Krıptofermalardyń qarasy kóbeıip keledi

Sıfrly fermalardyń negizi­nen elektr energııasyn óndiretin nysandardyń janynan ashylatyny belgili. Sıfrlyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrliginiń resmı málimetinshe, fermalar negizinen elimizdiń soltústik óńirlerinde kóp shoǵyrlanǵan. Atap aıt­qanda, Pavlodar jáne Shyǵys Qazaq­stan oblystaryndaǵy, son­­daı-aq Oral qalasyndaǵy sıfr­­ly fermalar táı-táı basyp kele­di. Aıtpaqshy, olardyń kó­me­gi­­men byltyr 82 mlrd teńge ın­ves­­tısııa tartylǵan.

Qalaı desek te, elimizde sıfr­­ly fermalar kóbeıip keledi. Demek jaqyn bolashaqta Qazaq­stan­nyń ózindik krıptonaryǵy da qurylýy múmkin. Bul baǵyt­tyń bizdegi áleýeti de joǵary. So­ǵan qaramastan maınıng pen krıptobıznes ındýstrııasyn qurýǵa qolbaılaý bolyp otyrǵan kedergiler de bar. Aldymen solardy retteý kerek.

Máselen, 2020 jylǵy 25 maý­symda qabyldanǵan Sıfrly teh­nologııalardy retteý máse­l­e­leri jónindegi zańda sıfrly aktıvter aınalymynyń qu­qyq­tyq rejimi belgilengen. Atap aıt­qanda, «sıfrly aktıv» uǵy­my engizildi. Bul qamtamasyz etil­gen jáne qamtamasyz etilme­gen krıptovalıýtalar bolyp bó­linedi. Osylaısha, maınıngti kásip­kerlik qyzmet retinde ta­ný úshin zańnamalyq baza qu­ryl­dy. Biraq Ulttyq bank óziniń qu­qyq­­tyq aktileri arqyly krıp­to­valıýtalardyń aınalymyn jáne onymen mámile jasaýdy shek­tep, tyıym salyp otyr. О́z keze­ginde bul Qazaqstandaǵy krıp­tobır­janyń damýyn tejeıdi.

Osyǵan baılanysty krıpto­ın­dýstrııany damytý maq­sa­tyn­da qoldanystaǵy zań­dar men nor­matıvtik-quqyq­tyq akti­ler­ge ózgerister engizý tásil­derin anyqtaý úshin ju­mys toby qu­ryldy. Demek sala­daǵy ózge­ris­tiń aýyly alys emes sekildi. Onyń ústine Sıfr­lyq damý, ınnovasııa­lar jáne aero­ǵarysh ónerkásibi mınıstr­ligi aldaǵy úsh jylda sıfrly fer­malar Qazaqstanǵa 300 mlrd teńge kóleminde ınvestısııa áke­ledi dep boljam jasap otyr.

Jalpy, álemdik deńgeıde qarastyrar bolsaq, bizdiń eldegi elektr energııasynyń quny arzan. Al arzan ári mol energııa – krıptovalıýta óndirý úshin qajetti shıkizat. Eldegi sıfr­ly fermalardyń jyl ótken saıyn kóbeıip kele jatqany da sondyqtan. Máselen, bir bıtkoın alý úshin ortasha eseppen 78 myń kVt/saǵat elektr energııasy paıdalanylady eken. Bul shamamen 1,5 mln teńge jumsala­dy degen sóz. Biraq bizdegi shekteýlerge baılanysty krıptovalıýtany óndirýge múmkindik bolsa da, ony jumsaýǵa ruqsat joq. Al óndiristiń durys jolǵa qoıylýyna jabdyqtyń tıim­diligi, jeliniń kúrdeliligi jáne jumsalǵan elektr energııasynyń mólsheri áser etedi.

Belgili bolǵandaı, Qazaqstan bıtkoın óndirisi boıynsha álem­dik reıtıngte tórtinshi orynda tur. Sol sebepti bizdiń elge álem­niń túkpir-túkpirinen maı­ner­­ler jıi keledi. Olardy elek­tr ener­gııasynyń arzan­dy­­ǵy qyzyq­tyra­dy, álbette. Biraq krıpto­valıýta opera­sııa­laryndaǵy qu­pııa­­­lylyqtyń joǵarylyǵyna baı­lanysty onyń zańdy tólem qura­ly emes ekenin bilgende, olardyń kóńili sý sepkendeı basylady.

Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń habar­laýyn­sha, krıptovalıýtanyń eko­no­mıkalyq táýekeli joǵary. «Kó­leńkeli mámileler» kóp ja­salýy múmkin. Al bul ekono­mı­­kanyń damýyna keri áser ete­di. Agenttik álemdik qarjy jú­ıesinde krıptovalıýtany retteıtin tetikter joq ekenin alǵa tartýda. Sondyqtan sıfrly aqsha eshkimge baǵynbaıdy jáne oǵan áser etetin faktorlar da shamaly. Sol sebepti ár el krıptovalıýta naryǵyn óz betinshe ret­­teýge tyrysady.

– Qarapaıym adam úshin qa­shanda qaýip pen qater bar. Bul jerde qarjylyq bilim mańyzdy. Kózdi jumyp, páter men kólikti krıptovalıýtaǵa salyp jiberý durys emes. Investısııalyq saýat­tylyqty meńgerip, qaýip­tiń ja­ıyn ańǵarý kerek. Máse­len, krıp­­tovalıýta baǵasy kúrt kóterilse, ony satyp alýdyń qa­jeti shamaly. Durysy, onyń baǵa­sy arzandaǵan kezde sa­typ alý. Iаǵnı qaı kezde qandaı qa­dam jasaý kerektigin bilý shart. Krıp­tovalıýta naryǵyndaǵy oıyn­­shylar kóbeıdi. Buǵan pan­demııanyń da áseri boldy. Tyǵy­ryqqa tirelgen kásipkerler qolda bar aktıviniń barlyǵyn krıptovalıýta naryǵynyń aınalymyna jumsady. Bul naryqtyń belsendiligin arttyryp jiberdi, – deıdi Qazaqstan blokcheın qoǵam­­dastyǵynyń negizin qalaý­shy Batyrbek Omarov.