Qordyń qomaqty qoldaýy

Bul rette tabystyń ádil bólinýin, kómekke muqtaj kez kelgen azamattyń memleket pen qoǵamnan udaıy qoldaý kórýin nazarǵa alǵan Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev «Qazaqstan halqyna» qoǵamdyq áleýmettik qorynyń qu­ry­lýyna bastamashy boldy. Búginde densaýlyǵyn dert meńdegen jandar osy qor arqyly memlekettiń demeýin sezinip júr. Buǵan qosa qanshama muqtaj adam qomaqty aqshalaı qoldaý kórdi.

Búgingi tańda qorǵa iri kompanııalardan, jeke qaıyrymdylyq qorlar men uıymdardan, mesenattar men jeke tulǵalardan – jalpy 79 myń donordan 131,7 mlrd teńge túsken. Qor­dyń Qamqorshylyq keńesi maqul­daǵan baǵdarlamalar men jobalar­dyń jalpy quny 60 mlrd teńgeni qurasa, onyń 25,5 mlrd teńgesi qaıyrym­dylyq kómek retinde jumsalyp otyr.

Qor densaýlyq saqtaý men áleý­mettik qoldaý, bilim, sport salalary jáne tótenshe jaǵ­daı kezinde kórsetiletin kómek aıasynda da 20-dan asa qaıy­rym­dylyq baǵdarlamasy men jobasyn iske asyryp jatyr. Qaıyrymdylyqqa qatysty barlyq aqparat, qarjylyq esep­ter, túsim, qarajat jiber­gen­derdiń tizimi, jumsalǵan qar­jy­nyń baǵyty qor saıtynda ashyq kórsetilgen.

Iýlıan LEVChENKO,

Shýchınsk qalasynyń 26 jastaǵy turǵyny:

– Osydan bir jarym jyl buryn taǵdyrdyń tálkegimen aıaǵymnan aıyryldym. Sol sátte ómirim bir sátke toqtap qalǵandaı bolyp edi. Biraq qor arqyly alǵan modýldik zamanaýı protezben qaıtadan júrip-turýdy úırenip jatyrmyn. Qańqaly gılza kómirtekten jasalǵan, ishinde jumsaq plastık, kómirtekti aıaq jáne gıdravlıkalyq tize modýli bar. Bir jaqsy jeri – barlyq komponenti ylǵalǵa tózimdi bolǵandyqtan, protezben sý prosedýralaryn da qabyldaýǵa bolady. Jańa protez ońaı qozǵalýǵa jáne jumys isteýge múmkindik berdi. Belsendi ómir saltyna oralyp kelemin. Jumysqa qaıta ıkemdelip, 100 paıyz sportpen shuǵyldana alamyn. Mundaı protezdi alýǵa kóp adamnyń búginde múmkindigi joq. Aıaq-qolyn joǵaltyp, ampýtasııalaǵannan keıin ádettegi ómir súrý deńgeıine, qalypty jumysqa qaıta oralý óte qıyn. «Qazaqstan halqyna» qory men protez jasaǵan Ottobok kompanııasyna alǵysym sheksiz.

 

Tańsholpan QURMANALIEVA,

qymbat dárige qol jetkizgen úsh jasar balanyń anasy:

– О́tken jyly qyzym Taıra Muhtarǵa neıroblastoma dıagnozy qoıylǵanda, tıimdi emdeý júrgizý úshin «Karzıba» dárisimen ımmýnoterapııa kerek ekenin estidim. О́kinishke qaraı, kepildendirilgen memlekettik medısınalyq kómek aıasynda bul preparat berilmeıdi eken. Mysaly, Reseıde osy dárini satyp alý úshin ata-analar 30 mln rýbl jınaýǵa májbúr. Men de preparatty alý úshin jınaǵan múlikti satyp, qaryz alýǵa jáne qarajat jınaý úshin qor ashýǵa daıyndalyp júrdim. «Qazaqstan halqyna» qorynyń arqasynda qyzym 3 emdeý kýrsynan ótti, endi 2 kýrsy qaldy. Tolyǵymen saýyǵyp shyǵýǵa, ómir boıy remıssııaǵa shyǵýǵa múmkindik bar. Shetelge barýdyń, qor ashýdyń, balamyzdyń densaýlyǵy úshin únemi qorqynyshpen ómir súrýdiń endi esh qajeti joq. Prezıdentimiz aıtqandaı, ózimizdi Jańa Qazaqstanda, Ádiletti Qazaqstanda turyp jatqandaı sezinýdemiz. Qazir óz elimizde emdelip jatyrmyz, emdeý arasyndaǵy úziliste týystarymyzdyń janynda bolamyz. Qyzymyz esh kúızelissiz, alańsyz ómir súrip jatyr.

