Is-sharaǵa Eýrokomıssııanyń atqarýshy vıse-prezıdenti Valdıs Dombrovskıs, Qyrǵyzstan Mınıstrler kabınetiniń tóraǵasy – Prezıdent Ákimshiliginiń Basshysy Aqylbek Japarov, Tájikstan Premer-Mınıstri Kohır Rasýlzoda, О́zbekstan Premer-Mınıstriniń orynbasary Jamshıd Hodjaev, Túrikmenstannyń qarjy jáne ekonomıka mınıstri Serdar Djoraev, Eýropalyq qaıta qurý jáne damý bankiniń prezıdenti Odıl Reno-Basso jáne Eýropalyq ınvestısııalyq banktiń vıse-prezıdenti Tereza Chervınskaıa qatysty.
Jalpy, Úkimet basshysynyń aıtýynsha, ótken jyl Ortalyq Azııa men Eýropalyq Odaq arasyndaǵy yntymaqtastyq qarqyndy damyǵan jyl boldy. Máselen, Svevind kompanııasymen respýblıkada jel jáne kún elektr stansııalaryn ornatý jáne 3 mln tonna «jasyl» sýtegi óndirý boıynsha mańyzdy kelisimge qol jetkizildi, bul EO suranysynyń besten bir bóligin quramaq. О́z sózinde Álıhan Smaıylov Astana men Brıýssel arasyndaǵy tıimdi seriktestik qatynastar – kóp jylǵy pragmatıkalyq jáne dáıekti yqpaldastyqtyń nátıjesi ekenin aıtyp ótti.
«Biz Eýropalyq Odaqpen yntymaqtastyqtyń ekijaqty formatta jáne óńiraralyq deńgeıde qarqyndy damýyn qoldaımyz. О́ńir elderiniń ortaq kúsh-jigeriniń arqasynda búginde Ortalyq Azııa belsendi damyp kele jatqan úlken múmkindikter aımaǵy bolyp otyr. Elderimiz bir-birin úılesimdi túrde tolyqtyrady, al basty tiregi saýda-ekonomıkalyq saladaǵy yntymaqtastyq bolyp qala bermek», dedi Úkimet basshysy.
Premer-Mınıstr ótken jyldyń qorytyndysy boıynsha Ortalyq Azııa men Eýropalyq Odaq arasyndaǵy taýar aınalymy 61%-ǵa ulǵaıyp, $49 mlrd-ty quraǵanyn aıtyp ótti. Bul rette osy kórsetkishti aıtarlyqtaı ulǵaıtý úshin eleýli rezervter bar.
Jalpy, Úkimet basshysynyń aıtýynsha, ótken jyl Ortalyq Azııa men Eýropalyq Odaq arasyndaǵy yntymaqtastyq qarqyndy damyǵan jyl boldy. Máselen, Svevind kompanııasymen respýblıkada jel jáne kún elektr stansııalaryn ornatý jáne 3 mln tonna «jasyl» sýtegi óndirý boıynsha mańyzdy kelisimge qol jetkizildi, bul EO suranysynyń besten bir bóligin quramaq.
Sonymen qatar BUU-nyń klımattyń ózgerýi jónindegi «COP-27» konferensııasy aıasynda sırek jer metaldary salasyndaǵy memorandýmǵa qol qoıyldy, ol Qazaqstannyń EO ónerkásip alıanstarymen qarjylyq jáne tehnologııalyq yntymaqtastyǵyn ornatýǵa yqpal etpek.
«Biz ınvestısııalyq yntymaqtastyqty odan ári keńeıtýge jáne ózara saýda-sattyqty ártaraptandyrýǵa múddelimiz. Qazirdiń ózinde eýropalyq kapıtaldyń qatysýymen 3 myńnan astam kompanııa Qazaqstan ekonomıkasynyń túrli sektorlarynda tabysty jumys isteýde, olardyń qatarynda Shell, Eni, Total, Air Liquide, Alstom, Siemens, Linde Group sııaqty iri álemdik kompanııalar bar», dedi Álıhan Smaıylov.
