Aıdynǵa aqsaqa jiberildi

Shyny ydystaǵy sýda tary­daı ýyldyryqtar burq-sarq qaınap jatqan tárizdi. Ábden jetilgenderi jarylyp, dernásili keńdeý ydysqa bólinip shyǵady. О́zderinen kózderi úlken der­násilder belgili ýaqyttan soń súzip alynyp, kólderge jónel­­tiledi. О́kinishtisi, kólge ji­berilgen dernásilderdiń 3 pa­ıyzy ǵana tolyq jetiledi eken. «Balyq – sýdyń qurty» demekshi, balyq bitken tabıǵı jolmen kóbeımeı me deısiz ǵoı. Dál qa­zirgi tańda Ertistegi balyqtyń ózdi­ginen kóbeıýine sý elektr stansalary kóp kedergi keltiredi. Ásirese kóktemde aǵysqa qarsy júzip, jal­paq betkeılerdegi qaırańdarǵa ýyl­dyryq shashatyn balyqtar jasan­dy bógenderden óte almaıdy. Sý­qoımalardaǵy sý deńgeıiniń ózge­rýine qaraı, sý temperatýrasy da qubylmaly. Ekinshiden, óńirde ózegi talmaıtyn balyqshylar da az emes. Biri ruqsatpen aýlasa, endi biri jasyryn aý qurady. Sondyqtan da balyqtandyrý jumystary memleket tarapynan qolǵa alynǵan. Jyl saıyn Zaısan, Ertis basseınine 30 mln shabaq jiberilip otyrady.

Mamandardyń aıtýynsha, Ertis basseıni kólemi jaǵynan balyq sharýashylyǵyn júrgizetin sý aıdyny retinde elimizde úshinshi orynda. Demek mundaǵy balyq aýlaý kásibi – óńirdiń azyq-túlik kesheniniń ajyramas bóligi deýge bolady.

– Balyq sharýashylyǵyn damy­týdyń 2021-2030 jyldar­ǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlama­syn iske asyrý maqsatynda Buq­tyrma sýqoımasyndaǵy taýarly balyq ósirýge arnalǵan úsh ýchaskeni 20 jylǵa jalǵa berý jóninde konkýrstar ótkizildi. Ári qaraı tor ishinde taýarly balyq ósirýshilerge osyndaı tórt ýchaskeni bekitip berý qarastyrylǵan, – deıdi Zaısan-Ertis oblysaralyq basseındik balyq sharýashylyǵy ınspeksııa­sy basshysynyń orynbasary Talǵat Rahymjanov.

Sonymen qatar О́ske­men sýqoı­­masynda «ShyǵysÝnıver­sal» já­ne «GrandFısh» syndy eki ká­sip­oryn forel balyǵyn tor shar­baqtarda ósirip jatyr. Byltyr oblys aýmaǵynda ósirilgen taýarly balyqtyń kólemi 480 tonnany qurasa, bıyl bul kórsetkishti 1 297 tonnaǵa jetkizý josparlanǵan.

Taýarly balyq ósirýmen qa­tar «ShyǵysÝnıversal» kásip­orny ınký­basııalyq sehtarda aqsaqa tuqymdy balyqtardyń dernásilderin ósirip jatyr. Olar jasandy jolmen sýqoımalar­dy balyqtandyryp, tuty­nýshy­lardy balyqpen qamtama­syz etýdi kózdegen.

– Inspeksııa «ShyǵysÝnıver­sal» kásipornynyń memlekettik tapsyrys aıasynda ósirip jat­qan rıpýs balyǵynyń ýyldy­ryq­taryn ınkýbasııalyq apparat­tarǵa qoıyp, odan dernásil alýǵa deıin­gi ke­zeńin únemi baqylaýda ustaı­dy. Bú­gin ýyldyryqty jaryp shyq­qan dernásilderdi Buqtyrma sý­qoı­masynyń Va­sılev ótkeliniń tusy­na jiber­dik. Budan bólek aqsaqa ba­lyqtarynyń 17 mln dernásilin Shúlbi sýqoımasyna jibergenbiz. Buqtyrma sýqoımasyna bıyl 13 mln dernásil jiberemiz, – deıdi T.Rahym­janov.

