Jańa formattaǵy saýda

Jalpy, 10 aıdyń kórsetkishi oblystaǵy saýda aınalymyndaǵy úlestiń 10 paıyzǵa óskenin kórsetedi. Bızneste oblys turǵyndarynyń 42 paıyzy, ıaǵnı 220 myń adam eńbek etedi. Kezdesýde aıtylǵan máseleler aldaǵy ýaqytta eskerilip, bıznestiń damýyna, jalpy halyqtyń áleýmettik ahýalyn jaqsartýǵa yqpal etýge tıis. Osy oraıda ol mınıstrlik tarapynan atqarylyp jatqan  jumystarǵa toqtaldy.

– Saýda jáne ıntegrasııa máselesi qazirgi tańda kúrdeli jaǵdaıdy ótkerip otyr. Áýeli pandemııa, endigi kezekte geosaıası teketirester bolyp jatyr. Munyń bári saýda-sattyq legi­ne yqpal etedi. Negizgi kilttik saýda baǵyttary qıyndyqtarǵa tap kelgeni aıan. Bul – Eýropa – Reseı, AQSh – Qytaı baǵyttary.  Bul eki beldeý saýdanyń basym bóligin alady. Osyǵan baılanysty alda ýaqyt talaptaryn eskerip, balama joldardy izdeý mindeti tur. Taýarlarymyzdyń eksportqa kedergisiz shyǵyp, ımporttyń túsýin qadaǵalaý qajet. Munyń  basymdyqqa ıe birqatar elmen iri saýda baılanys­taryn uıymdastyrýǵa da qatysy bar. Máselen, 2025 jylǵa deıin eldegi shıkizattyq emes eksport kólemi 41 mlrd dollardy quraýǵa tıis. Bul oraıda bizdiń saýda-sattyqtaǵy seriktesterdiń ondyǵynda birinshi kezekte Eýropa, Reseı, Qytaı, alys jáne jaqyn shetelder – О́zbekstan, Túrkııa, Iran elderi bar, – deıdi A.Shaqqalıev.

Vıse-mınıstr azyq-túlik qaýipsiz­digi men onyń tapshylyǵyn boldyr­maýdyń da ózekti eken atap aıtty.

– Maýsymaralyq kezeńde taýar­lyq túgendeý jasaýǵa tıispiz. Baǵany túsirý úshin onyń kem degende qolda 30 paıyz qory bolýy kerek. Aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn satyp alýdyń tásilderin qarastyryp, nesıe quraldaryna qoljetimdilik qamtamasyz etilýi kerek. Sonymen qatar saýdanyń zamanaýı formatyn damytý da kún tártibinde tur, – dedi vıse-mınıstr.

Elde zamanaýı formattaǵy saýda-sattyqtyń úlesi – 31 paıyz. Basqa elderde kórsetkish 85 paıyzǵa deıin jetedi. Qazaqstan 2027 jyldyń sońy­na deıin 70 paıyzǵa jetýdi kózdeıdi.

– Qaraǵandy oblysynda zamanaýı formattaǵy saýdanyń úlesi – 45 paıyz.  «Global City» kóterme-bólshek saýda ortalyǵyn kórdik. Bul ortalyq zamanǵa saı, azyq-túliktiń sapasy men saqtalýyn qamtamasyz etedi. Negizi, qoımalarda  azyq-túlikti saqtaýda onyń tehnologııasy qatań qoldanylýy shart. Áıtpese, azyq-túliktiń 40 paıyzy jaramsyzdanyp, kúıip ketýi múmkin. Biz búgin Qaraǵandynyń qoımalarda azyq-túlik saqtaý tájirıbesin ózge óńirlerge usynýǵa kelisimge keldik. Ár oblys ortalyǵynda dál osyndaı qýatty 2-3 kóterme-bólshek saýda ortalyǵy ashylýǵa tıis. Bul qoımalar «A» synypty. Ishki naryqty saqtaý mańyzdy. Bul – mınıstrliktiń mindeti. Júrgizilgen taldaýlar Qazaqstan­nyń ımportqa jumsaıtyn qarjysy AQSh-pen para-par ekenin kórsetti. Alaıda shtattar sekildi baı memleket emespiz. О́zbekstan, Túrkııa elderi óz ónimderin tutyný arqyly 80 paıyz qarajatyn el ishinde qaldyrady, – dedi A.Shaqqalıev.

Kezdesý barysynda kásipker Tóle­gen Áshimov qurylys salasyndaǵy úıdiń qymbattyǵy qurylys materıaldaryna baılanysty ekenin, Reseıden quny qymbat bórenelerdi jetkizý máselesi týraly aıtty. Kásipkerdiń sózine súıensek,  baspanadaǵy negizgi baǵa quraýshy faktor – qurylys  materıaldary. Bul – úı qunynyń 70 paıyzy.

– Mysaly, memlekettik qurylys­ta bórenege 60 myń teńge salynsa, biz Reseıden kemi 140 myń teńgeden alamyz. Osy arada nege reseılik  óndiristermen bútin bóreneni satý týraly kelisim jasamasqa? Eger bútindeı satsa, aǵash óńdeý ilgerilep, ishki naryqta baǵany baqylaýǵa qandaı da bir septigi tıer edi. Bul turǵyn úı baǵa­syn arzandatady. Men bir ǵana qurylys materıaly jelisin atadym. Menińshe, reseılik óndirýshilerimen kelisimge kelýge múmkindik bar, – deıdi T.Áshimov.

Vıse-mınıstr bul oraıda Qazaq­stanǵa kvota bólingenin, degenmen ony jetkizýde qıyndyqtar baryn atady.

– Kelesi aptada Orynborda kezdesý ótedi. Sonda mınıstr bul máseleni  kóteredi, – dedi ol.

Saran qalasynyń bıznesmeni Vladımır Alekserov bank júıesi bıznestiń tynysyn ashýǵa kedergi keltiretinine shaǵymdandy.

– Bizdiń kompanııa 10 jyldan beri jumys isteıdi. Taqyr jerden bıznes bastap, 150 jumys ornyn ashtyq. Úsh baǵytta 550 taýar túrin shyǵaramyz. О́mirimizde, 10 jylda birinshi ret nesıe rásimdeýge tyrystyq. Bir jyldan beri sol nesıeni ala almaı kelemiz. Qajet kezde bankten nesıe alý múmkin emes. Sondyqtan da nesıe berýdiń qatań túrde rettelýin suraımyz. Qazir bank kommersııalyq qurylym retinde óz sharttaryn usynyp otyr. Reseıde bankter óndiristiń sońynan júgirse, bizde kerisinshe, óndiris oryndary bankterdiń sońynan júredi, – deıdi kásipker.

Un kombınatynyń basshysy Dos-Muqasan Táýkebaev undy eks­port­taýdaǵy kedergilerdi joıý týraly usy­nystaryn jetkizdi. Qosymsha qun tóleýge,  eksporttaýǵa qatysty kó­lik shyǵyndaryn sýbsıdııalaýǵa, bıdaı eksportyna  shekteý qoıýǵa, temir jol tasymalyndaǵy vagondardyń jetis­peýshiligine qatysty máseleler kóterildi. О́z kezeginde Arman Shaq­qalıev aıtylǵan usynys-tilekterge toly­ǵymen jaýap berdi. Sondaı-aq eskerýsiz qalmaıtynyna sendirdi.

Qaraǵandy oblysy