Sonymen qatar, Qazaqstan EO-ǵa mashına jasaý, temir jáne bolat óndirisi, tamaq ónerkásibi jáne aýyl sharýashylyǵy sııaqty salalarda jylyna $2,3 mlrd-tan astam somaǵa óńdelgen taýarlardyń 175-ten astam túrin usyna alady. Atap aıtqanda, iri astyq óndirýshi retinde Qazaqstannyń álem elderin azyq-túlikpen qamtamasyz etýde EO-nyń strategııalyq seriktesi bolýǵa múmkindigi bar.
Elimiz úshin taǵy bir basym mindet – 2060 jylǵa qaraı kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý. Búgingi tańda «jasyl» energetıka iri sý elektr stansııalaryn eseptemegende, óndiriletin elektr energııasynyń jalpy kóleminiń 5%-yn quraıdy. Bul rette respýblıkanyń maqsaty – 2030 jylǵa qaraı jańartylatyn energııa kózderiniń úlesin 15%-ǵa deıin ulǵaıta otyryp, keminde 7 gıgavattqa jetkizý.
«Qazaqstan Ortalyq Azııada jasyl energetıkaǵa kóshýdi yntalandyrýǵa daıyn. Osy turǵyda «jasyl» ınvestısııalardy tartýdaǵy mańyzdy platforma sanalatyn táýelsiz Soty jáne Halyqaralyq tórelik ortalyǵy bar brıtanııalyq quqyqqa negizdelgen Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń múmkindikterin atap ótkim keledi», dedi Premer-Mınıstr.
Álıhan Smaıylov Ortalyq Azııada mańyzdy kólik baǵyttary men qarqyndy damyp kele jatqan naryq shoǵyrlanǵanyn atap ótti. Bul rette Qazaqstannyń geografııalyq jaǵdaıy, sondaı-aq eldiń damyǵan kólik ınfraqurylymy kólik jáne logıstıka salasyndaǵy yntymaqtastyqqa keń múmkindikter ashady.
Osy maqsatta Qazaqstan Respýblıkasy О́zbekstanmen Halyqaralyq ónerkásiptik kooperasııa ortalyǵy jáne Qyrǵyzstanmen Indýstrııalyq saýda-logıstıkalyq keshen sııaqty kóterme-taratý jelisiniń logıstıkalyq ortalyqtaryn qurýdy ilgeriletýde.
«Sonymen qatar biz elimizdiń aýmaǵynda, ıaǵnı, Almaty aglomerasııasynda jáne Batys Qazaqstan oblysynda eki iri saýda-logıstıkalyq habty iske asyramyz. Olar Qytaı, Ortalyq Azııa, Eýropa jáne Taıaý Shyǵys arasyndaǵy saýda-logıstıkalyq baǵyttardy baılanystyrady», dedi Álıhan Smaıylov.
Úkimet basshysy Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytynyń qarqyndy damýyn atap ótti. Osylaısha, birlesken kúsh-jigerdiń arqasynda Qytaıdan Eýropaǵa júk tasymaldaý merzimi úsh esege – 53 kúnnen 19-23 kúnge deıin qysqardy. Bul baǵyttaǵy kelesi maqsat – osy jyldyń sońyna deıin júk tasymaldaý merzimin 14-18 kúnge deıin azaıtý.
«Bul rette Qazaqstan aýmaǵy arqyly tranzıttik tasymaldaý merzimi 2 esege – 12 kúnnen 6 kúnge deıin qysqartyldy, biz ony jyl sońyna deıin 5 kúnge deıin qysqartýǵa tyrysamyz», dep atap ótti Premer-Mınıstr.
Onyń aıtýynsha, bul turǵyda Qazaqstan Eýropalyq Odaqtyń Ortalyq Azııadaǵy «sıfrlyq» bastamalaryn júzege asyrýǵa belsendi qatysýǵa daıyn.
