EURO-2024: Slovenııa men Danııany jeńe alamyz ba?

Irikteý matchtarynyń kúntizbesi boıyn­sha, Mogamed Adıev shákirtteri naýryz aıynda eki oıyn ótkizedi. Atap aıtqanda, 23 naýryz kúni elordadaǵy «Astana Are­na» stadıonynda Slovenııa fýtbolshylarymen kezdesse, araǵa úsh kún salyp, 26 naýryzda dańqty Danııa quramasymen jasyl alańda jolyǵady. Osy eki match qarsańynda qarsylastarymyzdyń osy kúnge deıin júrip ótken joldaryna zer salyp kórsek.

Jalpy, jerebe tańdap bergen joǵa­ry­daǵy bes qarsylastyń úsheýimen Qa­zaqstan fýtbolshylary buǵan deıin túrli deńgeıdegi týrnırlerde birneshe ret kez­deskenin jankúıerler jaqsy biledi. Bul jolǵy irikteýde Soltústik Irlandııa jáne Slovenııa quramalary biz úshin jańa qar­sylas bolmaq. Degenmen, Qazaqstannyń 19 jasqa deıingi quramasy byltyr Eýro­pa chempıonatynyń irikteý kezeńinde Sol­tústik Irlandııa fýtbolshylarymen bir topta óner kórsetken. О́kinishke qaraı, eki oıyn­da da jerlesterimiz 1:2 jáne 1:3 ese­bimen jeńilip qalǵan edi. Bálkim, eresek­ter quramamyz inileriniń esesin osy joly qaıtarar.

Soltústik Irlandııanyń negizgi qura­masyn aldaǵy ýaqytta tolyǵyraq tanys­tyra jatarmyz. Ázirge, aldaǵy qar­sylas­tarymyz – Slovenııa jáne Danııa qura­malary týraly aıtaıyq.

61 jastaǵy jergilikti maman Matıaj Kek baptaıtyn Slovenııa quramasy negi­zinen Eýropanyń TOP-5 chempıonatynda oınaıtyn legıoner fýtbolshylarmen jasaqtalǵan. Atap aıtqanda, qaqpashy Iаn Ob­laktan bastap («Atletıko Madrıd», Is­panııa), ótken jylǵy Ulttar lıgasynyń «V» dıvızıonynda úsh gol soǵyp, eki márte ná­­tıjeli pas asyrǵan 19 jastaǵy Benıamın Shesh­koǵa («Zalsbýrg», Germanııa) deıingi fýt­­bolshylardyń basym bóligi ózge eldiń chem­­pıonattarynda óner kórsetedi. Olar­dyń qata­rynda qorǵaýshylar – Pe­tar Stoıanovıch («Empolı»), Iаka Bııol («Ýdı­neze»), jar­­tylaı qorǵaýshylardan Bend­jamın Ver­bıch («Panatınaıkos»), Sandı Lovrıch («Ýdı­neze») sekildi oıynshylar bar.

Álemdik reıtıngte 62-orynda turǵan Slovenııa quramasy 2000 jyly Eýropa chempıonatynyń toptyq kezeńinde tuńǵysh ret oınasa, araǵa eki jyl salyp óz tarıhynda alǵash ret álemdik dodada baq synady. Biraq eki retinde de Balqan túbeginde ornalasqan eldiń órenderi toptyq kezeńnen árige asa alǵan joq. Arada býyn almasý ke­zeńin bastan ótkergen slovenııalyqtar 8 jyldan keıin, ıaǵnı 2010 jyly da álem chem­pıonatynda oınaý múmkindigine ıe boldy. Degenmen, bul joly da olar dodany top­tyq kezeńnen aıaqtaýǵa májbúr boldy. Slovenııa fýtbolynyń eń este qalar kezeńi de dál osy jyl bolatyn. Eýropa aıma­ǵynyń irikteýinde úzdik shyǵyp, Oń­tús­­tik Afrıkadaǵy álem chempıonatynda oı­naǵan slovenııalyqtar FIFA reı­tın­ginde 15-orynǵa deıin kóterilgen bolatyn.

Qazirgi Slovenııa dál mundaı jetisti­gimen maqtana almaıdy. Keıingi 13 jyl­da olar birde-bir márte Eýropa, álem chem­­pıonattarynyń fınaldyq keze­ńine shyǵa alǵan joq. Sońǵy Eýropa birin­shiliginiń irikteý kezeńinde 10 oıynda 14 upaı jınaǵan Slovenııa fýtbolshy­lary Polsha, Aýstrııa jáne Sol­tústik Make­donııadan keıingi 4-orynǵa ıe bolǵan edi. Sondaı-aq Qatardaǵy álem chem­pıo­natynyń irikteýinde de Horvatııa, Re­seı jáne Slovakııa quramalaryna jol be­rip, tórtinshi oryndy qanaǵat tutty.

