Kúni keshe Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq mýzeıinde «Saryarqanyń rýhanı, mádenı murasy» atty dóńgelek ústel ótti. Atalǵan is-shara aıasynda «Soltústik Qazaqstan oblysynyń materıaldyq emes mádenı murasy: ekspedısııalyq zertteýler» atty kitaptyń tanystyrylymy boldy.
Jańadan baspadan shyǵyp, oqyrman qolyna tıgen kitap ónertanýshy PhD Ardabı Máýlettiń Soltústik Qazaqstan oblysynyń eldi mekenderinen jınap, respýblıkalyq Ulttyq mýzeıiniń qoryna tapsyrǵan jádigerleriniń jıyntyǵy. Ardabı Máýlettiń aıtýynsha, Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy ultymyzdyń rýhanı murasynyń baıyrǵy úlgilerin jınaý, saqtaý, zertteý maqsatynda 2022 jyly oblystyń 3 aýdany boıynsha keshendi ǵylymı-zertteý jumystary júrgizilip, nátıjesinde ultymyzdyń salt-dástúri men aspaptyq mýzykasynyń jaýharlary sanalatyn qazirgi tańda jas urpaqtyń sanasynan umyt bola bastaǵan qyrýar qundylyqtar jazylyp saqtalǵan. Bul eńbek Soltústik Qazaqstan oblysy ákiminiń tikeleı qoldaýymen, «Soltústik Qazaqstan oblystyq mýzeı birlestigi» KMQK «Soltústik Qazaqstan oblysynyń aýmaǵynda saqtaýly qazaq halqynyń materıaldyq emes mádenı murasyn jınaý, saqtaý, nasıhattaý» atty jobasy aıasynda daıyndaldy.
Zertteý kitabyna 50-den astam mýzykalyq /nota/ qundylyqtar, 100-ge jýyq qara óleń men baqsylyq saryndaǵy óleńder, syńsýlar, jumbaqtar da engen. Atalǵan dóńgelek ústelge memleket jáne qoǵam qaıratkeri, kórnekti ǵalym Myrzataı Joldasbekov, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, aqyn Nesipbek Aıtov, Senat depýtaty Altynbek Nýhuly, ǵylym doktory Baqtybaı Áshimbekuly Qasymbekov, kúıshi, ónertanýshy Janǵalı Júzbaev, etnograf Aqedil Toıshanuly qatysty.
Myrzataı Joldasbekov óz sózinde: «Men bul kitapty oqyp shyqtym, halqymyzdyń osyndaı baıyrǵy muralaryn kitap etip, ony búgingi oqyrmanǵa usynyp otyrǵan Ardabı Máýletke alǵysymdy aıtamyn. Qazirgideı kezde el aralap, tabannan tozyp, halyq murasyn jınaý ekiniń biriniń qolynan kele bermeıdi, al sen osyny isteı aldyń. El arasynda áli de talaı qundy jádigerler bar, sol muralar seniń kelesi kitaptaryńa ensin. Naǵyz ǵalym osyndaı ıgilikti ispen, elge qajetti sharýalarmen aınalysady», dep rızashylyǵyn bildirdi.
Al aqyn Nesipbek Aıtuly: «Qolymyzdaǵy kitap tek Soltústik Qazaqstan oblysynyń tek úsh aýdanynan tabylǵan rýhanı qazynalar eken, al sonyń kózin taýyp, erinbeı-jalyqpaı jınap, kádege jaratyp otyrǵan Ardabı baýyryma súısinip otyrmyn. Kitapqa engen el estimegen án-kúıler, baqsy saryndary sııaqty qundylyqtar kelesi urpaqqa ultymyzdyń mol rýhanı qazynasynyń ǵasyrdan-ǵasyrǵa jalǵasatynyna kóz jetkizedi», dedi.
Er arasyndaǵy rýhanı qazynamyzdy kitap etip shyǵarǵan Ulttyq mýzeı «Qazaqtyń dástúrli mádenıeti» bóliminiń jetekshisi Ardabı Máýlet atalǵan ǵylymı ekspedısııanyń alda taǵy da jalǵasatynyn atap ótti. Is-shara aıasynda Ertis óńirin zertteý qajettiligi týraly da usynys aıtylyp, kitaptyń tusaýy kesildi. Mádenıet jáne sport mınıstrligi Mádenıet komıtetiniń mýzeıler men kitaphanalar basqarmasynyń basshysy Gúlzeınep Anafııaqyzy Pazylova óz sózinde: «Keleshekte ekspedısııalyq jumystardy jalǵastyra otyryp, elimizdiń kádesine jaraıtyn is atqarýymyz kerek. Osylaısha, tarıhymyzdy tolyqtyryp, qundylyqtarymyzdy dáripteımiz», dedi.
Kitaptyń sońǵy bóliminde atalǵan joba aıasynda Taıynsha, Ǵ.Músirepov, Sh.Ýálıhanov aýdandarynda júrgizilgen ǵylymı-zertteý jumystary negizinde jınalyp, jádiger ıeleriniń ótinishteri boıynsha Ulttyq mýzeıdiń qoryna alynǵan jádigerler bizdi beıjaı qaldyrmady. Munda ulttyq oıýmen ádiptelgen syrmaq, alasha, basqur, qorjyn, kilem toqıtyn kóptegen bólikten turatyn kúrdeli toqyma quraly men eski dombyra, tárelke, ertoqym, toqym, ómildirik, pystan, quıysqan sııaqty at ábzelderi engen.
Bir sózben aıtqanda, ultymyzdyń sonaý arǵy ǵasyrlarǵa tán rýhanı muralaryn urpaqtar sanasyna sińirip, ony nasıhattaý úshin osy salamen tynbaı aınalysyp júrgen ǵalymdar men etnograftardyń eńbegi zor. Osy óńirden jınalǵan rýhanı hám zattyq muralar elimiz jastarynyń óz halqynyń ulttyq mádenıetin tanýyna, rýhanı kemeldenýine jol ashady.
