,6), 2017 (+1,3), 2018 (+2,6) jyl­­dar­men salystyrǵanda joǵary. Ekin­shi deńgeıli úıler­diń baǵasy 13,2 paıyzǵa jetip, 2014 jyldan beri (+17,6 paıyz) re­kord ornatty» dep jazdy tele­gramdaǵy Tengenomika kana­lynyń avtory Ǵalymjan Aıtqazın.

Egemenniń tilshisimen suhbat­tasqan JER.kz jyljymaıtyn múlik agenttiginiń bas­shysy, Qa­zaq­stan birikken rıeltorlar qaýym­dastyǵynyń keńes múshesi Oryn­basar Sataev bul oıdy qostaıdy.

– Bastama jyljymaıtyn mú­lik nary­ǵynda baǵanyń qym­battaýyna úlken áser etedi. Sta­tıstıkaǵa súıensek, 2020 jyly 307 884 ke­lisim­shart ja­salǵan. Endi buǵan zeı­netaqy tólemin paı­dalanýshylar qosylady. 800 myń adam­nyń 30-40 paıyzy baspana alady degen kúnniń ózinde suranys kúrt artyp ket­pek. Osyǵan baılanysty turǵyn úı baǵa­sy mindetti túrde ósedi, – deıdi agenttik basshysy.

Baspana boıynsha keńesshi Ulan Dáýletqalı birjolǵy zeı­netaqy tólemin paıdalaný bas­pana baǵasyna áser eterin, so­ǵan qaramastan bul bastamany qol­daıtynyn aıtady.

– 800 myńǵa jýyq azamattyń ishin­de úı alýǵa múmkindigi bar­lar – munaıshylar, memleket­tik qyzmetkerler, joǵary basshy­lyqtaǵy adamdar. Buǵan deıin de jaqsy tabys taýyp kelgen aza­mattardyń óz aımaǵynda onsyz da úıi bolýy múmkin. Endi olar Nur-Sultan men Almatydan bir úı alyp qoıýdy kózdeıdi. Soǵan baılanysty atalǵan eki qalada úı baǵasy sharyqtaıdy. Menińshe, baspana baǵasy 10-30 paıyz ara­lyǵynda qymbattaıdy. Al zeı­netaqy qoryndaǵy qarjysy 1 mıl­lıonǵa jetpeıtin salymshylar sany 6 mıllıon shamasynda. Iаǵnı azamattardyń zeınetaqy q­oryna degen senimsizdigi basym. Úıde otyryp kásip isteıtin, taksıst bolyp aqsha tabatyn azamat­tar zeınetaqy qoryna qarjy sal­maıdy. Eger memleket azamattardy qorǵa aqsha quıý boıynsha yntalandyra alatyn bolsa, onda olar kásipterin zańdastyra bas­taıdy. Sondyqtan jaǵdaı baspana qunynyń qymbattaýyna áser etse de bul bastamany durys dep sanaımyn, – deıdi bloger.

Sarapshy Orynbasar Sataev­tyń sózinshe, úı baǵasynyń aspandap ketýine áser etip otyrǵan qate mehanızm bar. Birikken rıeltorlar qaýymdastyǵynyń keńes múshesi ony bylaı túsindiredi.

– Bastapqy jarnasy 10 nemese 20 paıyz bolatyn tıimdi ıpotekalyq baǵdarlamalardyń barlyǵy jańa páterlerge baǵyt­talǵan jáne satýshy mindetti túrde zańdy tulǵa bolý kerek. Osy mehanızmde qatelik ketken sekildi. Atalǵan erejelerdi qu­ry­lys kompanııalary óz yń­ǵaıy­na paıdalanyp, baǵany ósi­­rip jiberdi. О́ıtkeni menen al­ma­sań kimnen alasyń deıdi. Al tur­ǵyndardyń qarajaty nemese aılyq kirisi jetpegendikten 1-2 bólmeli, aýdany shaǵyn páterler­di alyp jatyr, – deıdi ol.

