Elorda tóri – en kitap

Dástúrge aınalǵan aýqymdy is-shara Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń qoldaýymen osymen altynshy ret ótkizilip otyr. Jármeńkege qatysý úshin elordaǵa 40-qa jýyq memleketten baspa isi jáne kitap bıznesiniń ókilderi, jazýshylar men kitapsúıer oqyrman jınaldy. Máselen, kórmege qatysýǵa Qazaqstan, Reseı, Túrkııa jáne Qytaıdyń baspa, kitap satý, ǵylymı, bilim berý jáne polıgrafııalyq kompanııalarynyń ókilderi sanalatyn 70-ke jýyq kompanııa ótinim bergen.

Kitap oqýdy nasıhattaý, oqý mádenıetin qalyptastyrý, áleýetti oqyrman men satyp alýshylarǵa jetekshi bas­pa­lardyń kitap ónimderiniń zamanaýı úzdik assortımentin, kitap shyǵarý jáne polıgrafııa salasyndaǵy jańa tehnologııalardy usyný, dúnıejúzilik kitap basyp shyǵarý jáne polı­grafııa ındýstrııasynyń tá­jirıbesin zerdeleýdi, sondaı-aq baspa salasyndaǵy jetistikterdi kórsetýdi maqsat etken aýqymdy kórme barysynda túrli is-sha­ralar uıymdastyryldy. Ere­sekterge de, balalarǵa de bir­deı qyzyqty bolatyn bes kún­dik baǵdarlama mádenı jáne iskerlik taqyryptardan turady. Atap aıtsaq, qazaqstandyq jáne sheteldik jetekshi baspa­lar­dyń balalar, kórkem, oqý jáne ǵylymı-kópshilik áde­bıetiniń jańalyqtarynyń tu­saýkeseri, belgili jazýshylar men aqyndarmen qoltańba sessııa­lary, kitap shyǵarýdyń ózekti máseleleri talqylanatyn dóńgelek ústelder ótti. Bala­lar alańynda kitap oqýlary, tasqa sýret salý, kitaptarǵa betbelgi jasaý jáne basqa da sheberlik sabaqtary júrgizilip jatyr.

Aıta keteıik, «Eurasian Book Fair-2023» kórmesiniń qurmetti qonaǵy – Abaı aýdany atalǵan jármeńkege aýqymdy mádenı-isker­lik baǵdarlama daıyndaǵan. Kórmeniń barlyq kúnderinde oblys stendinde jáne forýmda jazýshylarmen kezdesýler, ártister men teatr akterlerimen qoıylymdar, mádenı baǵdarla­malardyń tusaýkeseri ótýde. Jalpy, Abaı ólkesi asa kóne jáne sırek kezdesetin kitap eskertkishterimen, XVIII ǵasyr­dyń sońy – XVIII ǵasyrdyń basyndaǵy ólketaný basylymdarymen, baı kitap qory bar biregeı kitaphanasymen tanymal ekenin bilemiz.

Kórmeniń saltanatty ashylý rásimine mınıstrler, memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, jazý­shylar, shet memleketterdiń el­shi­leri qatysty.

Mádenıet jáne sport mı­nıs­tri Ashat Oralov atalǵan jo­­ba­nyń otandyq kitap isi salasyna tı­gizer yqpaly úlken ekenin atap ótti.

«Jármeńkeni aralap, qonaq­tarmen, zııaly qaýym ókilderimen kezdestim.

Atalǵan is-shara – elimiz­diń kitap isi salasynyń kásipker­le­rine jańa seriktester tabýǵa, avtorlar úshin jańa aýdıtorııa jınaýǵa jaqsy múmkindik. Oqyrmandar úshin kitapsúıer qaýymmen áde­bı usynystarymen bólisip, ártúrli sheberlik sabaq­ta­ryna qatysýǵa, jańa kitap­tarmen tanysyp, qoltańba ses­sııalary men dáristerge qaty­sý­dyń taptyrmas alańy. Biz osyndaı is-sharalardy odan ári qoldaýdy josparlap otyrmyz. Olardy tek Astanada ǵana emes, Qazaqstannyń basqa óńirlerinde de ótkizetin bolamyz», dedi mınıstr.

Sondaı-aq ol atalǵan vedomstvo túrli janrdaǵy kitaptar basyp shyǵarý, memlekettik kitap­hanalardyń qoryn tolyqtyrý, jas jazýshylar men aqyndardyń konkýrstaryn ótkizý, ádebı fes­tıvaldar men forýmdar uıym­dastyrý syndy baǵytta aıanbaı eńbek etip jatqanyn aıtty. Má­selen, «Jańa qazaq ádebıeti» jobasy aıasynda tek 2022 jyly ǵana QR MSM qoldaýymen 506 myń dana tırajben 188 jańa kitap jaryq kórgen. Al bıyl tuńǵysh ret qalamgerlerge el Prezıdentiniń ádebı syılyǵy tabystalmaq.

