Qazaqstan Reseı qor naryǵy úshin kópir bola ma?

Qazir Qazaqstanda bırja qurý ıdeıasyn RF Ortalyq banki, Sankt-Peterbýrg qor bırjasy jáne iri brokerler ózara talqylap jatqan kórinedi. Sankt-Peter­býrg qor bırjasy men Freedom Holding jobanyń aksıonerleri bolýy múmkin. Qatysýshylar ishinde Qazaqstan, Qytaı jáne AQSh-tan da oıynshylar bolmaq. Derek kózimen jaqyn tanys azamattardyń aıtýynsha, bul ıdeıany RF Ortalyq banki qoldap otyr.

Qazaqstandyq qarjy sarapshysy Aıbar Oljaı eger reseılikter bólek bırja ashpaı, AHQO aıasyndaǵy AIX bırjasyna kirer bolsa, bul prosess Qazaqstandy TMD boıynsha eń iri ınves­tısııalyq ortalyqqa aınaldyratynyn jetkizdi.

«Bul Qazaqstanǵa ne beredi? Eń aldymen, AHQO-nyń shyn máninde óz damýynda jaqsy serpin alatynyn aıtý kerek. «Astana» bırjasyna halyqaralyq kapıtaldyń kelýi kóbeıedi. Ol tek ishki emıtentter emes, Qazaqstan aýmaǵynan tys kompanııalar men ınvestorlardyń osynda jaıǵasyp, bir-birimen saýda jasaıtyn alańy bolmaq. Biraz ýaqyttan keıin AHQO-ǵa qarasty AIX bırjasynda sheteldik kompanııalardyń IPO-syn kórip qalýymyz múmkin. Bul – elimiz úshin úlken oqıǵa. Álemniń qarjy ortalyqtary: Batysta – Nıý-Iork, London, shyǵysta – Shanhaı, Tokıo, Taıaý Shyǵysta – Dýbaı, al TMD boıynsha endi Máskeý emes, Nur-Sultan bolyp bekitiletin sııaqty. Qazir Freedom Holding tarapynan Reseıdegi ınvestısııalyq operasııa­lardy Qazaqstanǵa aýystyrý nıeti baı­qalady. Tımýr Týrlov Qazaqstannyń Reseıge qaraǵanda ınvestısııalyq, ret­teýshilik bolashaǵy myqty ekenin biledi, sondyqtan ol barlyq bıznesin Reseı­den bizge aýystyratyny anyq. Ony­men birge, qazir Máskeý men Sankt-Peter­býrgtegi qalǵan kapıtal men ınves­tor­lar da astana jaqty betke alatyny sóz­siz», deıdi sarapshy.

Jańa bırja reseılik qatysýshylar­ǵa qandaı múmkindikter syılaıdy. Tele­gramdaǵy Bitkogan qor naryǵynyń reseılik qatysýshylary úshin paıda bolatyn ıgilikterdi bylaı tizbeleıdi: Birinshiden, olar úshin sheteldik emıtentter boıynsha saýdany qalpyna keltirý, eýrooblıgasııalardy orna­lastyrý jolymen valıýtalyq kapıtal tartý jáne portfelde turyp qalǵan aksııalardy satý múmkindigi paıda bolady. Ekinshiden, bırjada esh shekteýsiz jáne bankterdiń shekten tys komıssııasynsyz valıýtamen operasııa jasaı alady. Reseılik bıznes kórshi eldiń bankteri arqyly sheteldik kontragentter qoıǵan shottar boıynsha tólem jasap, syrtqy saýda operasııalaryn júrgize alady.

Odan keıingi múmkindik – reseılik kompanııalar qaıtadan sheteldik ınvestorlar úshin qyzyqty bola bastaıdy. Sanksııalyq qysym, logıstıkalyq tizbektiń buzylýy jáne ınflıasııalyq qysymnyń ósýi qor naryǵy men ınves­torlardyń kóńil kúıine bolymsyz áser ete bastaıdy. Tıisinshe, ájeptáýir kesh jıǵan jáne sonysyna pers­pektıvasy bar aktıvter satyp alýǵa qabiletti ınves­torlar ortaǵa shyǵa bastaıdy. Sondaı-aq qazaq bırjasy arqyly reseılik kom­panııalarǵa qarjy quıý múmkindigi ashylady. Atap óterlik tórtinshi faktor – sheteldik klıentter reseılik bırjalyq taýar óndirýshilermen fıýchers jáne opsıon túrinde mámile jasaı alady.

«Bir qaraǵanda ıdeıanyń perspek­tıvasy óte úlken. Biraq eskermeýge bol­maıtyn jaıttar da bar. Usyny­lyp otyrǵan nusqa batys bıligi tarapy­nan qarsylyqqa ushyrap, sanksııa engizilý qaýpine baılanysty iske aspaı qalýy yqtımal. Ideıany júzege asyrýdyń «qosymsha aerodromy» – BAÁ, biraq ol rette «dos el emes» túrindegi qıyn­dyq týyndaýy múmkin. Ideıa júzege asa qalǵan kúnde reseılik ınvestorlar­dyń sheteldik alańǵa kirýine jáne she­teldik kapıtaldyń Reseıge kelýine jaǵ­daı jasaıtyn ýaqytsha shara bo­-
lady», dep jazady kanal sarapshylary.

RF Ortalyq banki janyndaǵy eks­pert­tik keńestiń múshesi, telegramdaǵy InvestFuture kanalynyń avtory Kıra Iýhtenko óz aldyna bólek qurylýy múm­kin bırjanyń keleshegine kúmánmen qaraıdy.

«Sheteldikter reseılik kompanııa­larǵa aqsha quıǵysy kele me ózi? Má­se­le sonda. Aktıvterdiń kez kelgen ýaqyt­ta buǵattalyp qalýy yqtımal eke­ni beırezıdentterdiń oıynan ázir shyq­paıdy. Geosaıası jeńildiktiń ońaı­shylyqpen jasala salmasy da belgili. Reseılik ınvestorlardyń Qazaq­stan­daǵy bırja arqyly amerıkalyq jáne eýropalyq qundy qaǵazdarmen saýdalasý múmkindigi jaıly da osylaı aıtamyz. Ondaı jaǵdaıda ekinshi qaıtara sanksııa salý – ýaqyttyń máselesi. Qysqasha, reseılikter úshin Qazaqstanda bırja ashý óte kúmándi áreket. Ideıa avtorlary sebeppen emes, saldarmen kúresip álek», deıdi K.Iýhtenko.