Ekonomıka • 09 Qańtar, 2023

Tyıym merzimi uzarady

45 ret kórsetildi

Energetıka, Ishki ister mınıstrlikteri jáne Ulttyq qaýipsizdik komıteti birlese otyryp janar-jaǵarmaıdyń ishki naryǵynda munaı ónimderiniń jetispeýshiliginiń týyndaýyna jol bermeý úshin avtomobıl kóligimen benzın, dızel otyny jáne munaı ónimderiniń jekelegen túrlerin áketýge tyıym salǵan edi. Endi sol buıryqtyń merzimin uzartý kózdelip otyr.

Tyıym ulttyq ekonomıkany damytýdyń turaqtylyǵy men ornyqtylyǵyn qamtamasyz etý jáne ishki naryqta munaı ónimderi tapshylyǵynyń paıda bolýyna jol bermeý maq­sa­tynda engizilmek. Birlesken buıryqtaǵy ózgerister munaı ónim­derin shekara arqyly áke­tý­ge jol bermeýge yqpal etetin bolady.

«QazMunaıGaz» basshysy Maǵzum Myrzaǵalıevtiń aıtýynsha, bıyl elimizde 17 mln tonna munaı ónimi óndirilmek. Bul – rekordty kólem. Sarapshylar sózine qaraǵanda, munaı ónimderi halyqaralyq saýdadaǵy úlesi turǵysynan búkil taýarlyq toptar ishinde 4-orynda tur. О́ıtkeni munaı ónimderi kóptegen salada, ásirese, ónerkásiptiń túrli sektorynda shıkizat retinde paıdalanylady.

Ekonomıkalyq zertteýler ınstıtýtynyń aqparaty bo­ıynsha, munaı ónimderin eksporttaýda talassyz jetekshi el – AQSh. Olar jahan eksportynyń 20 paıyzdan astamyn berip otyr. Ekinshi orynda – 10 pa­ıyz úlespen Reseı memleketi. Budan bólek, naryqtaǵy iri oıynshylar retinde Sıngapýr, BAÁ, Ońtústik Koreıa, Qytaı, Úndistan, Saýd Arabııasy elderi atalady.

«Álemdik suranystyń jartysynan kóbi damýshy elderge tıesili. Bul rette olardyń úlesi turaqty ósip kele jatyr. Al damyǵan elder úlesi birtindep tómendeýde. Alaıda qazir ıadrolyq energetıkadan bas tartý tendensııasyna baılanysty qaıta ulǵaıýǵa kóshti. Qazaqstan úshin de munaı ónimderi naryǵyn damytý, bul saladaǵy básekelestikti kúsheıtý mańyzdy basymdyq bolyp sanalady. Bizde úsh munaı óńdeý zaýyty bar – Atyraýda, Pavlodarda jáne Shymkentte. Sarapshylardyń aıtýynsha, osy úsheýiniń birigip bergen aýqymdy kóleminiń ózi álemniń aldyńǵy qatarly kásiporyndaryndaǵy kórsetkishti tipti de mańaı­la­­­maıdy.

«Qaıta óńdeý qýaty tapshy­lyǵynyń negizgi sebebi ekono­mı­kalyq ósý jáne munaı ónimderin tutynýdyń ulǵaıýymen qatar, jańa qýatty qurýǵa joǵary kúr­­­deli shyǵyndar, ınvestısııa­lardy óteýdiń uzaq merzimi jáne eko­logııalyq talaptardy qa­tań­datý bolyp sanalady», deıdi sarapshylar.

2022 jyldyń 9 aıynyń qory­tyndysy boıynsha Qazaq­stan­ǵa 431,8 mln dollar somasyna 326 062 tonna munaı ónimderi ákelingen. Qazaqstanǵa munaı ónimderin eksporttaý boıynsha Reseı (257 049 tonna – 274,4 mln dollar), Belgııa (7 953 tonna – 21,2 mln dollar), Túrkııa (6 198 tonna – 20,2 mln dollar), Germanııa (4 802 tonna – 19,8 mln dollar), Ońtústik Koreıa (5 923 tonna – 14,2 mln dollar), Qyrǵyzstan (12 914 tonna – 11,7 mln dollar), Fınlıandııa (3 129 tonna – 11,7 mln dollar), Fransııa ( 4 302 tonna – 11,2 mln dollar), Nıderland (2 203 tonna – 6,3 mln dollar), Japonııa (1 461 tonna – 5,4 mln dollar) elderi úzdik ondyqqa kiredi.

Uqsas jańalyqtar