SWIFT: Sanksııalar qarjy naryǵyna qalaı áser etedi?

AQSh bes reseılik bankke – VTB, «Sovkombank», «Otkrytııa», «Novı­kombank» jáne «Sberbankke» sanksııa saldy. Alǵashqy tórteýiniń AQSh-taǵy aktıvteri buǵattalyp, olarmen búkil amerıkalyq jáne eýropalyq uıymdardyń jumys isteýine tyıym engizildi. «Sberbankke» salynǵan sanksııa sál bolsa da jumsaqtaý: banktiń amerıkalyq korrespondenttik shoty jabylyp, bank dollar arqyly operasııa júrgizý múmkindiginen aıyryldy. Sondaı-aq «Alfa-banktiń» amerıkalyq kapıtal naryǵyna shyǵýy shekteldi.

Atalǵan bankterdiń enshiles uıym­dary bizdiń elde de jumys isteıdi. Ázirge olar jumys shtattyq rejimde júrip jatqanyn málimdedi.

«Sberbank» baspasóz qyzmetiniń habarlaýynsha, teńgedegi jáne shetel valıýtasyndaǵy shottardan aqsha sheship alý jáne olardy tolyqtyrý keńselerde, bankomattarda, Sber KZ jáne «SberBıznes» mobıldi qosym­shasynda, sondaı-aq basqa da qyzmet kór­setý kanaldarynda shekteýsiz qol­jetimdi. «Alfa-bank» bolsa, shekteýler Batys naryqtaǵy jańa aksııa­lar men oblıgasııalarǵa qatysty, sanksııa operasııalyq qyzmetterge keder­gi keltirmeıtinin jetkizdi. Bank VTB (Qazaqstan) da qazirgi ýaqytta ótimdilik pen kapıtaldyń joǵary deńgeıin saqtaı otyryp, qarjylyq qyzmetterdiń negiz­gi túrlerin usyný­dy jalǵastyrmaq. «Qabyldanǵan shek­teý­ler klıentter qarajattarynyń saqtalýyna jáne qol­jetimdiligine áser etpeıdi. Bank klıentter aldyndaǵy óz mindettemelerin oryndaıdy. Qolma-qol aqshany eldiń búkil aýmaǵyndaǵy VTB-niń kez kelgen bankomatynan jáne seriktes bankterden alýǵa bolady», delingen málimdemede.

Bári de jaqsy-aq delik. Biraq Reseı­diń SWIFT tólem júıesinen ajyratylýy bankterdiń basyna qara bult úıiretini sózsiz. Bankterdiń ǵana emes, jalpy qarjy naryǵyna tóngen qater. Ajyraýdan keıin búkilreseılik bankterdiń halyqaralyq naryqpen baılanysy úziledi, jeke jáne zańdy tulǵalar taýarlardy ımporttaý, eksporttaý, qaryz alý men ınvestısııalaý múmkindiginen aıyrylady. Aıtpaqshy, SWIFT-tiń Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications bolyp tarqatylatynyn, qarjylyq mekemelerdiń jahandyq kooperatıvi ekenin de aıta keteıik.

«Reseı ekonomıkasy úshin tym aýyr. Aqsha «A» dan «B»-ǵa jetý úshin birneshe emıtent arqyly ótedi. Bul óz kezeginde komıssııasy úlken ári uzaq ýaqyt alady. Eksport, ımport, jalpy taýar aınalymy báseńdeıdi. Aqsha aınalymy ulttyq valıýtasyn álsiretedi. Importtalatyn taýarlardyń assortımenti tarylady, tipti keıbir taýarlardyń tapshylyǵy da oryn alýy múmkin», dep jazady sarapshy Nursultan Erbolatuly.

Freedom Holding Corp ıesi Tımýr Týrlovtyń aıtýynsha, eger tyıym salatyn qosymsha sanksııalar bolmasa, SWIFT-siz de dollarmen esep aıyrysý­ǵa bolady. Ekonomıst Qasymjan Qapparov­tyń sózine qaraǵanda, SWIFT júıesiniń ajyratylýy saldarynan «Sberbank» pen VTB sheteldik bankterge qarjy aýdara almaıtyn bolady.

«Qazir mundaı shara Iran men Soltústik Koreıa bankterine qatysty qoldanylýda. Qazaqstanda reseılik bankterdiń enshiles bankteri jumys isteıdi – «Sberbank», VTB, «Alfa». Bas bankterdiń jabylýy qazaqstandyq enshiles bankter úshin qıyndyqtar tý­ǵyzýy múmkin. Basqany bylaı qoıǵanda, reseılik kompanııalar qoldanystaǵy kelisimsharttar boıynsha Qazaqstanǵa qarjy aýdara almaıdy. Bul syrtqy saý­da operasııalary boıynsha ekonomı­ka­lyq qarym-qatynastyń toqtaýyna ákeledi. Sondaı-aq SWIFT-ten ajyraý teńge kýrsyna da jaǵymsyz áser beredi», dep jazdy ekonomıst.

