Rýhanı muralar din ókilderine tanystyryldy

Konferensııaǵa quttyqtaý sóz aıtqan oblys ákiminiń orynbasary Ǵanı Nyǵymetov kezinde Qyzyljar qalasynda toǵyz meshit bolǵanyn, sonyń báriniń jáne oblystyń aýdandary men aýyldar meshitiniń jalpy sany 49 ımamy qýǵyn-súrginge ushyrap, kóbi atylǵanyn eske saldy. Sonyń ishinde Maǵjan oqyǵan medreseniń ustazy Be­gishev te bolǵan. Qýǵyn-súr­gin qurbandaryn jappaı aq­taý jónindegi Prezıdenttiń Jar­lyǵymen qurylǵan komıssııa olardyń báriniń jarqyn esimderin aqtaý jolynda eńbek etýde, dedi ol óziniń sózinde.  

Baıandamashylar qatarynda QMDB «Ýaǵyz jáne nasıhat» bóliminiń mamany Dý­man Saıfýllın, «Botaı» memle­kettik tarıhı-mádenı mýzeı qoryǵynyń dırektory Qýanysh Shaqshaqov, M.Qozybaev atyn­daǵy SQÝ professory Aqma­ral Ybyraeva, Qazaqstan Res­pýblıkasy Ulttyq ulany ás­kerı ınstıtýtynyń dırektory Janbatyr Sartaev, «Astana» halyqaralyq ýnıversıteti Joǵary óner mektebiniń dekany Saıat Ybyraı jáne t.b. boldy.

«Botaı» mádenıeti: ótkeni men búgini» taqyrybyndaǵy baıandamasynda Qýanysh Shaq­shaqov osydan bes myń jyl buryn adamzattyń jylqyny alǵash ret Soltústik Qazaqstan aýmaǵynda qolǵa úıretkenin jáne sol kez turǵyndarynyń turmystyq buıymdary men sharýashylyq quraldarynyń zerttelip jatqanyn, turǵy­lyqty mekenderiniń qurylysy men erekshelikteri týraly da kóptegen áńgime aıtty.

Al Aqmaral Ybyraeva  óńir­diń etnostyq erekshelikteri týraly baıandady. Bul jerden kezinde saq, sarmat, massaget taıpalary ótkenin, keıin qypshaq, arǵyn, kereı taıpalarynyń qonystanǵanyn ǵylymı dáleldi pikirlermen jetkizdi. Sonymen birge ol Altyn Orda men «Qy­zyl oba» qorymynyń tarıhyna sholý jasady. «Qyzyl obanyń» mańynda basqa da Altyn Orda handarynyń bir­neshe qorymdarynyń tabylyp jatqany kezinde bolǵan alyp ımperııanyń ortalyǵy Soltústik Qazaqstan dalasy ekendiginiń dáleli», – dedi ol. 

Áskerı ınstıtýttyń dırektory Janbatyr Sartaev Soltústik Qazaqstan óńirinde Uly dalanyń tarıhyna engen 13 batyrdyń dúnıege kel­geni dáleldengenin jetkizdi. «Soltústik Qazaqstan jáne Abylaı han» degen taqyrypta baıandama jasaǵan osy joldar­dyń avtory qazaqtyń uly hany­nyń Qyzyljar qalasymen baılanysy tyǵyz bolǵany, qazirgi qalanyń aýmaǵynda ózine aǵashtan úı saldyrǵany, orys patshalyǵynyń hanǵa bosatyp otyrǵan astyǵy men aqshasynyń da osy qalada berilgeni týraly baıandady. Sonymen birge biz kezinde Reseıdiń batys oblystary jáne Ýkraınadan qonys aýdaryp, Qazaqstanǵa kóship kelgen sharýalardyń qystaǵy men hýtorlarynyń, derevnıalarynyń ataýlary tegis hrıstıan dininiń apostaldary, arhangelderi, ýgodnıkteri jáne dinı merekeleriniń ataýy­men atalǵanyn jetkizdik. Bul – qazaq dalasyna hrıstıan dinin taratýdyń bir qıturqy amaly edi. «Áli kúnge bizdiń aýdandarymyzda Nıkolaevka, Mıhaılovka, Petrovka, Pokrovka, Roj­destvenka, Bogolıýbovo, Spa­sovka, Svıatodýhovka, Blago­veshenka jáne t.b. aýyl-selo ataýlary samsap tur. Keı­biri tipti birnesheýden. «Kom­mýnıster óz bıliginiń kezinde dinge qarsymyz, din – apıyn dep meshitter men shirkeýlerdi talqan qylsa da ózderiniki bolǵan soń din ataýlaryn joımaǵan. Osy aýyl-selolardyń báriniń de jer-sýǵa baılanysty qazaqy ataýlary bar. Onyń ústine qazir bul aýyldardyń kóbinde musylman halqy ókilderiniń úlesi basym. Sondyqtan hrıs­tıan ataýlaryn ózgertýge, eli­mizdiń onomastıkalyq saıasatyna sizder de úles qosyp, dinı ýaǵyzdaryńyzda osy máse­le­lerdi de jamaǵattyń qulaǵyna jetkizip otyrý­laryńyz kerek» dedik biz óz sózimizde. 

Konferensııanyń sońynda qatysýshylarǵa Bas múftı Naý­ryzbaı qajy Taǵanulynyń basshylyǵymen daıyndalǵan «Ihsan – rýhanı tárbıe negizi» jınaǵy men QMDB Soltústik Qazaqstandaǵy ókil ımamy Hamzat Qajymuratulynyń «Ýaqyt  jáne sen» atty kitaby taratyldy. Al konferensııa materıaldary jeke jınaq bolyp shyǵarylatyny aıtyldy.

Petropavl