Slovenııanyń eń keıingi bes oıynynyń nátıjesine toqtalar bolsaq, bes matchtyń úsheýinde jeńiske jetip, ekeýinde teń tús­ken. Ulttar lıgasy aıasyndaǵy oıynda Norvegııa quramasynan 2:1 esebimen basym tússe, byltyr qarashada syrt alańda Rý­mynııany da dál sondaı eseppen tize búktirgen bolatyn. Keıinnen óz alańynda Chernogorııany bir dop aıyrmasymen san soq­tyrǵan. Sońǵy eki match joldastyq kez­­desý aıasynda ótken bolatyn. Sonymen qatar Serbııa (2:2) jáne Shvesııamen (1:1) teń oınaǵan.

Al Danııa quramasyna keler bolsaq, danııalyqtar Qazaqstan quramasyna da, jankúıerlerine de jaqsy tanys. О́ıt­­keni eki eldiń quramalary osymen úshin­shi márte bir topta oınaǵaly tur. Bu­ǵan deıin eki ret álem chempıonatynyń irik­teý kezeńderinde joldary túıisse, bıyl alǵash ret Eýropa birinshiliginiń irik­teýinde jasyl alańda jolyqpaq. Qa­zaq­stan men Danııa quramalarynyń ta­nystyǵy sonaý 2005 jyly bastalǵan. Bir qyzyǵy, eki eldiń fýtbolshylary alǵash ret 2005 jyldyń 26 naýryzynda oınaǵan eken. Endi, mine arada tup-týra 13 jyl ótkende besinshi márte kezdespek.

О́kinishtisi, Kopengagende ótken birin­shi oıynda jerlesterimiz alań ıelerinen 3:0 esebimen jeńilip qaldy. Bul oıyn­da Nılsen Peter dýbldiń avtory atan­sa, Krıstıan Poýlsen bir márte mer­gendigimen kózge túsken-di. Almatydaǵy qa­rymta matchta da jerlesterimiz 1:2 ese­bimen jol berdi. Mıkael Gravgard pen Ion Dal Tomassonnyń goldaryna 86-mınýtta Aleksandr Kýchma bir golmen jaýap bergen edi. Keıinnen araǵa 11 jyl salyp eki qurama 2018 jyly Reseıde uıym­dastyrylǵan álem chempıonatynyń irikteýinde taǵy kezdesti. Bul jolǵy oıyndarda da Danııa quramasynyń mereıi ústem boldy – 4:1, 3:1.

1992 jylǵy Eýropa chempıonatyna Iýgoslavııa quramasynyń ornyna qatysqan danııalyqtardyń baǵy janyp, óz tarıhynda tuńǵysh ret Eýropa chempıo­ny atandy. Sondaı-aq olar 2020 jylǵy kári qurlyq dodasynyń qola júldegeri atandy. Danııa qazirgi tańda FIFA reı­tınginde 14-orynda tur. Quramany jer­gilikti maman Kasper Iýlmann 2020 jyldan beri jattyqtyryp keledi.

Kasper Iýlmann naýryz aıyndaǵy jıynǵa byltyrǵy álem chempıonatyna qatysqan birneshe fýtbolshyny shaqyrǵan eken. Dese de Qatardaǵy dop dodasynda óner kórsetken jartylaı qorǵaýshy Krıstıan Erıksen, shabýylshy Andreas Skov-Olsen, Andreas Kornelıýs jáne taǵy basqa fýtbolshylar bas bapkerdiń tizimine enbeı qalǵan.

Aıta keteıik, Qazaqstan quramasy bul irikteýde «H» tobynda Danııa, Fınlıandııa, Slovenııa, Soltústik Irlandııa jáne San-Marınomen kári qurlyq birinshiliginiń joldamasyn sarapqa salady. Al kelesi jylǵy Eýropa chempıonatyn Germanııa osymen ekinshi ret óz elinde qabyldamaq. Match­tar 2024 jyldyń 14 maýsymy men 14 shil­desi aralyǵynda Berlın, Keln, Dort­mýnd, Dıýsseldorf, Frankfýrt, Gel­zenkırhen, Gambýrg, Leıpsıg, Mıýnhen jáne Shtýtgart qalalaryndaǵy stadıondarda ótedi.

Al 2024 jylǵy Eýropa chempıonatynyń irikteý kezeńi 2023 jyldyń naýryzynda bastalyp, qarashasynda óz máresine jetedi. Topta birinshi jáne ekinshi oryn alǵan quramalar kári qurlyq birinshiligine tikeleı joldama alady.