Máseleler júıeli túrde sheshimin tabýda

Árıne, bul jaǵdaıat Pavlodar obly­syn­a ǵana qatysty emes, degenmen biz­diń óńirimizdi mysalǵa ala otyryp, mem­le­ket­tik apparatta bolatyn aýys-túıis­ter máselesi týraly qys­qasha toq­talýdy jón dep sanadyq. Birin­shi­den, sońǵy jyldary memlekettik apparattyń júktemesi aıtarlyqtaıartty jáne aldaǵy ýaqytta azaıatyn túri baıqalmaıdy. О́kinishke qaraı, memlekettik qyzmetshilerdiń bári birdeı mundaı júktemege tótep bere al­maıdy. Memlekettik qyzmetpen qosh aı­ty­satyndar da bar. Máselen, bir ǵana kór­setkishti – azamattardyń ótinishterin alyp qarasaq. Sońǵy úsh jyldyń ishinde oblys ákiminiń apparatyna túsken ótinishterdiń sany bir jarym esege artyp, 40 myńnan 60 myńǵa deıin jetti. Bul tek oblystyq apparatqa túskenderi ǵana. Budan bólek, 23 basqarma, 13 qala men aýdandardyń ákimdikteri bar. Tur­ǵyndardyń ótinishterinen bó­lek, oryndalýǵa tıisti joǵary bas­shy­­lyqtyń tapsyrmalary, nysa­naly ındıkatorlar jáne basqa da mindettemeler bar. Árıne, memlekettik qyzmet jumysqa janyńmen berilip, kúndiz-túni eńbek etýdi talap etedi, biraq kóp adam buǵan shydamaıdy.

Pandemııa jaǵdaıdy odan saıyn qıyndata tústi. Qyzmetshiler shtatynyń 80%-y qashyqtan jumys istep, bir­azy aýyryp jatqanda jumystyń mun­daı kólemin atqarý qıynǵa soqty. Kóp­shilik bilmeıtin bir jaıt – ótken jyly pandemııanyń órship turǵan ke­zinde oblystyq den­saý­lyqsaqtaý bas­qarmasynda bes qyz­met­ker ǵana ju­mys istedi. Onyń ishinde basshy da bar. Árıne, oblys ákimi Ábilqaıyr Sqa­qov aýrýhanalardyń bas dárigerleri men óńirlikdensaýlyq saqtaý salasy ardagerleriniń áleýetin utymdy paıdalana bildi. Degenmen bul asa qıyn kezeń edi. Qaýiptikezeń aıaqtalǵanda densaýlyq saqtaý basqarmasynyń basshysy óz erkimen qyzmetinen ketýge sheshim qabyldady. Pandemııa bastalǵannan beri jumyspen qamtý, bıznes jáne basqa salalardy qoldaý qajettiligi artqany aıtpasa da túsinikti.

Máseleniń ekinshi jaǵyna keler bol­saq, kóp jaǵdaıda sabaqtastyq ıns­tı­týty jumys istemeıdi. Tájirıbeli áriptesterdiń ornyna jańa kadrlar keledi. Olardyń tájirıbesi, qalada nemese oblysta qordalanǵan máseleler týra­­­­­ly habarynyń az bolýy jıi kezdesedi. Keı kezderi jasmamandar bilek syba­nyp jumysqa kirisse de, kóptegen «ta­­rı­hı» problemamen betpe-bet ke­lip, taıqyp shyǵady. Sonymen qatar mem­lekettik qyzmettiń qatań talaptary men jalaqynyń kólemi eńbek na­ry­ǵynyń zamanaýı trendterine saı kelmeıdi. Qazirgi kezde bilikti mamandar úshin frılans, sheteldik kompanııalarda onlaın jumys isteý sııaqty basqada joǵary jalaqy tólenetin múm­kin­dik­ter bar. Bir jarym jyldyń ishinde jergilikti atqarýshy organdardyń 192 qyzmetkeri memlekettik qyzmetpen qosh aıtysty. Olardyń ishinde maqalada esimi atalǵan áriptesimiz de bar. Qalaı degenmen de, ol qysqa merzim ishinde salany damytýdyń tıimdi mehanızmin iske qosyp úlgerdi. Sondyqtan sabaqtastyq prınsıpi óz jemisin beredi dep oılaımyz. Maqalada aıtylǵan keıbir basshylardyń burynǵy qyzmetine oralýy da ońtaıly nátıje kórsetýi tıis. Buǵan olardyń ınstıtýsıonaldyq jadysy kómektesedi.