Sarapshynyń sózinshe, osyǵan baılanysty ekinshi naryqtaǵy turǵyn úıdiń baǵasy sál kóte­rildi. Alaıda satylym óte baıaý júrýde. «Ipoteka jaqsy berilip jat­qandyqtan ekinshi naryqta da baǵa bıyldyqqa túse qoımaıdy», dedi O.Sataev.

 Kollajdy jasaǵan Qonysbaı ShEJIMBAI, «EQ»

1,4 trln teńge túgelimen naryqqa kelmeıdi

Ivitrina.kz jyljymaıtyn mú­lik agenttigi birinshi naryqtaǵy turǵyn úıdi satý bóliminiń bas­shysy Oraz Isın baǵa son­sha­lyqty qatty kóterilmeıdi dedi.

– Sol 800 myń adamnyń 90 paıyzynda úı satyp ala qoıa­tyndaı jınaq joq. Kóbiniń ne­sıe tarıhy, aılyq tabysy múm­kindik bermeıdi. Az-maz qa­ra­jaty barlar ıpotekalyq nesıe rásimdep, ıpotekalyq zaımdar sany óse túsetin sııaqty. О́ıtkeni adamdardyń kóbi ıpoteka rásimdep, onyń jartysyn jınaqtaǵy aqshasy arqyly óteý­di qalaıdy. Úı baǵasy ósedi. Bi­raq qanshalyqty qarqyndy óse­tinin naqty aıta almaımyn. Ekin­shi deńgeıli úıler árkez birin­shi naryqtaǵy úılermen ilese qymbattaıdy. Qurylys ma­te­rıaldarynyń 50 paıyzy shetel­den ákelinedi. Saýda dollarmen jasalady. Soǵan saı qu­rylystyń ózindik quny da joǵa­rylaıdy. Bul óz kezeginde birinshi naryqtaǵy úıler baǵasy­nyń qymbattaýyna áser etedi. Sonymen qatar ekinshi naryqtaǵy 1 jáne 2 bólmeli úılerdiń de baǵa­sy kóteriledi, – deıdi Oraz Isın.

Baspana keńesshisi Ulan Dáý­let­qa­lıdiń aıtýynsha, memleket usynyp otyrǵan múmkindikti aza­mat­tar meılinshe tıimdi paıda­lanǵany jón.

– Úı baǵasy sońǵy úsh jylda udaıy qymbattap kele jatyr. Ol BJZQ-dan qarajat alýǵa qa­rap turǵan joq. Iаǵnı sebepti bul bas­tamadan izdeýge bolmaı­dy. Qaıta osy múmkindikti paıdalanyp, úı alyp qalýdyń, ıpote­kalyq zaımdy ótep qalýdyń jolyn izdeý kerek, – deıdi sarapshy.

Krisha.kz sarapshylarynyń jazýynsha, qazaqstandyqtardyń qordaǵy aqshasy báribir az. 5 mln teńgeden asatyn somasy bar azamattar sany 2,23 paıyz shamasynda. Úı ishi qarjysyn túgel qosqanda alǵashqy jarna somasyna da toltyra almaýy múmkin.

Jyljymaıtyn múlik federa­sııasynyń prezıdenti Ermek Mú­­sirepov 800 myńǵa jýyq aza­mattyń jabylyp júrip alatyn aq­shasy – 1,4 trln teńge. Bul naryq úshin eleýli qarjy.

– 2019 jyly turǵyn úı na­ryǵyndaǵy kelisimder quny 5,5 trln teńgeni qurady. 1,4 trln – jyldyq suranystyń 25 paıy­­zy. Alaıda bul aqshanyń bári naryqqa kelmeıdi. О́ıtkeni bir­­shama bóligi basqa maqsatqa jum­salady. Ony da eskerý kerek, – deı­di E.Músirepov.

Baǵa qashan turaqtalady?

Ekonomıst Aıdarhan Qu­saıynov BJZQ qarjysyn ká­dege jaratýdyń sońy ekonomı­kalyq qıyndyqqa ushy­ratýy múm­kin degen pikirde.

