Qurylysty sıfrlandyrý deńgeıi tómen

Qazaqstannyń qurylys salýshylar qaýymdastyǵynyń prezıdenti Vıktor Mıkrıýkovtiń málimetinshe, elimizdegi sıfrlyq tehnologııalardyń damý deńgeıi tym tómen. Dálirek aıtsaq, eldiń qurylys salasy nebári 5 paıyzǵa ǵana sıfrlandyrylǵan. Demek alda qyrýar jumys kútip tur.

– Bizdiń myqty tusymyzdy bilesiz be? Biz kontragentterdi tekserý qyz­metine kelgende keremetpiz. Olar barlyq aqparatty teksere alady, kompanııalardyń reıtıngin qalyp­tastyrýǵa qaýqarly, mámileler aıasynda siz ben bizdi qorǵaýǵa kómektesedi. Bul tetik oıdaǵydaı jumys istep tur. Al qurylys kompanııalary aıasynda ishki qujat aınalymyn sıfrlandyrý óte baıaý. Mysal retinde satyp alý prosesin alaıyq. Tenderlerdi ótkizý úshin onlaın jáne basqa da sıfrlyq alańdardy paıdalaný ári engizý ju­mystary endi ǵana qolǵa alyna bastady. Kompanııalardyń barlyǵyna birdeı tenderlik ereje joq. Tıisinshe, bul dál qazirgi ýaqytta barmaqbasty, kóz­qystylyqqa jol berip, paıda taýyp qalýǵa múmkindik beretin baǵyt bolyp tur, – deıdi V.Mıkrıýkov.

Onyń pikirine qaraǵanda, kelisim­sharttardy jyldam kelisý qolǵa alyna bastady. Biraq bul baǵytta atqaratyn sharýa shashetekten. 

– Ázirleýshilerdiń deni áli kúnge deıin qaǵaz kúıinde jumys isteıdi. Bul ekologııalyq turǵydan tıimdi emes ári zamanaýı trendke jatpaıdy. Sondyqtan Smart-kelisimsharttar baǵytyndaǵy jumysty jetildirý kerek. Smart-kelisimsharttardy ázir­leý kezinde qurylys salýshylarǵa zańger­lerdiń kómegi qajet emes. О́ıtkeni úlgi retinde ustanatyn arnaıy forma bolady. Sony meńgerse bolǵany. Jumysty ońtaılandyrý, sıfrlandyrý degen osy, – deıdi Qazaqstannyń qurylys salýshylar qaýymdastyǵynyń prezıdenti.

V.Mıkrıýkovtiń aıtýynsha, Qazaq­standa áli kúnge deıin atqarý­shy­lyq qujattamalarǵa qol qoıý jumysy qaǵaz kúıinde júzege asyrylady. Mun­daı tájirıbeden bas tartatyn ýaqyt áldeqashan jetti.

Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi Qurylys jáne tur­ǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq isteri komıtetiniń tóraǵasy Tımýr Qara­ǵoı­shınniń málimetinshe, bı­yl 4 myń normatıvtik qujattyń ishinen 1 myń qujat ózektendirilip, ońtaı­landyrylady. Bul rette Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń 2023 jylǵa deıin Qala qurylysy kodeksin ázirleýdi tapsyrǵanyn umytpaǵan jón.

– Biz barlyq qujatty ońtaılan­dyramyz jáne normatıvtik aktilerimizdi 3D-4D deńgeıine jetkizemiz. Aq­pa­rattyq júıelerdi sıfrlandyrý jáne avtomattandyrý tártipti jetil­dirýge, adamı faktordy alyp tas­taýǵa jol ashady. Sondyqtan osy ba­ǵyttaǵy jumysymyzdy qarqyndy túrde jal­ǵastyra beremiz. Máselen, qury­lys salasynyń aqparattyq júıesi – «E-qurylys» jobasy qanatqaqty re­jimde ázirlenip, synaqtan ótti. Qazir Májiliste qarastyrylyp jatyr, – dedi T.Qaraǵoıshın.

Komıtet tóraǵasynyń málimetinshe, osy jyly «E-qurylys» júıesine qatysty arnaıy zań qabyldanbaq. Zańǵa sáıkes qurylys salasyndaǵy qaty­sý­shylardyń barlyǵy, ıaǵnı tapsyrys berýshiler men jobalaýshylardan bastap atalǵan aqparattyq júıede jumys isteıtin bolady.

– Shart jasaldy. Portal ıesi – Qurylys jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýa­shylyq isteri komıteti. Júıe Qa­zaq qurylys jáne sáýlet ǵylymı-zertteý jáne jobalaý ınstıtýtynyń senimgerlik basqarýyna berildi, – dep naqtylady komıtet tóraǵasy.

Sondaı-aq T.Qaraǵoıshın negizgi qu­raldardy salýǵa arnalǵan shyǵystardy esepke alý boıynsha jańa mindet júktelgenin de atap ótti. Iаǵnı aldaǵy jyldyń 1 qańtarynan bastap el boıyn­sha jobalyq-smetalyq qujattamany túzetýge jol bermeý kózdelgen.

– Jobalardyń ózin ǵana túzetý qarastyrylady. Negizgi quraldardy salýǵa arnalǵan shyǵystardy esepke alý kólemi buryn 14-15 paraqtan tursa, endi 3-4 paraqtan aspaıtyn bolady. Al baǵa belgileýmen Qazaq qurylys jáne sáýlet ǵylymı-zertteý jáne jobalaý ınstıtýty aınalyspaq, – dedi T.Qaraǵoıshın.

