Orazaǵa qatysty jıi qoıylatyn suraqtar

Oraza ustaǵan adam sáresi ýaqytynda uıyqydan turmasa orazany jalǵastyra bere me?

Hadıste: «Sáresi ishińder, óıtkeni sáreside bereket bar. Bir jutym sý ishseńder de sáresini tastamańdar. Sáresige turǵandarǵa Alla Taǵala raqym etip, perishteler keshirim tileıdi», dep jazylǵan. Sáresi kezinde tilegen duǵa-tilekter qabyl bolady. Sonymen birge sáresige turǵan jan súnnet saýabyn alady. Sebebi sáresi ishý – paıǵambarymyzdyń súnneti. Sáresige turǵan adam sońynan sáresi ýaqyty shyqpaı turyp «Táhájjýd» namazyn oqyp, Jaratqanǵa minájat etkeni jón. Al fızıkalyq turǵyda sáresi ishý nátıjesinde adam kúni boıy qýatty júrip, oıy, kóńil kúıi shashyramaı, orazany tıisti deńgeıe atqarady jáne densaýlyǵyna oń áseri tıedi.

Alaıda sáresini uıyqtap qalyp nemese basqa da sebeptermen ishe almasańyz, aýyz bekite berýge bolady.   

Baıqamaı aýyzǵa tamaq salyp nemese sý iship qoıǵan jaǵdaıda oraza buzyla ma?

Orazanyń alǵashqy kúnderi ádet boıynsha sý ne tamaq iship-jep qoısańyz, dereý aýzyńyzdy shaıyp, orazańyzdy jalǵastyryńyz. Paıǵambarymyz hadısinde: «Kimde-kim umytyp iship-jep qoısa, orazasyn qaıta jalǵastyrsyn. О́ıtkeni, oǵan Alla Taǵalanyń ózi ishkizip-jegizgen», deıdi. Al Oraza ekenin esine túsirip, «boldy, orazam buzyldy» dep tamaq jeýin ádeıi jalǵastyrsa, ol adam kúnáhar sanalmaq. Ondaı jaǵdaıda oraza aıy aıaqtalǵanda sol kúnniń qazasyn óteýi qajet.    

Silekeı jutý orazany buza ma?

Oraza tutqan jan aýzyndaǵy silekeıin ne túkirigin jutsa oraza buzylmaıdy. Tek uzaq jınap, ádeıi jutýyna bolmaıdy.

Aýyz bekitý, aýyz ashý kezinde oqylatyn duǵalardy qazaqsha aıtýǵa bola ma?   

Tilek duǵalaryńyzdy qaı tilde aıtsańyz da, olar Alla Taǵalaǵa jetedi. Sondyqtan aýyz bekitý duǵasy men aýyz ashý duǵasyn óz ana tilińizde aıtýdyń sókettigi joq. Jaratýshymyz tipti bizdiń oıymyzda turǵan, biraq aıtpaǵan tilekterimizdi de biledi.

Júkti áıelge oraza ustaýǵa bola ma?

Sharıǵatta qursaǵynda nemese emizýli balasy bar analarǵa Ramazan aıynda oraza ustamaı keıinge qaldyrýyna ruqsat etiledi. Degenmen júkti kelinshek orazanyń balaǵa zııany joq ekenine senimdi bolsa, ustaýyna kedergi joq. Hadısterdiń birinde Paıǵambarymyz (s.ǵ.a.) «Kúmánsiz Alla Taǵala sapardaǵy adamǵa namazdy qysqartyp, orazany jolaýshylarǵa, júkti jáne emizýli áıelge mindettemedi...» deıdi. Tek osy sebepten oraza ustamasa, keıin múmkindik týǵanda ony qaza etip óteıdi. Bul orazasy «qaza oraza» sanalýyna baılanysty ony bólip óteýine de bolady. Orazany namaz oqymasa da ustaı berýge bola ma?

Oraza ár adamnyń jeke qulshylyǵy. Namaz oqymasańyz da oraza ustap, aýyz bekitýińizge bolady. Jaratýshyǵa bir taban jaqyndaǵan adamdy «namaz oqymasań, oraza ustama» dep keýdesinen ıterýge eshkimniń qaqysy joq. Qaıta oraza ustaǵan janǵa «orazań qabyl bolsyn!» dep demep, ıman jolyna kelýine aqyl-sanamen, baıyppen shaqyrý naǵyz musylmannyń mindeti. Degenmen oraza ustaǵan soń namazǵa jyǵylýǵa da áreket jasaǵan jón.

Qadir túninde tań atqansha uıyqtamaı otyrý mindet pe?

Ramazan aıyndaǵy eń qasıetti tún – Qadir túni. Bul túni jasalǵan ǵıbadat 83 jyl saýappen teń. Sol sebepti osy túni nápil namaz, Quran oqyp, ǵıbratty áńgimeler tyńdap ótkizińiz. Qadir túninde kóz ilmeý shart emes. Bul túndi jaıylǵan dastarǵan basynda nemese meshitte ótkizý de mindet emes. Bastysy - ózińizdiń qulshylyǵyńyz. Mundaı jaǵdaıda jurttan qalyspaı, kópshilik oryndaryna barýǵa emes, ózińizdiń rýhanı qýatyńyzǵa, ishki jan-dúnıeńizge nazar aýdarý mańyzdy.

Tis juldyrǵan adamnyń orazasy buzyla ma?

Adam oraza kezinde qajettilikpen tis juldyrsa, bul orazasyn buzbaıdy. Bastysy tis juldyrǵanda aqqan qan ishke ketip qalmasa bolǵany. Al ańdaýsyzda qan ishke ketken bolsa, sol kúngi qazany keıin óteıdi. Tis juldyrǵanda kóbine anestezııa, aýrýdy basatyn dári salynady. Sońǵy ýaqytta ǵulamalar ıne arqyly denege barǵan dári orazany buzbaıdy deıdi. Sonymen qatar oraza kezinde qusqan, ıne saldyryp dári qabyldaǵan (sıstema alǵan) adamnyń da orazasy buzylmaıdy dep esepteledi.

Kúndiz monshaǵa túsýge, sýǵa shomylýǵa bola ma?

Monshada adamnyń denesi býlanady. Iаǵnı bý sý molekýlalarynan quralǵandyqtan, býdy jutqanda eriksiz sý bólshekterin de jutasyz. Sondyqtan monshaǵa túsý orazany buzady dep sanalady. Al vannaǵa, basseınge túsý, dýshqa shomylý orazany buzbaıdy. Bastysy muryn, aýyz arqyly sý kirip ketpeýin qadaǵalaý qajet.