«Múgedektigi bar 14-29 jas ara­­ly­ǵyndaǵy jastardy ın­nova­sııalyq protezdik-orto­pedııa­lyq buıymdarmen qamta­masyz etý» baǵdarlamasy aıasynda 60 adamǵa (onyń ishinde 31 bala) 532,7 mln teńgege ınnovasııalyq protezder alynǵan. Jalpy, osy maq­sattaǵy qaıyrymdylyq jumys­tarǵa 1 mlrd 568 mln teńge bólin­gen. Búginde protez alǵan­dardyń biri – Shýchınsk qalasynyń 26 jastaǵy turǵyny Iýlıan Levchenko. Ol bir jarym jyl buryn aıaǵynan aıyrylyp, búginde qaıtadan júrip-turýdy úırenip keledi. О́ıtkeni qordan Iýlıanǵa modýldik zamanaýı protezi berilgen.

Qazir jattyǵýlar nátı­je­sinde, Iýlıannyń jańa protezben qadamy nyǵaıa túsken. Onyń aıtýynsha, endi 12 saǵatqa deıin jumysta bola alady. Belsendilik pen únemi júrýdi qajet etetin ju­mysty tıisti deńgeıde at­qarýda. Sportty qatar alyp júrip, 5 shaqyrymǵa deıin erkin júre alady. Tórtinshi qabattaǵy páterine de baspaldaqpen esh qıyndyqsyz kóterilip júr. Buryn protez almaı turǵanda mundaı qıyndyqtan aıaǵy qanap, árbir 100 metr saıyn toqtap, dem alý kerek edi. Protezdik-ortopedııalyq buıymdardy durys tańdaý úzdiksiz ońaltý júrgizý, qozǵalysynda aqaý bar adamdardyń áleýmettik beıim­delýi men belsendiligin qam­tamasyz etý, sondaı-aq qaıta asqynýlardy boldyrmaý úshin qajet. Máselen, Iýlıannyń modýldik proteziniń quny – 9 mln teńge. Sondyqtan qordyń qaıyrymdylyq baǵdarlama­sy jergilikti óndirýshilerden árbir paıdalanýshynyń qajet­­tilikterin eskere otyryp da­ıyndalatyn protezdik-ortope­dııalyq buıymdardy satyp alýdy kóz­deıdi. Baǵdarlama­nyń serik­testeri – «Medicare International» otandyq óndirýshisi jáne «Farmas» JShS.

Al «Tirek-qımyl apparaty buzylǵan balalardy robottyq quraldarmen (ekzoskelet­ter­men) qamtamasyz etý» baǵdar­la­masy boıynsha, sal aýrýyna shaldyqqan 4 balaǵa ekzoskelet berilgen. Baǵdarlama boıynsha 2023 jyly taǵy 9 balaǵa ekzoskelet jasaý josparlanyp otyr. Baǵdarlamanyń bıýdjeti 117 mln teńgeni qurasa, 1 ekzoskelettiń quny 9 mln teńge turady eken. Bul qurylǵynyń kómegimen kópbalaly otbasydan shyqqan astanalyq 11 jasar Sanjar Serik úıde bulshyq etterin damytyp, durys júrýge beıimde­le­di. Ákesi Mádı Ápendın­niń aıtýynsha, eki jasynda dári­ger­ler balaǵa serebraldy sal aýrýy dıagnozyn qoıǵan. Sodan beri túrli memlekettik jáne jeke medısınalyq uıymdar­da emdelip, ońaltýdan ótken. Balasynyń tezirek aıaqqa turýyn til­egen ata-ana, tipti halyq em­shilerine de júginip kórgen eken.

