Kollajdy jasaǵan Qonysbaı ShEJIMBAI, «EQ»
Osy máselege oraı jýyrda Almaty qalalyq Jumyspen qamtý ortalyǵy jıyn ótkizip, ázirge burynǵy sottalǵan 40 shaqty adamdy jumysqa ornalastyrýdy kózdep otyrǵanyn jetkizgen-di.
Almaty qalasy ákimdiginiń halyqty jumyspen qamtý ortalyǵy dırektorynyń orynbasary Ádilet Jańabaev buryn sottalǵandardy beıimdeý men jumysqa ornalastyrý qalaı júrgizilip jatqanyn aıta kele: «Ákimdik jyl saıyn halyqtyń jekelegen sanattaryn jumysqa ornalastyrý úshin kvota bóledi, sonyń ishinde buryn sottalǵandar da bar. Bıyl Almaty qalasy ákimdiginiń 2022 jyly 17 qarashadaǵy №4/607 qaýlysyna sáıkes, probasııa esebinde turǵan adamdardy jumysqa ornalastyrýǵa kvota bólingen uıymdardyń tizimine 11 uıym endi», dedi.
Naqty aıtqanda, probasııa qyzmetiniń esebinde turǵan 41 adam men bas bostandyǵynan aıyrý oryndarynan bosatylǵan 10 adamdy jumyspen qamtý josparlanyp jatqan jaıy bar. Qazirgi kúnge deıin probasııa qyzmetiniń esebinde turǵan tulǵalardyń arasynan 36 adam jumyspen qamtý ortalyǵyna júgingen. Solardyń ishinen 11 adam jumysqa ornalastyrylypty. Jumys izdeýshi retinde tirkelýden bas tartqandar bar bolsa, olardyń sany – 6 adam. Sol sııaqty 17 adam usynylǵan jumysqa kelisetini nemese bas tartatyny týraly ýaqtyly habardar etpegeni úshin esepten shyǵarylǵan. Oǵan qosa biren-saran bolsa da osy resmı mekemege jumyssyz retinde esepke turýǵa umtylǵandary, jumys izdegenderi tabylady.
«Atalǵan sanattaǵy turǵyndarmen jumys aýdandyq probasııa qyzmetimen tyǵyz baılanysta júrgiziledi. Jumyspen qamtý ortalyǵy men probasııa qyzmetiniń ózara árekettesý algorıtmi – kelisilgen kezdesýler ótkizý tájirıbede bar», deıdi spıker.
О́z kezeginde ádilet maıory Shynar Quljanova 3 myńnan asa sottalǵan adam esepke alynǵanyn, onyń ishinde 400-ge jýyǵy áıelder ekenin aıtady.
Máselen, Almaty qalalyq qylmystyq-atqarý júıesi departamentiniń qyzmetkerleri osy adamdardyń barlyǵymen jeke áńgime júrgizedi, olarǵa jumys qajet pe, sony anyqtaı otyryp, Jumyspen qamtý ortalyǵy arqyly olarǵa laıyqty jumys izdeıdi. Olar janarmaı quıý beketi, naýbaıhana, ekspedıtorlyq, koll-ortalyqtar, júk tıeýshi, aýla sypyrýshy, tiginshilik sııaqty jumys oryndaryn qarastyrady. Ortasha jalaqy 100-150 myń teńgeniń aralyǵynda bolsa, keıde 200 myń teńgege deıin tabys tabatyndary bar.
«Sottalǵandardyń 61%-dan astamy – jumyspen qamtylǵan, 32%-y – ózine-ózi jumys tapqandar, 5,8%-y – stýdentter, múgedektigi men ata-anasynyń kútimine baılanysty demalysta júrgender, 0,2%-y – jumysqa ornalasqysy keletinder men Jumyspen qamtý ortalyǵyna joldama alǵandar», deıdi Sh.Quljanova.
Quzyrly mekemelerdiń ókilderi jýrnalısterdiń suraqtaryna jaýap bere otyryp, jazasy qoǵamnan oqshaýlanbaıtyn sottalǵandarǵa turǵylyqty jeri boıynsha aı saıyn tekserý júrgizetinin aıtty. Departament qyzmetkerleri aldaǵy ýaqytta probasııalyq baqylaýda turǵandar ózderiniń bar ekenin bildirýge kelgen kezde uıaly telefonǵa túsire otyryp, esep berýshiniń turǵylyqty jerin jazyp alýǵa múmkindik beretin beınetirkegishter bolady dep josparlap otyr jáne bul sottalǵandardyń barlyq kezde probasııa qyzmetkerlerine jylyshyraı minez kórsete bermeıtinin de tirkeýge múmkindik beredi.
