Aýrýdy alǵashqy satysynda anyqtaǵan abzal

Onkolog ǵalymdardyń boljaýy boıynsha, obyr dertimen aýyratyn adamdardyń sany jyl saıyn artýy múmkin. Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń málimetine súıensek, Qazaqstanda onkologııanyń jyl sa­ıyn 36 myńǵa jýyq jańa jaǵdaıy tirkeledi. Búginde dıspanserlik esepte 190 myńǵa jýyq qazaqstandyq tur. Elimizde eń kóp taralǵan obyr túrleri – sút bezi obyry, ókpe obyry, asqazan obyry, jatyr moıny obyry jáne kolorektaldy qaterli isik aýrýlary. Obyr derti boıynsha statıstıkalyq derekterge sáıkes, 2020 jyly el aýmaǵynda teri obyryn eseptemegende qaterli isikterdiń alǵash ret anyqtalǵan 29 701 jańa jaǵdaıy tirkeldi. 2019 jyly bul kórsetkish 32 573 bolǵan edi. Sonyń ishinde gastroenterologııalyq aýrýlar boıynsha absolıýttik sany: óńesh obyry – 1 082, asqazan obyry – 2 497, toq ishek obyry – 1 645, baýyr obyry – 861, uıqy bezi obyry – 1 143.

– Ulttyq ǵylymı onkologııa orta­lyǵy jyl saıyn jumys jos­pa­ryn ázirleıdi. Aı saıyn ártúrli is-sharalardy ótkizýge tyrysamyz. Sebebi onkologııalyq aýrýlarǵa shaldyqqan adamdardyń sany kún saıyn artyp keledi. О́kinishke qaraı, naýqastardyń basym kópshiligi dál osy dertke shaldyqqanyn bil­meıdi. Ondaı aýrýlar kóp jaǵ­daıda osyndaı ashyq esik kúnderi anyqtalyp jatady. Ashyq esik kúniniń maqsaty – osy. Nur-Sultan qalasynyń turǵyndaryn ǵana emes, Qazaqstannyń qaı óńirinen bolsyn at basyn burǵan adamdardy qabyldaýǵa daıynbyz. Onkologııalyq aýrýlar alǵashqy satysynda anyqtalǵan bolsa, emge de kónedi, – dedi Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵynyń Konsýltatıvti-dıagnostıkalyq or­ta­lyǵynyń meńgerýshisi Indıra Qusaıynova.

Onyń aıtýynsha, Ashyq esik kúnine kelýge nıet bildirýshiler ortalyqtyń onkolog, gastroenterolog dárigerlerinen tegin keńes ala alady. Alaıda kelýshilerge sapaly ári ýaqtyly keńes berý, epıdemııaǵa qarsy sharalardy saqtaý maqsatynda Ashyq esik kúnin ótkizý kezinde birqatar ereje de bekitildi. Máselen, kelýshiler aldyn ala Sall ortalyqqa habarlasyp, dárigerge jazylýy jáne óziniń qabyldaý ýaqytynda kelýi qajet. Sonymen qatar erip júrýshilerdiń, ásirese balalardyń sanyn azaıtqan jón. Buǵan qosa JRVI belgileri bar, temperatýrasy joǵary adamdar Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵynyń klınıkalyq-dıagnostıkalyq orta­ly­ǵyna jiberilmeıdi. Aldyn ala jazylǵan adamdar ózimen birge jeke kýáligin jáne aldyńǵy zert­teýlerdiń nátıjelerin (olar bolǵan jaǵdaıda) ala kelýi qajet.

