Jasyl alqap ishinde qyzyl tastarǵa oımyshtalǵan bul sýretterde sadaq kezegen mergenniń qımyl-qozǵalysynan asa saqtyqty baǵamdar edińiz.Shyńjańnyń bı óneri salasyna eren eńbek sińirgen, ár ult ókilderi urpaqtarynan qanshama talantty shákirtter tárbıelegen kásibı bıshi «Qazaq bı óneriniń negizderi» kitabynyń avtory Sálıma Orazqyzy óz kitabynda jaqsy aıtady. «Shyńjańnyń basqa jerlerinde de mundaı jartas sýretteri kóp kezigedi. Mysaly: Nylqy, Qorǵas aýdany, Aqkúńgeı, Qara Emil, Aqjar, Jartoǵaı jar sýretteri, Buratalanyń Arasan aýdanynyń úlken Kúmistaı eldi mekeninde órnekteledi...» – dep Altyntaýdaǵy áńgimesin baıyta túsedi...

Qaratóbe sýretteri, Tarbaǵataı, Morı, Qubyldaǵy tańbaly tastardaǵy sýretter. Qorla, Maralbasy, Charqylyq, Qotan qatarly jerlerde de jartas sýretteri bar. Altaı taýyndaǵy tańbaly tas sýretteri alýan túrli adamdar obrazy kórinis tapqan jáne sonymen birge eki kisilik bı men bir arqar sýreti tasqa oımyshtalǵan elesi bar. Bul alǵashqy qoǵamdaǵy adamdardyń baıaǵyda paıda bolǵan ań aýlaý bıi bolýy múmkin-aý. Altyntaýdaǵy jartasqa sadaq tartyp turǵan adamnyń sýreti oıylǵan. Bul taýdaǵy sýretti biletinder budan 6000-8000 jyl buryn dep topshylaıdy. Budan 20-40 myń jyl burynǵy sýretterdi kóbinese Eýropada, Afrıkada jáne Azııanyń barlyq jerlerinde kezdestiresiz. Sol Aqbaýyrdaǵy úńgirtastyń kire beriste ishke attaǵan jerindegi qyna jazýlary sózimizdiń bir dáıegi bolyp shyǵady. Onda da jol boıy bara jatqanda Qorjynbaı taýynda ornalasqan. Bul Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Ulan aýdanyna qarasty Saǵyr, Besterek aýylynyń mańaıy bolyp keledi. Sol Qorjynbaıdyń qaptalynda Qyzyltas (Sorokın) taýy bar. Munyń bári Qalba taýlarynyń silemderi. Qalba taýynyń óz erekshelikteri bar. Munda bir-birine tekshelenip kete beretin qalba tastardy kóresiz. Sonyń biri – Aqbaýyr úńgirtasy. Bul tabıǵı-tarıhı eskertkish – tas ǵasyrynan metall dáýirine aıaq basqan kezeń almasýdyń kýási ispetti.
Aqbaýyrǵa kire beristegi qyzyl josamen boıalǵan kóne petroglıfter saqtalǵan. Tastarǵa bederlengen 80-ge jýyq sýrettiń ishinde adamdar, taýtekeler, arbalar men núkte, sheńber, syzyqsyndy belgiler bar. Kez kelgen belgini qurasa, teris tóńkerilgen adam álde jan-janýar keskini shyǵady. Úńgirtastyń tóbesi oıyq. Oıyq shetinde adam qolymen jasalǵanyn ańǵarýǵa bolatyn izder saqtalǵan. Bul – tas úńgirde jatyp, aspan álemin zertteý maqsatynda jasalǵan qaraýyl shoqy bolýy múmkin degen boljam taǵy bar. Sondaı-aq adam qolymen qurylǵan sharýashylyq tanymynyń kórinisi bolýy da múmkin-aý deıdi...