О́ńirlik kommýnıkasııalar qyzmetinde ótken brıfıngte sottalǵandar kóbinese narkologııalyq esepte turatynyn, ishimdik ishetinin, qańǵyǵan ómirge beıim ekenin eskersek, probasııa qyzmetkerleri de túrli qaýip-qatermen betpe-bet kelip jatatyny aıtylmaı qalǵan joq. Biraq osyǵan qaramastan, ofıserlerdiń árqaısysy óz mindetin buljytpaı oryndaýǵa umtylady.
Probasııa qyzmetinde basqa da ońdy jańalyqtar bar. Máselen, ótken jyldan bastap buryn qaǵaz júzinde saqtalyp kelgen jeke ister elektrondy formatqa kóshirilgen. Sonymen qatar sottalǵandardy baqylaý úshin elektrondy bilezikter qoldanylady. 2022 jyly qalada bilezikpen júrgender sany 150-ge jýyqtaǵan. Árıne, mundaı «baqylaýǵa» eseptegilerdiń bári birdeı túsinistikpen qaraı bermeıdi, bilezikterdi búldirip, qutylýǵa tyrysqan jaǵdaılar da kezdesedi.
«Bilezik probasııalyq baqylaýdy buzǵan nemese qaıta qylmys jasaýǵa beıim sottalǵandarǵa taǵylady», deıdi spıker.
Sh.Quljanova elimizdiń qylmystyq júıesinde probasııanyń sotqa deıingi, úkim shyǵarý, penıtensıarlyq jáne postpenıtensıarlyq degen tórt túri bar ekenin aıta kele: «Probasııalyq baqylaýdaǵy sottalǵandar saǵat 22.00-den 6.00-ge deıin bolýy shart. Bul sot Úkimine sáıkes olardyń mindeti, túnde olar úıde bolýǵa tıis. Tekserý kezinde sottalǵan úıinde bolmaǵan jaǵdaıda odan túsinikteme alynady. Birinshiden, bas bostandyǵyn shekteýdi bas bostandyǵynan aıyrýmen aýystyrý týraly eskertý jasalady. Eger mundaı adamdar únemi úıinde bolmasa, jazalaý tártibin buzsa, bas bostandyǵynan aıyrý máselesi de qaralady», deıdi Almaty qalasy IID Probasııa qyzmetiniń qyzmetkeri.
Qalaı desek te, naqty bir kásippen aınalysý, jumyssyz júrmeý túzelýge kómektesedi, eńbek mundaı adamdardy jaqsy jolǵa jeteleıdi.
Almaty qalasy ákimdiginiń halyqty jumyspen qamtý ortalyǵy dırektorynyń orynbasary Ádilet Jańabaev sottalǵandardy jumysqa alyp qana qoımaı, jumys berýshilermen birge jumys ornyndaǵy kýrstarǵa, sondaı-aq jumys berýshilerdiń ótinishi boıynsha bilim berý uıymdaryndaǵy kýrstarǵa da jiberiletinin aıtady. Oqý 3 aıǵa sozylady, osy ýaqyt ishinde aı saıyn 20 myń teńgeden joǵary shákirtaqy tólenedi, bul jaǵdaıda jumysqa turýǵa kepildik beriledi. Al kýrstar jumys berýshiniń jumys ornynda ótetin bolsa, onda 20 AEK kóleminde jalaqy tólenedi. Almatynyń Jumyspen qamtý ortalyǵyndaǵy barlyq qyzmet tegin kórsetiledi, onlaın rejiminde de jumysqa alýǵa bolady.
Sonymen qatar sottalǵandar 400 AEK kóleminde óteýsiz járdemaqy alyp, óz kásibin asha alady. Degenmen sottalǵandar múgedektik, asyraýshysynan aıyrylǵandyqtan járdemaqy alatyn, 18 jasqa deıingi múgedek balany tárbıeleýshi, AÁK alýshy nemese 4 jáne odan da kóp balasy bar adamdar sanatynda bolýǵa tıis.
ALMATY
