Kerek tetik endi elimizde jasalady

Klapan – nemistiń klappe (kópshe túrde klappen) sózinen alynǵan qaqpaq, bekitpe degen maǵyna beretin sóz. Mundaı klapannyń balamasy búginde tir­shiliktiń barlyq salasynda keńinen qoldanylady. Al munaı-gaz salasyna qajetti óndi­ristik klapandar nemese bekitý armatýralary – kúrdeli ári jo­ǵary tehnologııany talap etetin qon­dyrǵy. Qazaqstannyń óndiristik salasynda mundaı tetikter negi­zinen shetelden jetkiziledi. So­nyń ishinde ıtalııalyq jáne amerıkalyq kompanııalardyń ónimderi álemdik favorıt sanalady eken.

«Alystan arbalaǵansha, jaqynnan dorbala» degen qazaq maqaly bar. Elimizdiń ekonomıka­syn qara nardaı súırep kele jatqan munaı-gaz sala­syna asa qajetti osy tetikti Qa­zaq­standa óndirý, eń bolmasa osy jerde qurastyrý týraly oı áýeli ıtalııalyq kompanııa­larǵa kelipti. Sóıtip, 2019 jy­ly eki iri ıtalııalyq kompanııa birigip, «Petrolvalves Kios Kazakhs­tan» JShS-nyń óndiristik bólim­shesin ashqan edi. Klapan­dardy óndirý jáne oǵan servıs­tik qyzmet kórsetý boıynsha birik­ken kompanııanyń ǵumyry uzaq bol­mady. Bul jerde shetelden áke­lingen bólshekterdi qurastyryp, jergilikti naryqqa shyǵarý jos­parlanǵan edi. Alaıda is alǵa baspaı, óndiris jabylyp qaldy.

Negizi «PetrolValves S.P.A.» – 1954 jyldan beri erekshe jabdyq­tardy, sonyń ishinde kúrdeli ári joǵary tehnologııaly shar klapandardy, túrli ólshemdegi qaqpaq klapandardy shyǵaratyn iri kompanııa. Bul álemniń osy saladaǵy úzdik ondyǵyna kiretin kásiporyn. Qazaqstandaǵy Qarashy­ǵanaq, Qashaǵan ken oryndarynda negizinen osy kompanııanyń ónimi qoldanylady. Sońǵy 20 jyl ishinde Qazaqstandaǵy túrli tapsyrys berýshige 45 myńnan astam klapan jetki­zilgen. Tetikti armatýraǵa bola­­shaqta da suranys kóp bolmaq. Sheteldik mamandardyń esepte­ýin­she, aldaǵy 20 jylda taǵy 400 myńdaı klapan qajet bolady eken.

– Biz álemge áıgili ıtalııalyq kompanııamen seriktes bolyp, birikken kásiporyn ashý úshin bir jylǵa jýyq ýaqyt jumsadyq, – deıdi qazaqstandyq «Merlion Development Group» JShS dırektory Dınar Hamıev. – Sóıtip, bıylǵy maýsym aıynda Qazaqstan tarapynan «Merlion Development Group» JShS 50,1% úlesimen jáne Italııa tarapynan «Petrol Valves S.P.A.» kompanııa­sy 49,9 úlesimen quryltaıshy bolyp, «PetrolValves Kazakhstan» atty birikken kásiporyn dúnıege keldi.

Kelisimshart boıynsha «PetrolValves S.P.A.» kompanııasy bas­tap­qy kezeńde joǵary tehnologııaly jabdyqtarǵa jáne jergilikti 20 mamandy oqytýǵa 7 mln eýro kólemindegi ınvestısııa jumsaǵan. Qazaqstandyq seriktesi Aqsaı qalasynda óndiristik baza ashyp, júıeli jumysty jolǵa qoıǵan. Sóıtip, klapandardy qurastyrý ǵana emes, keıbir detaldardy osy jerde jasaýǵa kirisken.

– Biz keıbir detaldardy ózimiz óndirip jatyrmyz. Shtog, klapan ishinde shar otyratyn ershik sekildi bólshekter aqsaılyq jumysshylardyń qolynan shyǵýda. Bizdiń mejemiz – bıyl jyl sońyna deıin 500 dana, al keler jyly 2 500 dana klapan jasap shyǵarý, – deıdi Dınar Bolatuly.

Aıta keteıik, seriktesi álemdik deń­geıdegi kompanııa bolǵandyqtan, munda jumys sapasyna erekshe kóńil bólinedi. Ár tetik joǵary qysymmen muqııat tekseriledi. Joǵaryda aıtyl­ǵandaı, búkil tehnologııa, qural-jabdyq jáne óndiris basyndaǵy negizgi mamandar Italııa elinen kelgen. Sondaı-aq jergilikti 40 adam qyzmetke alynǵan. О́tken qazan aıynyń sońyna deıin olar ıtalııalyqtardyń basshylyǵymen kásibı tájirıbeden ótken.