Qalbany «Altyn Qalba» dep te ataıdy. Ejelgi zamanda da, qazirgi kezeńde de bul óńirde altyn keni kóp kezdesedi. Bul Aqbaýyrdaǵy oımen ózektes keletini belgili bıshi Sálıma Orazqyzynyń taýdyń arǵy betindegi sóz saptaýlary bylaı úndesip jatyr: «Altyn taýdaǵy jartasqa sadaq tartyp turǵan adamnyń sýreti oımyshtalǵan. Odan kórinetin tańba Qyzyltastaǵy quralaıdy kózge atar mergenniń qaraketin keıiptep turǵandaı. Kóptegen zertteýshiler Altyn taýdaǵy jartas sýretterin munan 6 myń, 8 myń jyl buryn oıylǵan jartas sýretteri dep mólsherlep otyr» dep túıindeıdi. Shirkin, Qyzyltas degenińiz de asyl tastyń maǵyna-mánin berip jatqan bolýy da múmkin-aý dep bir qoıasyz. Baıyrǵy bádizshilerdi Qyzyltas óz qasıetterimen eliktirmedi deısiz be?!
ALMATY
SQO-da Lenın kóshesi Abaı kóshesi bolyp ózgertildi
Aımaqtar • Búgin, 18:29
Tarazda úsh jasóspirimge oq tıip, aýrýhanaǵa jetkizildi
Aımaqtar • Búgin, 18:28
Qostanaılyq er adamnan 105 gramm esirtki tárkilendi
Qoǵam • Búgin, 18:15
Qasym-Jomart Toqaev Tatarstan prezıdentimen kezdesti
Prezıdent • Búgin, 18:07
Elordada 60 myńǵa jýyq adam ekpe aldy
Elorda • Búgin, 17:49
Qostanaıda alty aılyq bala terezeden qulap ketti
Oqıǵa • Búgin, 17:30
Tarazdyq dárigerler kilt jutyp qoıǵan balany qutqardy
Medısına • Búgin, 17:30
Bıyl jasandy jolmen 7 mln bekire shabaǵyn shyǵarý josparlaýda
Ekologııa • Búgin, 17:28
Atyraý oblysynda shekara qorshaýlary alyndy
Aımaqtar • Búgin, 17:06
Shymkent: Jyljymaly egý pýnkterinde kovıdke qarsy vaksına salynýda
Koronavırýs • Búgin, 17:05
Eki aıaǵy joq qazaqstandyq boıjetken Everstti baǵyndyrdy
• Búgin, 17:01
Balyq aýlaımyn dep aıyppul arqalap júrmeńiz
Aımaqtar • Búgin, 16:49
Álem • Búgin, 16:32
Joze Moýrınıý «Tottenhemnen» qýyldy
Sport • Búgin, 16:21
Rýhanııat • Búgin, 16:00
Palata otyrysynyń kún tártibi bekitildi
Parlament • Búgin, 15:48
Prezıdent aktrısa Ǵazıza Ábdinábıevanyń otbasyna kóńil aıtty
Prezıdent • Búgin, 15:46
Shpekbaevtyń qaqpany: Antıkordyń eks-basshysy qansha jemqordyń isin áshkereledi?
ANTIKOR • Búgin, 15:35
Joldardy kútip ustamaǵan laýazymdy tulǵalar jazalandy
Aımaqtar • Búgin, 15:27
Densaýlyq saqtaý mınıstrligi ýly maskalar týraly pikirdi teriske shyǵardy
Qoǵam • Búgin, 15:27
Rýhanııat • Búgin, 15:25
Atyraýda úıden órt shyǵyp, 4 bala qutqaryldy
Aımaqtar • Búgin, 15:23
Tuǵyl turǵyndary balyqshynyń máıitin sýdan shyǵardy
Aımaqtar • Búgin, 14:59
Prezıdent Qaırat Kelimbetovti qabyldady
Prezıdent • Búgin, 14:43
Saryaǵashta qutqarylǵan tasbaqalar tabıǵat aıasyna qaıta jiberildi
Aımaqtar • Búgin, 14:22
Qostanaıda bes metrlik muzdy taý joldy jaýyp tastady
Vıdeo • Búgin, 14:13
Polshada 13 boksshymyz qarsylastaryn jaıpap keledi
Sport • Búgin, 14:02
Memleket basshysy birqatar zańǵa qol qoıdy
Prezıdent • Búgin, 13:37
Prezıdent Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń tóraǵasyn qabyldady