«Kez kelgen ata-ana sekildi bala úshin barmaǵan jerimiz, baspaǵan taýymyz joq. Ártúrli emdeý joldaryn izdedik, eshqa­shan moıymadyq. Endi ekzoskeletten úmitimiz zor. Osyǵan deıin ata-analar men mamandardan ekzoskelettiń tıimdiligi týraly estigenbiz. Onyń kómegimen ózdiginen júre bastaǵan balalar bar eken. Kelesi jyly buıyrtsa Sanjarym attaı shaýyp ketse, balalarymdy balyqqa aparamyn. Balam aıaqqa turǵanyn, menimen birge balyq aýlap júrgenin jarııaǵa jar salyp mindetti túrde vıdeoǵa túsiremin», deıdi M.Ápendın.

Qazir Sanjar júris qura­lymen júre alǵanymen, qur­das­tarymen birge sport sek­sııalaryna qatysa alatyn sátti asyǵa kútedi. Boksqa qyzyǵý­shylyǵy joǵary Sanjar úıinde qoly qalt etse, boks ádisterin meńgeredi. Sportpen qatar kórkem ádebıetke qyzyǵý­shylyq tanytyp, jýrnalıst bolýdy armandaıdy. Bes kún ishinde Sanjar Balalardy ońaltý­dyń ulttyq ortalyǵynda ákesi­men, dárigerlermen, «Mbionics» otandyq óndirýshi kompanııasynyń mamandarymen birge ekzoskeletti synaqtan ótkizgen. Testileý jáne oqytý qorytyndysy jáne atalǵan ortalyq janyndaǵy pánaralyq toptyń maquldaýy boıynsha ekzoskeletke qol jetkizgen.

«Tamyrly patologııasy bar balalarǵa medısınalyq kómek kórsetý baǵdarlamasyna» 20 mln 480 myń teńge bólinip, barlyǵy 103 bala tirkelgen. Búginde 94 bala qordyń seriktesi – A.Qarabekov atyndaǵy QQ áleýmettik medısı­nalyq orta­ly­ǵynyń bazasynda dári-dár­mek terapııasy men lazerlik em alyp jatyr. Mem­leket nazary­na alynǵan joba bıyldan bas­tap MÁMS boıynsha kepil­dendirilgen kómek túrine enedi.

«Erte aralasý ortalyqtaryn jaraqtandyrý» baǵdarlama­sy boıynsha 2023 jyldyń naý­ryzyna qaraı qor osy ortalyq­tar­dy 13 óńirde – Almaty, Shymkent, Qostanaı, Taraz, О́ske­­men, Taldyqorǵan, Pavlo­dar, Qaraǵandy, Petropavl, Aral, Oral, Atyraý qala­laryn­da Túrkistan oblysynyń Qablan­bek aýylynda jab­dyq­taýdy josparlap otyr. Ortalyqtardy jabdyqtaýǵa 1 615 808 329 teńge bólingen. Sondaı-aq qor shala týǵan nárestelerdiń retınopatııasyn oftalmologııalyq skrınıng pen emdeýge arnalǵan jabdyqtarmen qamtamasyz etý baǵdarlamasymen 297,8 mln teńge somasyna 31 medısına­lyq uıymǵa jabdyq jetkizý­di josparlap otyr. Qor kózdiń múıizgek qabyǵyn aýystyryp salýdy qajet etetin kóz aǵza­larynyń aýrýlary bar pasıentterge de qaıyrymdylyq kómek kórsetedi. Baǵdarlama aıasynda shuǵyl qabyq transplantasııasyn qajet ete­tin 304 adamǵa, onyń ishin­de 107 balaǵa kómek kórsetilý kózdelgen. 2022-2024 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamanyń jalpy bıýdjeti – 373,3 mln teńge. Al «Aýtızmi jáne basqa da aqyl-oı kemistigi bar balalarǵa arnalǵan ortalyqtardy jaraqtandyrý» baǵdarlamasymen jyl saıyn 8 ortalyqtyń árqaısysynda (Almaty, Shymkent, Qostanaı, Taraz, О́skemen, Aqtóbe, Taldy­qorǵan, Pavlodar) 125 bala keshen­di qyzmet alady dep jos­par­lanǵan. Jalpy, aýtız­mi jáne basqa da aqyl-oı ke­misti­gi bar 1000 balany qamtı­tyn baǵ­darlama boıynsha jab­­dyq­taýǵa 2 mlrd 408 mln 104 myń teńge baǵyttalǵan. Orta­lyq­tardyń ashylýy bıylǵa josparlanǵan.

