Dinniń tutastyǵy – eldiń tutastyǵy

Imamdar forýmy elimizge belgili qarı, «Áziret Sultan» meshitiniń naıb ıma­my Jumanazar О́serhanulynyń qa­sıetti Quran aıattaryn oqýymen bastaldy.

Budan keıin forým moderatory – Bas múftı Serikbaı qajy Oraz sóz kezegin Prezıdent Ákimshiliginiń Basshysyna usyndy. E.Qoshanov birinshi kezekte Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Imamdar forýmynyń qatysýshylaryna joldaǵan quttyqtaý hatyn oqyp berdi.

«Barshańyzdy ıgi dástúrge aınalǵan Imamdar forýmynyń ashylýymen shyn júrekten quttyqtaımyn! Parasattylyq, otansúıgishtik, adamgershilik qasıetterin halyqtyń sanasyna sińirý – saýaby mol abyroıly mıssııa. Islam dininiń osyn­daı izgi qundylyqtary elimizdegi mu­sylmandar qaýymyn biriktirip, yn­ty­maǵyn arttyryp otyr. Osy oraıda, ımamdarymyz halyq arasynda rýha­nı-aǵartýshylyq jumystaryn udaıy júrgizip, jas urpaqtyń boıyna ıman­dylyqty darytýǵa atsalysýy mańyzdy. Bul jıyn Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń jumysyna jáne elimizdegi din ókilderiniń rýhanı bastamalaryna tyń serpin beredi dep senemin. Forým jumysyna sáttilik tileımin!» – delingen Prezıdent quttyqtaýynda.

Sondaı-aq Prezıdent Ákimshiliginiń Basshysy Forýmnyń mańyzdylyǵyna, ımamdar qyzmetiniń qoǵam ómirindegi alar ornyna toqtala kelip, «Búgingi Forým Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń uıymdastyrýshylyq-aǵartýshylyq qyzmetin jańa bir beleske kóterip, din salasyndaǵy jańa bastamalarǵa tyń rýhanı serpin beretinine senimdimin. Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy – elimizde halyqtyń kóńilinen shyǵatyn ımandy áreketterge uıytqy bolyp, qoǵamda óz ornyn taba bildi. Búgingi meshit ımamdarynyń halyq arasynda júrgizetin aýqymdy isteri Qazaqstan musylmandarynyń rýhanı suranysyna qaltqysyz qyzmet etýdiń jarqyn kórinisine aınaldy.Sonymen qatar qoǵamdaǵy birlik pen kelisimdi, tatýlyq pen beıbitshilikti nyǵaıtýǵa da aıanbaı úlesterin qosýda», – dedi.

О́z kezeginde Premer-Mınıstr­diń orynbasary Berdibek Saparbaev mem­lekettiń órkendeýi onyń ekonomıkasynyń damýymen, halyqtyń ál-aýqatynyń artýymen ǵana ólshenbeıtinin, ulttyń jan-jaqty bilimi, jan dúnıesiniń taza­lyǵy, rýhanı baılyǵy – asa mańyzdy má­sele ekenin jetkizdi. «Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti Nur­sultan Nazarbaev 2015 jyly ótken Álemdik jáne dástúrli dinder lıder­leriniń sezinde: «Búginde adamzat úlken materıaldyq, ǵylymı tehnıkalyq jáne ıntellektýaldyq múmkindikterge ıe. Eger adamdar bir-birimen beıbitshilikte jáne rýhanı kelisimde ómir súrip úırenbese, eshqandaı progress bolmaıdy», – dep tujyrymdy sóz aıtqan edi. Rasynda, týralyqtyń týyn ustap, adamgershilikten attamaı, kisilik kelbetimizdi saqtap, dinimiz ben dástúrimizden jańylmasaq, bizdiń baǵyndyrar belesimiz de, alar asýy­myz da kóp bolmaq», – dedi B.Saparbaev.

Sonymen qatar ol Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan halqyna Jol­daýynda álem moıyndaǵan ǵulama ál-Fa­rabıdiń 1150, hakim Abaıdyń 175 jyldyq mereıtoıyna oraı tulǵalarymyzdyń eńbekterin halyq arasynda dáripteýdi tapsyrǵanyn aıta kelip, «Bul bastamaǵa qoldaý kórsetip, nasıhat jumystarynda oıshyl-ǵalymdarymyzdyń salıqaly sózi men ósıetin halyqqa dáripteýdi toqtatpaýymyz tıis. О́ıtkeni Islam dini­niń adamgershilik qundylyqtaryn nası­hat­taýda ál-Farabı, Abaı, Shákárim, t.b. tul­ǵalarymyzdyń ónegeli ómiri men óshpes murasy qundy nasıhat bola alady», dedi.

Alqaly jıynda Aqparat jáne qoǵam­dyq damý mınıstri Dáýren Abaev bul forýmnyń QMDB-nyń qoǵamdaǵy bedelin arttyrýǵa, ımamdarymyzdyń mártebesin kúsheıtýge, elimizdegi musylman úmbe­tiniń ortaq múddege birigýine septigin tıgizetinine senim bildirdi. «О́zderińizge belgili, Táýelsizdik alǵannan beri, eli­mizde dástúrli Islamnyń, jalpy dinniń róli aıtarlyqtaı ósti. Azamattardyń, ásirese jastardyń dinge betburysy, qoǵam­daǵy belsendiligi artyp keledi. Osy tusta bizderge dinı baǵyttaǵy damý jo­lymyzdy saralap, zamanaýı talap­tarǵa saı túletip alý qajet. Bul týra­ly Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy N.Á. Nazarbaev: «Dinniń tutas­tyǵy – eldiń tutastyǵy», – degen bolatyn. Bizde tarıhı turǵyda qalyptasqan Islam dini birkelkiligimen, tózimdiligimen jáne dástúrimizben astasyp jatýymen erekshelenedi», – dedi ol.

Mınıstrdiń aıtýynsha, búginde, óki­nishke qaraı, keıbir jekelegen adamdar dinniń atyn jamylyp, ekstremızm men terrorızmdi, dinı fanatızmdi nasıhattap júr. Olar qazaq jerindegi san ǵasyrlyq tarıhy bar ıslamdy, babalarymyz ál-Farabı men Júsip Balasaǵun, Abaı men Shákárim dáriptegen dástúrli dinimizden syrt aınalyp, destrýktıvti dinı aǵymdardyń jeteginde ketti. «Son­dyqtan Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy aldynda asa mańyzdy, erek­she jaýapty jumys tur. Ol elimiz­degi musylman úmbetin «Qolda bar alty­nymyzdyń» qadirin bilýge, ony qas­terleýge shaqyrý, babalar murasy – asyl dinimizdi  kózdiń qarashyǵyndaı saqtaýǵa úıretý. Oǵan qosa, Islam dinin ustanýshy azamattarymyzdyń dinı bilimin arttyryp, ǵalamdyq suranystarǵa laıyqty jaýap bere alatyn «sapaly úmbet» tárbıeleý de kezek kúttirmeıtin sharýa. Osy maqsatta bizder naqty jumystardy bastadyq. Búgingi forýmda qabyldanatyn «Jeti rýhanı qazyq» Qazaqstan musyl­mandarynyń Rýhanı Tuǵyrnamasy atty qujat – halqymyzdyń ulttyq rýhanı murasy men qundylyǵyn jańǵyrtyp, buqaraǵa keńinen nasıhattaýǵa arnalǵan», – dedi D.Abaev.

Odan ári mınıstr memleket pen QMDB aldynda turǵan  birqatar mańyz­dy máselelerge toqtaldy. Olar: Dinı basqarmanyń aǵartýshylyq jumys­tarynyń sapasyn  jańa deńgeıge kóterý, meshitterdiń qyzmetin retteýdi jandandyrý, Dinı basqarma qyzmetshileriniń joǵary bilimi men biliktigin arttyrý, Dinı basqarmanyń áleýmettik jeliler men BAQ betterindegi aǵartýshylyq jumystaryn kúsheıtý, Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy qarjy qyzmetiniń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý.

Mınıstr, sondaı-aq halyq arasynda keıde moldalar jumysyna kóńil tolmaýshylyq aıtylatynyn, el ımamdardy Quran oqyp, janaza shyǵarýmen qosa, basqa da úlken isterdiń aınalasynda kórgisi keletindigin jetkizdi.

Sóziniń sońynda ol din máselesi Elbasy N.Á.Nazarbaev pen Prezıdent Q.Toqaevtyń árkez erekshe nazarynda ekenin atap ótti.

Jıynda negizgi baıandama jasaǵan Bas múftı Serikbaı qajy Oraz qoǵamda kórinis tapqan máselelerdi sheshýdiń jolyn atap ótti. «Psıhologııada «ynsapsyz mentalıtet» degen tujyrym bar. Bul – ómirdegi sátsizdikterdi ózgeden kórý degen uǵymǵa saıady. Aınaladaǵy adamdardyń ǵıbratty ǵumyrynan shabyt ala biletin kiside «parasatty oılaý» psıhologııa­sy qalyptasady. Beınelep aıtqanda, bireýdiń mereıi tasyp jatqanda, jigeri qum bolyp, sergeldeńge áste túspeıdi. Ony «nege?» degen saýaldan buryn «nege bolmasqa?» degen oılar úmitine qanat bitiredi. О́mirdegi synaqty sabyrǵa jeńdirgen jan parasat bıiginde qala bermek. Rýhanı jan-dúnıesi baı adam osy joldy tańdaıdy. Qoǵamda kórinis tapqan máseleler – otbasylyq keleńsizdikter, onyń ishinde ajyrasý oqıǵalary, sýısıd, bireýdiń aryn taptaý, urlyq, zorlyq-zombylyq, t.b. Osyndaı kúrdeli máselelerdi sheshýdiń bir ǵana qýatty joly – rýhy bıik sananyń qalyptasýy dep atar edim. Sana túzelse – adam túze­ledi. Adam túzelse – qoǵam túzeledi. Rýhy bıik sana – barsha jamandyqtan qor­ǵanatyn qalqan. Biz osy baǵytta judy­ryqtaı jumylyp, kóbirek jumys isteýi­miz kerek», – dedi Serikbaı qajy Oraz.

Bas múftıdiń pikirinshe, kisiniń adamgershilik kelbetin qalyptastyratyn faktor – adam denesiniń patshasy – júrek. Meıirim, ynsap, ar men uıat, jylýlyq júrekten taraıdy. Adamnyń judyryqtaı júregi onyń tula boıyndaǵy árbir aǵzaǵa áser etedi. Osy oraıda ol Alla Elshisiniń: «Rasynda, denede bir kesek et bar, ol túzý bolsa, qalǵan dene bútindeı túzeledi, ol buzylsa, qalǵan dene túgelimen buzylady. Ol – júrek», – degen hadıs-sharıfine nazar aýdardy.

Sondaı-aq Bas múftı: «Elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasyndaǵy ıgi ıdeıa­lardy, sonymen qatar Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń saılaýaldy Tuǵyrnamasynda kórsetilgen «Barshaǵa ortaq ıgilik. Sabaqtastyq. Ádildik. О́rleý» bastamasyn qoldaı otyryp, oǵan úles qosýdy azamattyq boryshymyz dep sanaımyz. Búgingi shara – osyndaı izgi oıdan týǵan bastama. Bizdiń basty qundylyǵymyz – eldiń amandyǵy men jerdiń tynyshtyǵy, birligi men beıbitshiligi. Din qyzmetkerleri muny aıtýdan eshqashan jalyqqan emes. О́ıtkeni paıǵambarymyz progreske úndegen. Damýdyń jolyn kórsetken. Kertartpa kózqaras alǵa jyljýdy tejeıdi», – dedi.

Budan keıin jıynda qoǵam qaırat­ker­leri, ǵalymdar, zııaly qaýym ókil­deri jáne ımamdar sóz sóılep, Islam dininiń mańyzdylyǵy, QMDB qyzmetiniń basymdyqtary, qoǵamdaǵy túrli máse­le­ler turǵysynda sóz qozǵady.

Forýmda «Jeti rýhanı qazyq» Qa­zaq­­stan musylmandarynyń Rýhanı Tuǵyr­­namasy, «Din qyzmetkerleri atqara­­tyn dinı rásimder tizilimi», «Dinı qyz­metkerlerdiń laýazymdyq mindet­teri» jáne «Dinı laýazymdar tizili­mi» at­ty qujattar qabyldandy (bul qujat­tar Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstr­ligimen birlesip daıyndalǵan) ári III res­pýblıkalyq ımamdar forýmynyń Úndeýi jarııalandy (Úndeý bólek berilip otyr).

Osy arada «Jeti rýhanı qazyq» Tuǵyr­namasyna qysqasha toqtala keteıik. QMDB tóraǵasynyń birinshi orynbasary, Nur-Sultan qalasynyń bas ımamy Naýryzbaı qajy Taǵanulynyń aı­týynsha, Tuǵyrnama musylmannyń tula boıynda tabylýy tıis negizgi jeti kórkem sıpatty qamtıdy. Atap aıtqan­da, ımandylyq, otanshyl bolý, bilim alý, birlikke bolysý, eńbekqorlyq, máde­nıetti bolý jáne ádildik prınsıpin ustaný. Bul – adam balasynyń kisilik kelbetin, kórkem minezin qalyptastyrýǵa negiz bolatyn jeti rýhanı qazyq.