Prezıdent • Búgin, 13:22
IIM Qazaqstan joldaryna qatysty adam shoshyrlyq derek aıtty
Qoǵam • Búgin, 13:10
Elordadaǵy Trıatlon saıabaǵynan 66 kóshe shamy urlandy
• Búgin, 13:07
Qaraǵandyda qylmystyq top quryqtaldy
Qoǵam • Búgin, 12:59
ShQO-da 10 dene shynyqtyrý-saýyqtyrý kesheni salynady
Aımaqtar • Búgin, 12:58
Qazaqstanda altyn óndiretin kásiporynnyń qurylysy bastaldy
Qazaqstan • Búgin, 12:46
Beıbit Atamqulov jumys saparymen Jambyl oblysyna bardy
Aımaqtar • Búgin, 12:41
Elimizde kınoteatr bıletteri aıtarlyqtaı qymbattady
Kıno • Búgin, 12:38
Janýarlarǵa jábir kórsetkenderge qylmystyq is qozǵalýy múmkin
Ekologııa • Búgin, 12:33
Qazaqstannyń ońtústiginde kún sýytady
• Búgin, 12:18
Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary qyzmetinen bosatyldy
Saıasat • Búgin, 12:15
Álemdegi eń úlken aısberg eridi
• Búgin, 12:06
Memleket basshysynyń aptalyq jumysyna beıne sholý
Vıdeo • Búgin, 12:05
Sarapshylar qubyrdaǵy sýdyń sapasyn tekserdi
Ekologııa • Búgin, 12:03
Nur-Sultannyń ortalyǵynda jol opyrylyp tústi
Oqıǵa • Búgin, 11:49
Nur Otan-nyń jumysyn 1738 qoǵamdyq keńes qadaǵalaıdy
Qoǵam • Búgin, 11:45
Ekonomıka • Búgin, 11:44
«Ertis ormany» rezervatyndaǵy órt sóndirildi
• Búgin, 11:36
Elbasy Túrikmenstan prezıdentine kóńil aıtý jedelhatyn joldady
Elbasy • Búgin, 11:20
Qazaqstanda koronavırýstan 23 naýqas kóz jumdy
Qoǵam • Búgin, 11:14
Qazaqstannyń Qyrǵyzstan jáne Úndistandaǵy elshisi qyzmetinen bosatyldy
Qazaqstan • Búgin, 11:12
Memleket basshysy birqatar memleketke jańa elshiler taǵaıyndady
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:08
Erlan Álimbaev Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 10:56
ShQO-daǵy Shar ózeninde balyq qyrylýda
Aımaqtar • Búgin, 10:49
Memleket basshysy Túrikmenstan prezıdentine kóńil aıtty
Prezıdent • Búgin, 10:39
Shymbulaq shyńynan 6 adam qutqaryldy
Qoǵam • Búgin, 10:32
Boks federasııasyna jańa basshy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 10:30
Atlah-Talas shaıqasy: Uly jeńiske 1270 jyl
Tarıh • Búgin, 10:20
Qazaqstanda vaksına saldyrǵandar sany 700 myńǵa jýyqtady
Koronavırýs • Búgin, 10:15
Bıyl 683 myńnan astam adam ataýly áleýmettik kómek aldy
Qoǵam • Búgin, 09:59
Qurttyń ishinen esirtki tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 09:43
Sport • Búgin, 09:40
Qyzylordada aýa sapasy nasharlaıdy
Aımaqtar • Búgin, 09:22
Shekarashy sarbazdar ant qabyldady
Qazaqstan • Búgin, 09:20
Aqtoty Raıymqulova Ǵazıza Əbdinábıevanyń otbasyna kóńil aıtty
О́ner • Búgin, 09:14
Kásipqoı boks: IBF-tiń reıtıngi jarııalandy
Sport • Búgin, 09:11
Elimizde bir táýlikte 2719 adam koronavırýs juqtyrdy
Koronavırýs • Búgin, 09:03
Tennıs • Búgin, 07:56
Hokkeı • Búgin, 07:54
«Sary mysyq» festıvaldi ashady
Kıno • Búgin, 07:52
Rýhanııat • Búgin, 07:50
Tasqynǵa qarsy ázirlik oıdaǵydaı
Oqıǵa • Búgin, 07:40
Uqsas jańalyqtar