Forýmda sóz alǵan Qazaqstan qury­lysshylar odaǵy tóralqasynyń tór­aǵasy Talǵat Erǵalıevtiń aıtýynsha, salany sıfrlandyrýdyń mańyzy zor.

– О́kinishke qaraı, bizdiń eldegi keıbir memlekettik organdar ózderi usyn­ǵan baǵamen, ózderi bekitken tártip­pen kún kórip jatyr. Naryqtaǵy baǵa, qyzmettiń quny, qurylystyń baǵasy memlekettik organ usynyp otyrǵan qaǵazdaǵy baǵa men tártipke saı emes. О́ıtkeni memlekettik organdardyń múmkindigi shekteýli. Tıisinshe, olar naryqtaǵy naqty jaǵdaıdy bilmeıdi. Al baǵa kúnde ózgerip jatyr. Eger biz salany sıfrlandyrsaq, onda qury­lystaǵy prosester ashyq ári qol­jetimdi bola túsedi. Taraptardyń bári jaǵdaıdy qadaǵalap otyrýǵa múmkindik alady. Tıisinshe, baǵaǵa qatysty da daý týyndamaıdy, – dedi T.Erǵalıev.

Sondaı-aq ol elimizdiń qurylys salasynda sheshimin tappaǵan problema kóp, syn-qaterler de jetkilikti ekenin alǵa tartty. Ásirese ınjenerlik jeliler men ınfraqurylymnyń joqtyǵyn, halyqtyń keń aýqymy úshin qoljetimdi ıpoteka qarastyrylmaǵanyn, saladaǵy kadrlar tapshylyǵyn, ımporttalatyn qurylys materıaldarynyń qymbattyǵyn eske saldy.

– Eń aldymen ınjenerlik jeliler men ınfraqurylymǵa mán berý kerek. О́ıtkeni elde jylý jetispeı jatyr. Qurylys nysandarynyń kóbi ýaqtyly aıaqtalsa da, kompanııalar jylý men sýdyń jetkiliksizdiginen bolashaq páter ıelerin qýanta almaı otyr. Sondaı-aq qurylys materıaldarynyń otandyq óndirisin qalyptastyrý mańyzdy. Búginde qurylysqa arnalǵan materıal­dar men jabdyqtardyń deni shetelden ákelinedi. Qarjy jáne maman tabý máselesi ózekti bolyp tur. Sondyqtan qurylys salasyna jyl saıyn 5 trln teńge quıý qajet. Bul shamamen 30 mln sharshy metrdi salýǵa múmkindik beredi. Atalǵan kórsetkish qazirgi 15 mln sharshy metrden eki ese joǵary. Halyqqa qoljetimdi ıpotekalar joq. El úmitin aqtaǵan «7-20-25» baǵdarlamasy keler jyly aıaqtalady. Bul rette turǵyn úıge muqtaj 100 adamnyń 60-y moınyna nesıe qamytyn kıgenin atap ótý kerek. Demek olar birde-bir baǵdarlama boıynsha páter ala almaıdy. Qarjy ınstıtýttarynyń osy túsinip, es­ke­rýi mańyzdy, – deıdi Qazaqstan qu­rylysshylar odaǵy tóralqasynyń tóraǵasy.

«Vsıo o stroıke» jobasynyń dırektory Svetlana Opryshkonyń pikirine den qoısaq, sıfrlandyrý – qurylys salasynyń búgini men bolashaǵy.

– Qurylys salýshylardyń barlyǵy derlik jaqyn ýaqytta sıfrlandyrýdyń jemisin kórgisi keledi. Biraq bul jol­ǵa túspeı júrgender de barshylyq. Jalpy, qurylys salýshynyń sıfrlyq ekojúıesi 12 kezeńnen turady. Inves­tısııa quıyp, taldaý jasaýdan bastap, nysandy paıdalanýǵa berýge deıingi aralyqtaǵy jumystardy qamtıtyn sıfrlyq ekojúıeni tolyq meńgergen kompanııalar bar. Birazy qujat aınalymy, satylym, satyp alýlar se­kildi kezeńderdi ǵana ótkerip jatyr. Jalpy, ekojúıeniń 12 kezeńin ótkergen jaǵdaıda qurylys salýshy birneshe basymdyqqa ıe bolady. Birinshiden, qurylys jobasynyń júzege asyrylý merzimin 30 paıyzǵa deıin jedel­detedi. Ekinshiden, qurylystyń qunyn 25 paıyzǵa ońtaılandyrady. Úshinshiden, nysannyń sapasyn 70 paıyzǵa deıin arttyrýǵa múmkindik alady. Tórtinshiden, qurylys jobasynyń shyǵyndaryn 5 paıyzǵa qysqartady. Besin­shiden, top-menedjmenttiń ashyq­tyǵyn qamtamasyz etedi. Tıi­sinshe, ashyqtyqtyń nátıjesinde basshy­lardyń sheshim qabyldaý sapasy jaq­sarady. Osydan-aq qurylys salasyn sıfrlandyrý qanshalyqty mańyzdy ekenin ańǵarýǵa bolady, – deıdi S.Opryshko.