Sýdy únemdi paıdalanýǵa jete kóńil bólinbeıdi

Mysaly, «Qazsýshar» RMK Túrkis­tan fılıalynyń basshysy Keńes Áýenuly qurǵaqshylyq jyly sýdy az qajet etetin daqyldar egilýi tıis dep esepteıdi. «Maqtaaral, Saryaǵash, Qazyǵurt jáne Shardara aýdandarynda sýarmaly jerdi tıimdi paıdalaný maqsatynda egistikti kúzde aıdaý jolǵa qoıylǵan. Kúzde aıdalǵan egis alqaptarynda kúz-qys aılarynda tús­ken jaýyn-shashynnan ylǵal mol jınalady, kóktemde ylǵal jabý sharalaryn júrgize otyryp, erte egis egýge, sýarýǵa daıyndyq jumystaryn júrgizýge bolady. Sondyqtan, atalǵan agrotehnıkalyq sharalardy júzege asyrýdy úrdiske aınaldyrý qajet. Nátı­jesinde sý paıdalanýshylar egistikti erte egip, kútip-baptap, sýara otyryp mol ónim alýǵa alǵyshart jasaıdy», deıdi Keńes Áýenuly. Mamannyń aıtýynsha, kezekpen jáne túnde sýarý sharalaryn júrgizý de bul baǵyttaǵy jumystardy qysqa merzimde aıaqtaýǵa múmkindik beredi. Aýyspaly egisti paıdalaný daqyl ónimdiligin arttyrýmen qatar sýdy tıimdi paıdalanýǵa da áser etedi. Únemdeýshi tehnologııalardy, ıaǵnı jańbyrlatyp, tamshylatyp, jer asty qubyrlary arqyly sýarý da ylǵal tapshylyǵyn azaıtyp, sýdy únemdi paıdalanýǵa múmkindik beredi.              

Shymkent qalasy (4,8 myń ga) men Túrkistan oblysynda (394,8 myń ga) barlyǵy 399,8 myń gektarǵa (70%) sý jetkizý qyzmetin kórsetetin «Qazsý­shar» RMK Túrkistan fılıa­ly da kelesi naýqannyń qamyna qy­zý kirisken. Sýarý maýsymyna sý júıe­lerin, olardyń boıyndaǵy gı­drotehnıkalyq qurylystardy daıyn­daý maqsatynda naýalardy tazalap, kanaldardy betondap, tıisti qu­ryl­ǵylaryn jáne sý sorǵylardy aǵymdaǵy jóndeýden ótkizgen. «Sýar­maly jer tıimdiligin arttyrý maq­satynda «Irrıgasııalyq-drenaj júıe­lerin jetildirý» jobasynyń 2-kezeńi boıynsha Maqtaaral aýdanynda – 39757, Shardara aýdanynda – 20630, Kentaý qalasynda – 10000, barlyǵy 70387 gektar sýarmaly jerde sý jáne kollektor-dren júıelerin qalpyna keltirý belgilengen. Qazirgi ýaqytta Maqtaaral aýdanynda birinshi jáne ekinshi iske qosý keshenderi, Kentaý qalasynda «Arys-Túrkistan-1» jobasy boıynsha konkýrs jarııalanyp, merdigerler anyqtaldy. Shardara aýdanynda «Qyzylqum» jobasyn júzege asyrý konkýrsy jarııalanǵan. «Irrıgasııalyq-drenaj júıelerin jetildirý» jobasynyń 3-kezeńi bo­ıyn­sha Jetisaı aýdanynda – 45786, Shardara aýdanynda – 41942 jáne Kentaý qalasynda 5305 gektar, barlyǵy 93033 gektar sýarmaly jerde sý jáne kollektor-dren júıelerin qalpyna keltirý belgilengen. Qazirgi ýaqytta kommýnaldyq, jeke menshiktegi sý, kollektor júıeleri men tik qubyrly uńǵymalardy respýblıkalyq menshikke qabyldaý rásimderi júrgizilýde. Son­daı-aq 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan agroónerkásiptik keshendi damytý mem­lekettik baǵdarlamasyn iske asyrý maqsatynda barlyǵy 95,4 myń gektar, onyń ishinde 69,7 myń gektar suranysqa ıe sýarmaly jerdi qalpyna keltirý belgilengen. Al Ordabasy aýdanynda sharýashylyq aralyq R-5 kanaly men 1,5 myń gektar alqapta sýarý júıelerin qaıta qurý jumystary júrgizilýde», deıdi Keńes Áýenuly.

Sharýalardy qajetti aǵyn sýmen qamtamasyz etý baǵytynda atqarylyp jatqan jumys az emes. Degenmen ma­man­dardyń da sharýa qaýymnyń atyna aıtar syny jeterlik. «О́kinishke qaraı, sharýalar tarapynan sýdy únem­di, ári ysyrapsyz paıdalanýǵa jete kóńil bólinbeıdi. Sý paıdalanýshynyń tikeleı mindeti bolǵanymen sýarý málimetin zerttep, tıimdi paıdalanýǵa taldaý jasala bermeıdi», deıdi fılıal basshysy. Bul oraıda jergilikti atqarýshy organdar sýarmaly jerdiń qaıtarymyn molaıtý maqsatynda qu­narlylyǵyn arttyrý, aýyspaly egis­ti paıdalaný, agrotehnıkalyq sha­ra­lardyń der kezinde jáne sapaly oryndalýyn uıymdastyrý, sýarýdyń ár aýdan boıynsha belgilengen úlestik normasynyń saqtalýyn qamtamasyz etý boıynsha qatysty mekemelermen birlese sharalar júrgizýi qajet.

Túrkistan oblysy