– Onkolog dáriger retinde 18 jylǵa jýyq tájirıbem bar. Búgingi Ashyq esik kúni asqazan isik aldy aýrýlary men asqazan obyryn anyqtaýǵa arnalǵan soń, osy salaǵa qatysty máseleleri bar naýqastardy qarap jatyrmyz. Birer saǵatta birneshe adamdy qabyldap úlgerdim. Olardyń arasynda 66 jastaǵy, 40 jastaǵy, 34 jastaǵy eresekter boldy. О́kinishke qaraı, qaterli isik jas tańdamaıtyn bolyp tur. Kelýshiler ártúrli shaǵymdaryn aıtyp jatyr. Bireýiniń júregi aınıdy, endi bireýiniń oń jaq ish qýysy aýyrady. Ár shaǵymdy jete tekserip, zertteýge jiberip, qa­ter­li isiktiń bar nemese joq ekenin anyq­taı­myz. Ýltradybys zertteý, en­dos­kopııalyq zertteý jasalady. Isik anyqtalǵan jaǵ­daı­da isik bóligi bıopsııaǵa alynady, – dedi Kon­sýltatıvti-dıagnostıkalyq orta­lyǵynyń onkolog-dárigeri Gúljan Mırmanova.

Nur-Sultan qalasyndaǵy Ulttyq ǵylymı onkologııalyq ortalyǵy Qazaqstanda onkohırýrgııa, onkogematologııa, transplantologııa jáne reanımatologııa sııaqty baǵyttar boıynsha ozyq medısınalyq tehnologııalardy engizý salasynda jetekshi ınstıtýt sanalady. Ulttyq ǵylymı onkologııalyq ortalyǵynyń dárigerleri elimizde alǵashqylardyń biri bolyp baýyr, búırek jáne teri transplantasııasy boıynsha ope­rasııalar júrgize bastady. Sonymen qatar Qazaqstanda qaterli qan aýrýlary bar eresekterge súıek kemigin transplantasııalaıtyn jal­ǵyz medısınalyq mekeme de osy onkologııalyq ortalyq sanaldy. Jyl saıyn osy Ulttyq ǵy­ly­mı onkologııalyq ortalyǵynda elimizdiń barlyq óńiri men TMD aýmaǵynan 6 myńnan asa naýqas onkologııalyq aýrýlardyń barlyq túrin qamtıtyn em alady. Ǵylymı ortalyq bazasynda stasıonarlyq jaǵdaıda 16 baǵyt boıynsha jyl saıyn 5 200-den asa operasııa jasalyp, isik prosesiniń ártúrli lokalızasııasynda shaǵyn ınvazıvti jáne organ saqtaıtyn operasııalar keńinen qoldanylady.

– Jasym – 73-te. Zeınetkermin. Jetpisten asqan soń aýyrmaıtyn jeriń qalmaıdy eken. Nesin jasyraıyn, on eki múshemniń on biri aýyrady. Alaıda bul Ulttyq ǵylymı onkologııalyq ortalyǵyna alǵashqy ret kelýim. Jańa ǵana onkologtyń qabyldaýynda boldym. Endi gas­tro­enterologty kútip otyrmyn. 22 jyldan astam ýaqyt boldy aýyryp júrgenime. Bári sol ót qabyn alyp tastaıtyn operasııadan bastaldy ǵoı. Medısına tilinde operasııanyń bul túrin holesıstektomııa dep ataıdy. Keıin asqazanym aýyratyn boldy. Sodan beri túrli em qabyldap júrmin. Jyl saıyn dárigerlerdiń keńesimen saýyqtyrý kýrortyna baramyn. О́z esebimnen, árıne. Qartaıǵan, zeınetaqyǵa ǵana qarap otyrǵan adam úshin ol da ońaı emes eken. Mem­leket tarapy tym bolmaǵanda osyndaı shyǵyndarymyzdy ótep berse deımiz ǵoı baıaǵy. Jastaý kezimde jumysym da, joldasym da bolǵan soń saýyqtyrý kýrortynyń shyǵyny qaltaǵa salmaq sala qoı­maıtyn edi. Qazir endi ondaı jaǵdaı joq. Ańdyǵanymyz osy – Ashyq esik kúnderi, – dedi elorda turǵyny Qorlan Sarbasova.