«Bizge tehnıkalyq daǵdysy joǵary, syzbalardy túsine alatyn mamandar kerek. Jańa iske jaqsy beıimdelip, tájirıbeden úzdik ótken mamandardy odan ári tereńirek oqytý úshin Italııaǵa jiberemiz. Kelisimshart bo­ıynsha, Italııada tek bizdiń mamandarmen aınalysatyn arnaıy adam daıyn otyr. Birlesken kásipornymyzdyń ón­diris boıynsha dırektory da ıtalııalyq maman. Bul bizge álemdik kásibılik deńgeıdi saqtaý úshin qajet», deıdi Dınar Bolatuly.

Kompanııa keleshekte jergilikti mamandar qataryn 95 paıyzdyń ústine jetkizýdi kózdeıdi. Sondaı-aq bul mamandar Qazaqstanmen shektelmeı, halyqaralyq deńgeıde álemniń kez kelgen elinde jumys isteı alýy kerek.

Aqsaılyq kompanııa qazirdiń ózinde jańa klapandardy jasaýmen birge, eskirgen nemese aqaýly klapandardy jóndeýdi de qolǵa alǵan. Iаǵnı eski ıakı isten shyqqan klapandy bólshektep, ashyp, tozǵan bóligin ózderi jasap, jóndep shyǵarady.

«PetrolValves Kazakhstan» birik­ken kásiporny 2024 jyly tolyq kúshine enip, jylyna 3 500 dana klapan óndirisin jolǵa qoıatyn bolady. Árıne, eń aldy­men kompanııa ónim­deri qazaq­standyq tutynýshylarǵa – Qarashyǵanaq, Qashaǵan, Teńiz t.b. ken oryndaryndaǵy munaı-gaz óndirýshi kompanııalarǵa arnalǵan. Qazirdiń ózinde birneshe kompanııamen arada memorandýmǵa qol qoıylǵan. Eń bastysy, san men sapa álemdik deńgeıde bolyp, senimge ıe bolý. Bolashaqta TMD naryǵyna da shyǵý josparlanǵan. Aıta ketetin másele, «PetrolValves S.P.A.» kompanııasy joǵarydaǵy keli­simsharttyń arnaıy tarmaǵynda kór­setilgendeı, TMD aýmaǵynda ekinshi birikken kásiporyn qura almaıdy. Iаǵnı «Merlion Development Group» keleshekte úlken keńistikti kózdep otyr degen sóz.

Bolashaqta jobaǵa sáıkes jylyna 5 myńǵa jýyq klapan óndirisi jolǵa qoıylyp, jańadan 40-50 turaqty jumys orny ashylady. 3 mlrd teńge kóleminde jeke ınvestısııa tartylady. Kásiporyn shyǵa­ratyn ónimder Batys Qazaq­stan, Atyraý, Mańǵystaý oblystary­na, Aqsaı, Atyraý, Aqtaý qala­la­ryn­daǵy iri kompanııalarǵa jóneltiledi.

– Ázirge barlyǵy josparymyz bo­ıynsha júrip jatyr. Alǵashqy kezeńde alǵa qoıǵan maqsatymyz oryndalyp jatyr. Qazirdiń ózinde klapandy qurastyrý, keıbir bólshekterin osy jerde jasaý jolǵa qoıyldy. Birneshe jyldan keıin ekinshi kezeńge ótkende klapannyń barlyq bólshegin jasap, tolyq daıyndaıtyn bolamyz, – deıdi «Petrolvalves Kazakhstan» JShS bas dırektory Dınar Hamıev.

«Bul seriktestik bizdi ilkimdi isterge jeteleıdi. О́ndiris orny munaı-gaz salasyn damytýǵa úles qosary anyq. Úshjyldyq damý jospary negizinde óndiris qýaty da kezeń-kezeńimen artyp otyrady. Alǵashynda jylyna 500 klapan qurastyrylsa, keıin 3 myńǵa deıin jetkizý kózdelgen. Sáıkesinshe turaqty jumys oryndaryn da kóbeıtý mindeti tur. Sheteldik kompanııa qazaqstandyq kadrlardyń tájirıbesin jetildirýge kúsh salady», degen edi «PetrolValves S.P.A.» kompanııasynyń bas dırektory Tortellı Krıshtıaný birlesken kásiporynnyń ashylý saltanaty kezinde.

Joǵary tehnologııaly mundaı kásiporyndar el ekonomıkasyn da arttyryp, Qazaqstandy aldyńǵy qatarly memleketter qataryna qosary anyq.

Batys Qazaqstan oblysy