Kámeletke tolmaǵan jasóspirimder qandaı jumys isteı alady?

Kámeletke tolmaǵandar neshe jastan bastap jumys isteı alady? 

Eńbek kodeksiniń 31-babyna sáıkes, eńbek kelisimsharty 16 jasqa tolǵan azamattarmen jasalady. Degenmen eńbek kelisimshartyn 14-15 jastaǵy jasóspirimder de jasasýǵa quqyly, alaıda buǵan qatysty birneshe talap bar:

• negizgi orta jáne jalpy orta bilim alyp jatqan 15 jastaǵy jasóspirimder oqýdan bos ýaqytta, densaýlyǵyna zııan keltirmeıtin, oqý prosesin buzbaıtyn jerlerde jumys isteı alady;
• 14 jasqa tolǵan oqýshylar kınematografııa uıymdary, teatr, konsert uıymdary, sırkte densaýlyǵyna jáne ımandylyq turǵysynan damýyna nuqsan keltirmeıtin bolsa, jumys isteı alady. 

14-15 jastaǵy jasóspirimder jumysqa turǵan kezde eńbek shartyna ózimen birge zańdy ókiliniń bireýi qol qoıýy tıis. 

Jasóspirimder aptasyna neshe saǵat jumys isteı alady?

Eńbek kodeksiniń 69-babyna sáıkes:

• 14-15 jastaǵy azamattar aptasyna 24 saǵat;
• 16-17 jastaǵy azamattar aptasyna 36 saǵat jumys isteı alady. 

Munymen qatar, Eńbek kodeksiniń 26-babynyń 2-tarmaǵynyń besinshi tarmaqshasyna sáıkes 18 jasqa tolmaǵan jumyskerlerdi eńbek jaǵdaılary zııandy jáne (nemese) qaýipti jumystarǵa ornalastyrýǵa jol berilmeıdi.

Jasóspirimder zeınetaqy qoryna qalaı jarna aýdarady? 

«Qazaqstan Respýblıkasynda zeınetaqymen qamsyzdandyrý týraly» zańynyń 24-babynyń 6-tarmaǵyna sáıkes, mindetti zeınetaqy jarnalaryn, mindetti kásiptik zeınetaqy jarnalaryn esepteý úshin tabysqa salymshynyń jasyna jáne mártebesine qaramastan aqshalaı mánde eńbekaqy tóleýdiń barlyq túrleri jáne ózge de kirister engiziledi.  

Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryna tólenýge jatatyn mindetti zeınetaqy jarnasy atalǵan zańnyń 25-tarmaǵynyń 1-tarmaqshasyna sáıkes, jarnany esepteý úshin qabyldanatyn aı saıynǵy tabystyń 10 paıyzy mólsherinde belgilenedi.

Bul rette mindetti zeınetaqy jarnasyn esepteý úshin qabyldanatyn aı saıynǵy tabys respýblıkalyq bıýdjet týraly zańda tıisti qarjy jylyna belgilengen eń tómengi jalaqynyń 50 eselengen mólsherinen aspaýy tıis. 

Qandaı jumystardy isteýge tyıym salynǵan? 

18 jasqa tolmaǵan jumyskerlerdiń eńbegin paıdalanýǵa tyıym salynatyn jumystardyń tizimi densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý mınıstriniń 2015 jylǵy 8 jeltoqsandaǵy № 944 buıryǵymen bekitilgen.

Atalǵan tizimde densaýlyqqa zııan jáne adam ómiri úshin asa qaýipti salalar men jumystardyń tizimi jazylǵan.

Mysaly, jasóspirimderge atom elektr stansııalary, kokshımııa óndirisi, sement óndirisi, elektr energetıkasy salalarynda jáne súńgýir, gazshy, janar-jaǵarmaı quıýshy, qutqarýshy bolyp jumys isteýge bolmaıdy. 

Jasóspirimder qoǵamdyq jumystardy qalaı isteıdi?

Qazir jastardy jumyspen qamtý úshin 2021-2025 jyldarǵa baǵyttalǵan kásipkerlikti damytý ulttyq jobasy júzege asyp jatyr. 

«QR «Halyqty jumyspen qamtý týraly» zańynyń 22-babyna sáıkes, stýdentter men jalpy bilim beretin mektepterdiń joǵary synyp oqýshylary (16-18 jastaǵy) densaýlyǵyna zııan keltirmeıtin jáne oqý prosesin buzbaıtyn jumystarǵa oqýdan bos ýaqytta qoǵamdyq jumystarǵa qatysa alady. Ulttyq joba sheńberinde uıymdastyrylatyn qoǵamdyq jumystar aldyn ala kásiptik daıarlaýdan ótýdi talap etpeıdi, sondaı-aq jergilikti bıýdjet qarajaty jáne jumys berýshilerdiń ótinimderi boıynsha olardyń qarajaty sheginde qarjylandyrylady», delingen mınıstrlik jaýabynda. 

Jalpy bilim beretin mekteptiń 16-18 jastaǵy oqýshysy nemese stýdent qoǵamdyq jumystarǵa qatysý úshin:

• ótinish;
• ata-anasy nemese zańdy ókilderiniń biriniń jazbasha kelisimin;
• bilim berý uıymynyń oqý prosesinen tys qoǵamdyq jumystarǵa qatysýǵa jazbasha kelisimin ótkizýi kerek.

Sonymen qatar Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń ókilderi jasóspirimder óz betinshe jumys izdeý jáne jumysqa ornalasý úshin bos jumys ornyna ornalasýǵa konkýrs jarııalaǵan jumys berýshige tikeleı júgine alatyny, sondaı-aq  www.enbek.kz elektrondyq eńbek bırjasynda uıymdar men mekemelerdiń usynǵan bos laýazymdaryn izdeı alatynyn eske saldy.

Gúlshahra SANSYZBAI