Telegramdaǵy RiskTakersKZ kanaly­nyń jazýynsha, reseılik ekinshi deńgeıli bankterge salynǵan sanksııanyń Qazaq­stanǵa sózsiz áseri bolady.

«Kvazımemlekettik kompanııalar ýaqytsha bos aqsha qarajattaryn or­nalas­tyrýǵa asa yqylasty bola qoımaı­dy. Alaıda bir sáttik qatty aqsha aǵyny bolmaıdy, biraq qorlandyrý baıaýlaıdy. Onyń ústine «Samuryq-Qazyna», «Báıterek» jáne ózge de uıymdardyń kompleans qyzmeti basshylyqqa áleýetti táýekelderi týraly habarlap otyrýy kerek. Kvazımemlekettik kompanııalar basshylyǵyndaǵy adamdar Reseı áreketimen kelispeýi múmkin jáne bul bankterdi tańdaý kezinde kórinedi. Aıtpaqshy, az ýaqyt buryn naryqta «Sberdiń» «Halyq bank» aksııalaryn satyp alýy týraly aqparat tarady. Sol kezde bul aqparatqa kúmánmen qarap edik, endi onyń da esh máni qalǵan joq. Ondaı kelisimniń júzege asýyna eshkim jol bermes», dep jazady kanal.

Ýkraınadaǵy ahýal aıasynda S&P halyqaralyq reıtıng agenttigi Reseıdiń shetel valıýtasyndaǵy uzaq merzimdi táýelsiz nesıe reıtıngin VVV-dan VV+ deńgeıine, ulttyq valıýtasyndaǵy reıtıngin VVV-dan VVV- deńgeıine tómendetti. Agenttiktiń málimdeýinshe, sanksııalar Reseıdiń ekonomıkalyq jáne syrtqy saýda belsendiligine, qar­jylyq turaqtylyǵyna tikeleı jáne janama áserin tıgizedi. Osylaısha, Reseı­diń nesıe reıtıngi Qazaqstannan da (VVV-, turaqty) artta qaldy. Sarapshy Aıbar Oljaıdyń aıtýynsha, Reseı nesıe reıtınginiń VV+ deńgeıine túsýi qarjygerler tilimen «mýsor» dep atalady. Onyń sózine súıensek, jaqynda Qazaqstan orys gasterbaıterlerimen betpe-bet kelýi yqtımal.

«Qazirden bastap bolashaq orys gasterbaıterlerin tıimdi paıdalaný, ásirese tehnıkalyq mamandyq ıe­lerin jańa ınnovasııalyq salalar qurý­ǵa jumyldyrý boıynsha jospar qurý qajet. Sonymen birge sanksııadan ne isterin bilmeı otyrǵan, buǵan deıin Reseıde jetistikke jetken, tehnologııalary bar IT kompanııalardy óz ıýrısdıksııamyzǵa alyp, olardy Qazaqstanǵa iri salyq tólep, bizdiń mamandarǵa jumys oryndaryn ashatyndaı shuǵyl kelissózder ótkizýge bolady. Ol bıýdjettiń kóptegen problemasyn sheshedi», deıdi sarapshy.

Ulttyq ekonomıka mınıstri Álibek Qýantyrov bir-eki bankke táýeldi el emes ekenimizdi aıtady.

«Adamdardyń ózge de bank qyz­met­terin paıdalanýyna múmkindik bere­tin rezerv bar. Qazaqstan – SWIFT-tiń bel­sen­di qatysýshysy. Eger Reseıdi SWIFT-ten ajyratyp tastaıtyn bolsa, biz ty­ǵy­ryqtan shyǵar jol tabamyz», deıdi mınıstr.

Batys elderi Reseıdi SWIFT-ten ajyratýdy tolyq maquldady. Biraq shekteý ishinara engizilýi múmkin. Qazir SWIFT naqty qandaı reseılik bankterdiń qara tizimge kiretinin talqylaýda. CNN-niń habarlaýynsha, SWIFT-ten ajyraý Reseıdiń eksport-ımporttyq operasııa­laryna keri áser berip, halyqaralyq qarjy operasııalaryn qıyndatady. «Reseılik kompanııalar men olardyń sheteldik klıentteri, ásirese dollarmen tólem jasaıtyn munaı men gaz satyp alýshylary úshin shok bolýy múmkin», dep habarlaıdy arna.