Búginde elimizde tótenshe jaǵdaı jarııalanyp, qoǵamymyz qalyptasqan ahýalǵa kóndigip, ýaqytsha qıyndyqpen hal-qaderinshe kúresip, ıgi isterdiń, patrıottyq is-qımyldyń jarqyn úlgisin kórsetip jatyr. Alaıda qalyń el osylaısha qam-qareketin jasap jatqanda, keıbir pendeler qoı terisin jamylǵan ash qasqyrdaı jemsaýyn toltyryp álek.
Elimizde tótenshe jaǵdaı engizilgeli túrli qylmys, jol-kólik oqıǵalary azaıdy degen aqparattardy estip júrmiz. Biraq sybaılas jemqorlyq pen paraqorlyq túrindegi óreskel áreketterdiń «taǵynan» túsip, aıylyn jıdy degen habar qulaǵymyzǵa shalynar túri joq.
El basyna qater tónip, vırýstan qandastarymyz kóz jumyp, talaı otandasymyz karantınge qamalyp jatqan búgingi úreı-dúreı shaqty óziniń jeke qaltasyn toltyrý múmkindigi retinde paıdalanatyndardyń kóptep kezdesýi oılantpaı qoımaıdy. Ásirese olardyń elge baǵyt-baǵdar berýi tıis sheneýnikter arasynan shyǵýy kóńildi tuqyrta túsedi. Budan biz elimizde jemqorlyq pen paraqorlyqtyń tońy tym shekten shyǵyp ketkenin, ımandylyqtan alys, betine kón jamap alǵan shirkinderge daýa joq ekenin uǵamyz.
Tótenshe jaǵdaıda quqyqtyq tártipti, qaýipsizdikti qamtamasyz etýge mindetti keıbir sheneýnikterimizdiń qalyptasqan ahýaldy ózderiniń jeke múddelerine paıdalanýyn aqtap alý múmkin emes. Mysalmen sóıleıik, Almaty qalasy Jetisý aýdany ákimi apparatynyń eki bas mamany Qylmystyq kodekstiń 366-babynyń 3-bóligi boıynsha tergeýge alynǵan. Dáliregi, sottyń sanksııasymen kúdikti retinde qamalǵan. Olar belgilengen karantın rejiminde tosqaýyl bekettegi kezekshilik kezinde turaqty túrde Almaty qalasynyń turǵyndarynan qalaǵa kedergisiz kirip-shyǵý úshin 280 myń teńge kóleminde júıeli túrde para alǵan kórinedi. Qarjylaı alys-beris «Kaspıı gold» kartasy arqyly júrgizilgen. Taǵy bir mysal, Almaty qalasynda tótenshe jaǵdaı kezinde 10 júk kóliginiń erkin júrýi úshin 330 myń teńge kóleminde para alǵan Almaty qalasyndaǵy Kóliktik baqylaý ınspeksııasy RMM basshysy áshkere bolyp, ýaqytsha ustaý ızolıatoryna jabylǵan. Osylaısha, bular «óz erikterimen» jurttan bólinip, «qaýipsiz aımaqqa» kirip aldy.
Bul az deseńiz, taǵy bireýin keltireıik. Shyǵys Qazaqstan oblysy boıynsha Memlekettik kirister departamentiniń keden organdarynyń birqatar laýazymdy tulǵalary da aldyn ala kelisý boıynsha baqylaý-ótkizý beketi arqyly halyq tutynatyn taýarlardy kedergisiz ótkizý úshin kásipkerlerden birneshe ret para alypty. Semeı qalasynda da bir sheneýnik joǵarydaǵy mysaldaǵy jaǵdaılarǵa uqsas áreket jasaımyn dep áshkerelenip otyr.
Qylmystyq kodekstiń 54-babynyń 1-bóliginiń 11-tarmaǵynyń negizinde tótenshe jaǵdaıda qylmystyq quqyq buzýshylyq jasaý qylmystyq jaýapkershilik pen jazany aýyrlatatyn mán-jaı retinde tanylatynyn jaqsy biletin álgi sheneýnikterge ne aıtýǵa bolady?.
Sybaılas jemqorlyq ta juqpaly dert kórinedi. Sondyqtan ondaılardy qoǵamnan oqshaýlaý óte mańyzdy. Olardy oqshaýlamasa aınalasyndaǵylar «Ol qaryq bolyp jatqanda men nege qarap turmaqpyn?» degen suraqqa jaýap izdeımin dep júrip «paraqorlyq dertin» ózine «juqtyryp alýy» ábden múmkin.
Búginde medısınalyq betperdelerge qatysty da zań buzýshylyqtar tirkelip jatyr. Almaty qalasynda memlekettik organdardyń tıisti ruqsatynsyz, quny 174 mıllıon teńge turatyn 1,5 mıllıon dana betperdeni zańsyz satý áreketi belgili bolǵan. Olardan qosymsha 500 myń betperde tabylyp, tárkilenipti. Shymkent qalasynda da 5 mln-ǵa jýyq teńgeniń 26 500 dana betperdesin zańsyz satýdyń 3 áreketi toqtatylǵan.
Biz bul arada tek indetke qarsy kúres aıasyndaǵy paraqorlyq pen paıdakúnemdik faktileriniń birsypyrasyn sóz ettik («Ustalmaǵan ury emes» dep ózderiniń jymysqy tirlikterin jalǵastyryp jatqan jaryqtyqtardyń qansha ekenin Qudaı biledi). Al jalpy, tótenshe jaǵdaı engiziligen sátten bastap 251 sotqa deıingi tergeý amaldary tirkelgen.
Iá, aramyzdaǵy keıbir paqyrlardyń Alladan eliniń, otbasynyń amandyǵyn tilep, azamattyq tanytýdyń ornyna qaltasyn tompaıtýǵa den qoıyp, pendeshilikke salynýy kisini qyjalat qylatyn is. «Qudaıdan qoryqpaǵannan qoryq!» degen osyndaıda aıtylsa kerek.