Sonymen qatar «Qazaqstan halqyna» qoǵamdyq qory qyz­metiniń basym baǵyttarynyń biri – balalar men eresekterdi ómirlik mańyzdy qymbat jáne tirkelmegen dári-dármekpen qamtamasyz etý. Búginde qor 15,3 mlrd teńgeden asa somaǵa sırek (orfandyq) kezdesetin jáne so­zylmaly aýrýlary bar 130 em­delýshini dárilik zattar­men qam­tamasyz etken. Olardyń 118-i – orfandyq aýrýǵa shaldyq­qan naý­qastar. Búginde barlyǵy 20 túrli dári satyp alynǵan, onyń ishinde julyn bulshyq et atro­­fııasy bar balalarǵa qol­danylatyn álemdegi eń qymbat dárilik zattar bar.

Qordan qoldaý kórgenderdiń biri neıroblastoma dıagnozy qoıylǵan – Taıra Muhtar. Oǵan remıssııaǵa shyǵý úshin «Karzıba» («Dınýtýksımab beta») preparaty berilip, ımmýnoterapııa kýrsynan ótip ja­tyr. Taıranyń emdik kýrsy úshin 25 quty qajet bolsa, ol dári­niń 1 qutysynyń baǵasy – 6 898 600 teńge. «Karzıba» – Qazaqstan­da tirkelmegen aýyr túrdegi neıroblastomany emdeý­ge arnal­ǵan qymbat dári.

Iá, orfandyq jáne aýyr syr­qat­tardy emdeý dári-dár­mek­terdiń joǵary quny­men erekshelenetini belgili. Bul sırek dárilik zattardyń jetkizý­shisin izdeý de kúrdeli úderis ári dári-dármek tek aldyn ala jiberilgen ótinimder boıynsha ǵana shyǵa­rylady. Bul rette dıstrıbıýtorlar preparattardyń az mólsherin jetkizýge múddeli emes ekenin atap ótken jón.

Eske salsaq, «Qazaqstan hal­qyna» qory aýyr syrqattary bar naýqastardy elimizde tirkel­megen jáne Qazaqstandyq ult­tyq dárilik formýlıarǵa, sondaı-aq ulttyq emdeý hattamalaryna engizilmegen dárilik zattarmen qamtamasyz etý mindettemesin alǵan. Búgingi tańda qor jasalǵan keli­simsharttar nemese ke­lissóz­der júrgizý aıasynda 124 em­delýshini ómirlik mańyzdy pre­parattarmen qamtamasyz etý jumysyn jalǵastyryp otyr. Sondaı-aq qor 12 emdelýshini sheteldik klınıkalarǵa (Reseı, Túrkııa, Ońtústik Koreıa, Iz­raıl) jiberip, muqtaj jan­dar­ǵa barynsha kómek kórsetip ja­tyr. Túıgenimiz, bul qor talaı­­dyń jan jarasyna daýa berip, shyn muqtajdyń muńyn seıiltip, qýanyshyn eselep jatyr. Ádi­letti Qazaqstan ıdeıasynyń túp­ki máni osy emes pe?!