Al «ShyǵysÝnıversal» JShS-nyń dırektory Vıacheslav Asanov memlekettiń balyq sha­rýa­shylyǵyn damytýǵa nazar aýdaryp otyrǵanyna qýanyshty.

– Bıyl biz ınkýbasııalyq sehta aqsaqa balyǵynyń dernásilin ósire bastadyq. Bul balyq túri­niń ınkýbasııalyq kezeńi óte uzaq. Shamamen bes aı. Qarashada uryqtandyrylǵan ýyldyryqtan tabıǵı jaǵdaıda sáýirdiń ortasyna qaraı dernásil jaryp shyǵady, – deıdi balyq ósirýdiń qyr-syryn meńgergen V.Asanov.

Kórgenimizdeı, ınkýbasııalyq sehtaǵy sýdyń aǵysy, temperatýrasy tabıǵı jaǵdaıǵa uqsas. Ýyldyryq ta tabıǵattaǵydaı ýa­qytynda jarylady. Tórt jyl buryn balyqtyń alǵashqy mıl­lıon dernásilin ósirgen bul kásiporyn jyl basynan beri onyń sanyn 60 mln-ǵa jetkizgen. Olar kúz aılarynda aqsaqa balyqtaryn aýlap, odan ýyldyryq syǵyp, jasandy jolmen ýyldyryqty jetildiredi.

– Ýyldyryqty ınkýbatorǵa sal­ǵan soń bes aı basy-qasynda júremiz. Bul óte qyzyqty ju­mys. Ýyldyryq erte jarylmaýy úshin sýǵa muz salyp, sýytyp otyramyz. О́zen-kól­derdiń muzy tolyq erı salysymen dernásilderdi, kólge jiberemiz, – deıdi áńgimesinde V.Asanov.

Ýyldyryqtan jańa shyqqan qurt­taı balyqtardy kólge ji­berý­diń ózi qyzyq eken. Sehtaǵy ydystan shelekke súzip alyp, júk kóligindegi úlken bóshkege quıady. Jaı bóshke emes, aýa aınalymy bar arnaıy bóshke. Jaryqqa jańa shyqqan derná­silderdi birden kólge jibere salý­ǵa da bolmaıdy. Kól sýy men dernásilder turǵan sýdyń temperatýrasy birdeı bolýy qajet. Temperatýrada aıyrmashylyq bolsa, usaq dernásil ólip qalýy múm­kin. Sol úshin kól jaǵasyna jete sala V.Asanov arnaıy qu­ryl­ǵymen kóldiń temperatýrasyn tekserdi. Sodan keıin ǵana kóz­ge kóriner-kórinbes der­­ná­sil­­d­er­di aıdynǵa tútik arqyly tókti.

– Sýqoımaǵa jiberilgen 30 mln dernásildiń toqsan myńǵa jýy­ǵy ýyldyryq shashatyn jas­qa jete­di degen úmitimiz bar. Árıne, mıl­lıondaǵan dernásildiń ishinde toqsan myń degenimiz, syrt kózge tym az kórinýi múmkin. Dese de, Ertis basseınindegi balyqtardyń kóbeıýine az da bolsa, septigin tıgizedi, – deı­di Balyq sharýashylyǵy ǵylymı-óndiristik ortalyǵyna qarasty «Altaı» bólimshesiniń bastyǵy Baýyrjan Áýbákirov.

Aıta keterligi, Shyǵys Qa­zaq­standa balyq ósirýdi qolǵa alǵan kásipkerlerdiń sharýalary shalqyp otyr. Eń bastysy, óńir kásiptiń bul salasy úshin óte qolaıly. Onyń ústine, balyq ónimine degen suranys elimizde kúnnen-kúnge artyp keledi.

Shyǵys Qazaqstan oblysy