Zańnamany jetildirý tásilderi

Ortalyq kommýnıkasııalar qyzme­tin­de ótken brıfıngte Ádilet vıse-mınıstri Alma Muqanova ákimshilik zańnamany jetildirý tásilderi týraly baıandady. Kodekste memlekettik organ­nyń sheshimine nemese áreketine (áreketsizdigine), onyń ishinde sot tárti­bimen daýlasý úderisinde jeke tulǵanyń quqyqtyq múmkindikterin teńestirýge múm­kindik beretin quqyqtyq quraldar kózdelgen.

«Kodekste arnaıy qaǵıdattar belgi­len­gen, olardy saqtamaý sıpaty men ma­ńyzyna baılanysty ákim­shilik organ­nyń sheshimin zańsyz dep tanýǵa negiz bola alady, bul onyń bar­lyq týyn­daıtyn mán-jaılarmen joıylýy­na ákep soǵady. Ákimshilik organ­dar­dyń she­shimderine, áreketterine (áre­­ket­siz­di­gine) shaǵymdaný jónin­degi isterdi qa­raı­tyn qurylǵan maman­dan­dy­rylǵan aýdanaralyq ákimshilik sottar ózderiniń tıim­diligin kórsetti. Ákimshilik sot isin júrgizýdiń aıryqsha belgileriniń biri – sottyń belsendi róliniń jańa qaǵıdatyn engizý. Nátıjesinde, sýdıaǵa isti durys jáne ádil sheshý úshin bel­sendi bolýǵa jáne óz bastamasymen qosymsha dáleldemeler jınaýǵa múm­kin­dik beriledi. Mysaly, Joǵarǵy sot­tyń málimetterine sáıkes, ákimshilik ádi­lettiń jańa formatynyń birinshi jy­­lynda aıaqtalǵan isterdiń jalpy sa­­nynan talapkerlerdiń talaptary 4 474 is boıynsha tolyq nemese ishinara qanaǵat­tan­­dyryldy (52%), 4 085 nemese 48 pa­ıyzy qanaǵattandyrýdan bas tartyldy», deıdi vıse-mınıstr.

Bul rette ol kodeks qoldanysqa en­gizil­genge deıin memlekettik organdarda azamattarmen jáne zańdy tulǵalarmen daýlarda «utylǵan» isterdiń mundaı synı kórsetkishteri bolmaǵanyn atap ótti. Mysaly, buryn memlekettik or­gandar azamattyq isterdiń 85%-ǵa jýy­ǵyn jeńip alǵan. A.Muqanova Ákim­shilik rásimdik-prosestik kodeksi ózi­niń máni boıynsha memlekettik organ­dar men qoǵam arasyndaǵy qarym-qa­ty­nas­tyń erekshe tártibiniń kepili ekenin atap ótti.

Alma Muqanovanyń aıtýynsha, Konstıtýsııanyń 24-baby májbúrli eńbekti qylmystyq nemese ákimshilik quqyq buzýshylyq jasaǵany úshin kináli dep taný týraly sot aktisi negizinde ne tótenshe nemese soǵys jaǵdaıy kez­derinde ǵana paıdalanýǵa jol beredi. Ákim­shilik quqyq buzýshylyqtardyń orbıtasyna qatysty qoldanystaǵy Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeksti, atap aıtqanda Erekshe bólimniń 25-taraýyn (belgili bir qyzmetke baılanysty ákimshilik jaýapkershilikti kózdeıtin) taldaýǵa toqtalsaq, bul ta­raý­­larda 600-ge jýyq quram bar. Biraq bar­lyq quram boıynsha májbúrli eńbekti qoldaný quramdardyń sıpatyna, jekelegen quramdar boıynsha qoǵamdyq jumystardy engizýdiń durystyǵyna baı­lanysty múmkin emes. Jalpy al­ǵanda, ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly ister sheńberinde májbúrli eń­bekti qoldaný jazanyń ákimshilik qu­qyq buzýshylyqtyń sıpaty men qo­ǵamdyq qaýiptilik dárejesimen, onyń saldarymen, jasalý mán-jaılarymen jáne kináliniń jeke erekshelikterimen salystyrymdylyǵyn eskere otyryp, birqatar quram boıynsha múmkin bolady. Bul rette osy ınstıtýtty iske asyrý tetigi jáne qarastyrylyp otyrǵan óndirip alý túrin kózdeý qajet naqty quramdardy bekitý aǵymdaǵy zań shyǵarý qyzmeti sheńberinde pysyq­ta­la­dy.

Onyń aıtýynsha, qoǵamdyq jumys­tar­ǵa tartý túrindegi ákimshilik jaza jergilikti atqarýshy organdarǵa sot she­­shimi kelip túsken kúnnen bastap kún­­tizbelik on kúnnen keshiktirilmeı oryn­­dalady. Adam qoǵamdyq jumys­tar­dan jaltarǵan kezde jergilikti at­qa­rýshy organdar ishki ister organda­ryna uıǵarym jiberý úshin habarlama jiberedi, ol qoǵamdyq jumystardy ákimshilik qamaqqa aýystyrý máselesin qaraı otyryp, qoǵamdyq jumystardy qoıý týraly sheshim shyǵardy.

Sonymen qatar Konstıtýsııanyń 39-babynyń 1-tarmaǵynan adamnyń qu­qyqtary men bostandyqtary tek zań­darmen shektelýi múmkin ekendigi shyǵa­dy. Osyǵan baılanysty Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly zań jobasynda jetekti qoldaný tetigin bekitý usynylady, óıtkeni jetek ákimshilik-prosestik qamtamasyz etý sharasy bolyp tabylady jáne osy isti ýaqtyly jáne durys qaraýdy qamtamasyz etý maqsatynda syrttaı iske asyrýǵa bolmaıtyn úderistik áreketterdi oryndaý maqsatynda jeke tulǵany májbúrlep jetkizýden turady.

Tıisti zań jobalary maýsymda Parla­ment­ke engizilmek.