Úshinshi jáne bizdiń oıymyzsha eń mańyzdy másele – adamı kapıtaldyń sapasy. Onyń sapasy nashar deýden aýlaqpyz. Alaıda memlekettik qyz­me­t­­­shilerdiń biliktiligi men quzy­ret­tilikterin úzdiksiz arttyryp otyr­masaq, erte me, kesh pe, memlekettik basqarý salasynda kásipqoılardyń sany azaıa túsedi. Qazirgi kezde Pavlodar oblysy memlekettik qyzmetshileriniń qa­ta­rynda Prezıdenttik jas kadrlar re­zer­viniń tórt múshesi, «Bolashaq» stı­pendııasy men Memlekettik basqarý akademııasynyń 22 túlegi, alty ǵylymı dáreje ıegeri bar. Olardyń sany sońǵy bir jarymjyl ishinde 1,2 esege azaıdy. Bul – biz úshin ókinishti jaǵdaı. Sebebi keı jaǵdaılarda kreatıvti, tyń sheshim qabyldaýǵa ázir adamdar qajet ekenin kórip júrmiz. Maqalada esimi atalǵan bir áriptesimiz Prezıdenttik jas kadrlar rezerviniń múshesi ǵana emes, úzdik úsh­tiktiń qatarynda ekenin atap ótý kerek. Ol qatań irikteýden ótip, Pavlodar oblysyna«ortalyq-óńir» rotasııa jelisi boıynsha qyzmetke turdy. Máselege oralar bolsaq, memlekettik qyzmetshilerdiń aýys-túıis sebepteriniń biri – bilim men daǵdynyń azdyǵy. Muny moıyndaýymyz qajet.

Árıne, Pavlodar oblysynyń ákim­­­di­gi problemalardy moıyndaýmen shek­telmeıdi. Aımaq basshysynyń al­ǵash­qy bastamalarynyń biri – ákimdik júıesinde fýnksıonaldyq saraptama júrgizý. Problemalardy sheshý úshin olardyńsebebi men alǵysharttaryn túsiný qajet ekeni beseneden belgili. Dáriger de dıagnoz qoımaı turyp, emdeý­­ge kirispeıdi ǵoı. Budan bólek, fýnk­­sııalardyń qaıtalanýy, basqarý nor­ma­larynyń buzylýy jáne basqa da ol­qy­lyqtar anyqtaldy. Fýnksıonaldyq saraptamanyń nátıjesi boıynsha Ábil­qaıyr Sqaqov birqatar júıeli sheshim qabyldap, óziniń orynbasarlary men basqarmalardyń quzyrettilikterin qaıta bólip, oblys ákimi apparatynyń jáne áleýmettik-kásipkerlik korporasııasynyń shtattarynyń tórtten bir bóligin qys­qartty.

Alaıda bul sharalardyń ózi azdyq etedi. Máselen, adamı kapıtal sapasynyń máselesin sheshý úshin túbegeıli sharalar qajet. Bul tek memlekettik qyz­met­shilerdi daıarlaýǵa qatysty emes. Prob­lema ár salada bar. Aımaq basshysy muny jaqsy túsingendikten mektepter men kolledjderdiń materıaldyq-teh­nı­ka­lyq bazasyn nyǵaıtýǵa, ustazdar men oqýshylardy qoldaýǵa kóp kóńil bóledi. Sondaı-aq Ábilqaıyr Sqaqov teorııany tájirıbemen ushtastyrýdy qamtamasyz etý úshin óńirlik jáne ulttyq joǵary oqý oryndarymen tyǵyz áriptestik ornatty.

Aımaq basshysynyń taǵy bir mańyzdy sheshimi – memlekettik basqarý apparatyna sıfrly jobalardy engizýdi qarqyndy júzege asyrý. Qazirgi kezde Pavlodar obly­synyń ákimdiginde aqparattyq-sarap­tamalyq júıe, tapsyrmalardyń oryndalýyn baqylaý júıesi, ahýaldyq-saraptamalyq ortalyq jáne basqa da jobalar jumys istep tur. Olar memlekettik qyzmetshilerdi qaǵazbastylyqtan aryltyp, sheshim qabyldaý merzimderin qys­qar­t­ýǵamúmkindik berdi. Eń bastysy – qa­byl­danǵan sheshimderdiń sapasynyń artýy. Mamandar barlyq aqparat pen salanyńdamý trendterin bir júıeden kórip otyrǵanda, olarǵajaǵdaıdy sarap­taý­ǵa jáne tez sheshim qabyldaýǵa da anaǵurlym yńǵaıly bolady.

F. Byqaı bul júıeniń yńǵaılylyǵyn maqala basylyp shyqqannan keıin bizdiń sha­qyrýymyzben jaǵdaıattyq-sa­rap­ta­­malyq ortalyqqa kelip, óz kózi­men kór­­gen edi. Ortalyqtyń mamandary – sa­la­lyq basqarmalardyń bilikti mamandary. Sol kúni olar sharýalarǵa sýbsı­­dııalar berýge baılanysty bıznes-úderis­terdiń saraptamasyn aıaqtaǵan edi. Anyq­­talǵandaı, sýbsıdııalaýǵa qatysty shara­lardyń merzimimen jumsalatyn ýaqytty esh qıyndyqsyz qysqartýǵa bolady eken. Sarapshylardyń usynysy aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysyna joldandy.

Biz Farıda Shaımardanqyzyna ózekti máseleni bir ǵasyrdan astam ýaqyt halyqqa shynaıy aqparat taratyp kele jatqan ulttyq basylymnyń betinde kótergeni úshin alǵysymyzdy aıta otyryp, bul jaıttar oblys basshylyǵyna jaqsy tanys ekenin jáne keshendi sharalar arqyly júıeli túrde sheshilip jatqanyn jetkizgimiz keledi. Sondaı-aq biz mamandardy mansap satysyndaǵy órleýine emes, olardyń jumysynyń nátıjesine qaraı baǵalaýǵa basymdyq beremiz.

Pavlodar oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti