Ishki kóshi-qon: nesi artyq, nesi kem?

Qazaqstan • 10 Qańtar, 2020

Ishki kóshi-qon: nesi artyq, nesi kem?

90 ret kórsetildi

Almaty oblysyndaǵy turǵyn halyq sany 2050,9 myń adamdy qurady. Statıstıka deregi boıynsha, el-jurttyń 22 paıyzy qalada tirshilik etedi, al 78 paıyzynyń mekeni – aýyl.

Qalmahanbet MUQAMETQALI

Naqty aıtqanda, 450,9 myń jetisýlyq qalada tirshilik etse, aýyldardy 1600 myń jan basy meken etedi. Jalpy, 2019 jyly oblysta demografııalyq jaǵdaı qalypty deńgeıdi kórsetti. Iаǵnı, burnaǵy jylmen salystyrǵanda 1000 adamǵa shaqqandaǵy tabıǵı ósim 18,4 adamǵa kóbeıip, 9 aı aralyǵynda ǵana 37 781 sábı dúnıe esigin ashqany anyq. Al 2019 jyldyń osy merziminde dúnıe salǵandar sany 10 020 adamdy qurap, aldyńǵy jylmen salystyrǵanda 6,54 marqumǵa azaıǵan, ol kezde aımaqta 10 043 adamnyń janazasy shyǵarylǵan eken.

Statıstıkalyq málimetterdi saralasaq, 2019 jyldyń basynan beri Jetisýǵa 83 301 adam kóship kelipti. Biraq ótken merzimde oblysta kóshi-qonnyń teris aıyrmasy da qalyptasqany baıqaldy. Máselen, aımaqtan irge kóterýshiler sany 99 090 adamǵa jetip, kóship kelýshiler sanymen salystyrǵanda 15 789 janǵa kóbeıgen. Bul kórsetkish arǵy jylmen salystyrǵanda 20,2 paıyzǵa ósip otyr. Kóshi-qon úderisi negizinen TMD elderine baǵyttalypty. Iаǵnı, Almaty oblysynan kóship ketkenderdiń 83 paıyzynyń tańdaýy kórshi elderge túsken. Al osy TMD aýmaǵynan oblysqa kelýshiler sany 67,4 paıyz shamasynda eken.

Esesine, Jetisýǵa baǵyttalǵan ishki mıgrasııa úlesi basym. 2019 jyly eldiń basqa óńirlerinen kóship kelýshiler sany 14,5 paıyzǵa ulǵaıǵan. Jalpy, Almaty oblysynyń aýmaǵyn mekendegen el-jurttyń jalpy úlesi 2 mln 47 myń adamǵa jetti. Onyń ishinde turǵyndardyń 60 paıyzy Almaty qalasynyń mańyn meken etedi eken. Iаǵnı, megapolıspen shektesetin aýdandarda 1 mln 200 myń adam tirshilik etýde.

Aıtpaqshy, el kóleminde jıi ótip turatyn «Quqyq tártibi» arnaıy sharasynyń nátıjesinde Almaty oblysynyń aýmaǵynda kóshi-qon erejesin óreskel buzǵan adamdar qatary da anyqtalýda. 2019 jyldyń sońynda olardyń sany toqsan ekige jetken. Aralarynda shetel azamaty da bar.

– Elimizdiń mıgrasııa zańyna qaıshy áreket jasaǵan shetel azamattarynyń kinási dáleldendi. Jeke basyn kýálendiretin qujaty joq 34 adam arnaıy ustaý ornyna qamaldy, 11 adam memlekettik shekaradan shyǵaryldy. Jalpy, «Quqyq tártibi» arnaıy sharasynyń aıasynda oblys aýmaǵynda qujat tártibin buzǵan 8 Efıopııa men Somalı eliniń azamaty, 2 túrkııalyq jáne 29 ózbekstandyq anyqtaldy, – dedi oblystyq polısııa departamentiniń ókili Serik Úpıev.

Iаǵnı, 2019 jyly Jetisýǵa zańsyz jolmen kelgen 1157 syrt el azamatynyń júrip-turýyna shekteý qoıylǵan eken. Sondaı-aq vıza erejesin buzǵan 9,5 myń sheteldik anyqtalypty. Jalpy, Almaty oblysyna keletin sheteldikter aǵyny jyldan jylǵa kóbeıip otyr. Sońǵy derek boıynsha bul kórsetkish burnaǵydan 10,2 paıyzǵa ósip, kelýshiler sany 251 752 adamǵa jetipti.

Almaty oblysy