– Bul bizdiń ekonomıkaǵa ja­ǵym­syz áser beredi. Jyljy­maı­tyn múlikke degen jańa sura­nystyń paıda bolýy baǵany kó­terip jiberdi. Kimde kóp aqsha bar, olardyń burynnan úıi bar. Al halyqtyń basym bóliginde kóp qarjy joq. Áreń kún kórip júr. Eger sizdiń jasyńyzǵa sáı­kes jetkilikti mólsher 4 mln teń­ge bolsa, sizdiń jınaǵyńyzda 4 mıl­lıonnan asatyn aqsha bolsa, onda siz 800 myń adamnyń qata­ryna kiresiz. Naqty úı satyp alýǵa nıettenetin adam 50-60 myń shamasynda ǵana dep oılaımyn. Qalǵandarynyń múmkindigi oǵan jetpeıdi, – deıdi ekonomıst.

Sál burynyraq osy mazmun­das pikirdi qarjyger Rasýl Rys­mam­betov te aıtqan edi.

– BJZQ qarjyny taratýmen emes, ony kásibı túrde ınves­tısııalaýmen aınalysýy kerek. Moıyndaý kerek, aqshany buǵan deıin de ala bastaǵan. Jumys istemeı jatqan aqshany alý múmkin durys ta shyǵar de­gen argýmentasııany paıdalan­dym. Biraq bul jaǵdaıda el úshin jalǵyz durys tańdaý bar­­ – kvazımemlekettik sektor­ men bankterdi asyraǵansha, BJZQ-da aqshany ustaý jáne ony durys basqarý kerek. BJZQ basqarýshylary qazir­gi eko­no­mı­kalyq júıede teńge­men kór­setilgen kez kelgen ınves­tı­­­sııa­nyń qunsyzdanýǵa ushy­raı­tynyn túsinýi kerek, – dep jazady qarjyger Feısbýktegi paraqshasynda.

BJZQ qarjysyn turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartýǵa jum­saýdyń ekonomıka úshin ná­tıjesi qa­laı bolaryn aldaǵy birer jyl anyq­tap berer. Úkimettiń keńeıtilgen oty­ry­synda Prezıdent Q.Toqaev úı baǵasyn qymbattatpaýdy tap­syrǵan edi. Bul da óz kezeginde na­ryqtaǵy baǵany dollarǵa baılap, árbir baǵdarlama ja­ryq kórgen saıyn paıda kó­rýdi kókseıtin kompanııalarǵa berilgen sıgnal ispetti. Baǵanyń qymbattaýy 800 myń adam ti­zimine kire almaıtyn, biraq jyl­dar boıy tirnektep jıǵan qarjysyna bıyl baspana alsam degen jandarǵa soqqy bolyp tıip ketse, naǵyz qıyndyq sonda týmaq.

JER.kz jyljymaıtyn múlik agenttiginiń basshysy alǵashqy jartyjyldyqta baspana baǵasy sózsiz sharyqtaıdy deıdi. Onyń bir emes, birneshe sebebi de bar.

– Baǵanyń sharyqtaýy zańdy qu­bylys. Eń birinshi saıası tu­raq­tylyq, ulttyq valıýtanyń álsi­reýi, tıimdi ıpotekalyq baǵ­dar­lamalar, zeınetaqy tó­le­min paıdalaný, jańa tur­ǵyn úı qu­rylystarynyń tapshy­lyǵy jáne óte baıaý salynýy,­ pan­demııaǵa baılanysty ju­mys kú­shiniń tapshylyǵy men qym­bat­taýy, qurylys materıal­dary­nyń qym­battaýy, turǵyn úı qurylys ruq­sat qujattarynyń rásimdelý prosesiniń óte uzaqtyǵy sekildi sebepter baǵany sharyqtatady, – deıdi O.Sataev.

Aıtýynsha, ahýal ekinshi jar­­ty­jyldyqta turaqtalmaq. Naryqta qurylys kompanııalary sanynyń kóbeıýi baspana usy­nystaryn da arttyra túsedi. Bul óz kezeginde baǵanyń turaq­talýyna oń yqpalyn tıgizedi, dedi sarapshy.