Kitap jármeńkesiniń erek­sheligi sol, ár alańda saǵat sa­ıyn túrli is-shara ótip jatty. Bir buryshta avtor qoltańba berip jatsa, endi bir alańda jańa kitap tanystyrylýda. Odan bólek sheberlik sabaqtary, kezdesýler – qyz-qyz qaınaǵan tirshilik. Ásirese, kórmeniń eń úlken eki alańy sanalǵan «Folıant» bas­pasy men Mádenıet jáne sport mınıstrligi usynǵan Abaı alańynda ártúrli formatta ádebı jıyndar uıymdas­ty­ryldy. Máselen, kúni keshe ǵana aqyn Baıanǵalı Álim­janovtyń balalarǵa arnalǵan «400 tátti taqpaq» atty kita­by­nyń tusaýkeseri ótti. Ánshi Aıgúl Imanbaevanyń modera­torlyǵymen ótken basqosýda kórermenniń de sany kóp boldy. Jańa týyndynyń lentasyn fılologııa ǵylymdarynyń doktorlary Serik Negımov pen Saýytbek Abdrahmanov qıdy. Budan bólek Medeý Sársekeniń «Noq­talanǵan tarıhshy», Tı­mýr Nyǵmatýllınniń «1916», Robert Kındlerdiń «Stalındik kósh­pendiler» atty týyndylary tanystyryldy. Sondaı-aq aldaǵy kúnderi balalarǵa arnalǵan jańa kitaptardyń, Ákbar Goshalynyń «Turannyń bir túp jýsany», Jadyra Shamuratovanyń «San­dyq», non-fıkshn janryn­daǵy jańa kitaptardyń tusaýkeser rásimi josparlanyp otyr.

Al Abaı alańynda «Maz­mundama» qorynyń tóraǵasy Shyńǵys Muqan, jazýshylar Asqar Altaı, Roza Muqanova, Ularbek Nurǵalymuly, Rústem Saýytbaı, Záýre Tórehan, aqyn­dar Aqberen Elgezek, Tanakóz Tol­qynqyzy, Dáýletkereı Kápuly, Ularbek Dáleıuly, Quralaı Omar, psıholog-trener Seıilbek Myrzabaı, «Otbasy hrestomatııasy» joba­synyń jetekshisi Sanjar Kerim­baı, «Otbasy hrestomatııasy» jobasy avtorlary Sáken Nurqa­bekuly men Aıbek Nábımen shyǵarmashylyq kezdesý, jas aqyndarmen poezııa PARTY, «Pero» qorynyń jetekshisi Elden Sarybaımen paneldi pikirtalas alańy, sondaı-aq podkasttar men «Jandy kitaphana» arnaıy baǵ­darlamasy josparlanǵan.

Sonymen qatar kórme aıasynda «Abaı» baspasynan jaryq kórgen 24 kitaptyń tusaýy kesildi. Onyń ishinde Abaı, Maǵjan, Muqaǵalı, Tólegen, Jarasqan Ábdirash, Oljas Súleımenov, Muhtar Shahanov bastaǵan býyn Israıl Saparbaı, Nesipbek Aıtuly, Kúlásh Ahmetova, Sabyr Adaı, Gúlnar Salyqbaı, Qalqaman Sarın esimdi qalamgerlermen jalǵasa beredi. Odan bólek «Kózimniń qarasy» (E.Shú­kiman), «Ulttyń uly usta­zy» (ujymdyq jınaq), «Áýe­zov álemi» («Qazaq ádebıetiniń kitap­hanasy» atty jańa toptamanyń tuńǵysh tomy), «Epıkalyq jyr­shylyq» (B.Júsipov), «Áýes­tik álemi» (Q.Muqash), «Aqyn jary» (S.Aıbergenova), «Qa­rash batyr» (Z.Ábdeshev), «Qut» (Q.Muqametqalı) jáne «Vol­sheb­nık» (O.Áýbákirov) jınaq­tary da tanystyryldy.

Uly Jibek joly – adamzat órke­nıetiniń damýyna úles qosqan mádenı mura. Bul – eko­no­mıkalyq saýda joly ǵana emes, mádenıetterdiń almasýyna, órkenıettiń damýyna, mem­le­ketter men halyqtardyń jaqyn­da­sýyna yqpal etken, Azııa men Eýropany jalǵaǵan altyn kópir. 2019 jyly Jazýshylar Odaǵy men «New Star Press» Qytaı memlekettik baspasynyń arasynda «Jibek jolyndaǵy 100 qala» jobasyn júzege asyrý jóninde ekijaqty kelisim jasalǵan bolatyn. Joba aıasynda Uly Jibek jolynyń boıynda ornalasqan tarıhı qalalar týraly kitaptar shyǵarý kózdelgen. Atalǵan ki­tap­­tar serııasy «Bir beldeý, bir jol» aıasyndaǵy mádenı-gý­ma­nı­tarlyq yntymaqtastyq joba bolyp sanalady.

Osyǵan oraı, 2020 jyly «Fo­lıant» baspasy Qytaıdyń «Shan­haı» (E Sın), «Chjýhaı» (Chen Iýı, Szıan Honlıan) jáne «Hamı» (Szıandan) qalalary týraly kitaptardy jaryqqa shyǵardy. Kitap jármeńkesiniń aıasynda 22 sáýirde Uly Jibek jolynyń boıyndaǵy kóne qalalar týraly kitaptardyń tanystyrylymy bolady. Qytaıdyń «New Star Press» memlekettik baspasynan qytaı tilinde, «Folıant» baspasynan qazaq tilinde jaryq kórgen Kádirbek Segizbaıdyń «Almaty», Nesipbek Dáýtaıulynyń «Taraz» jáne Marhabat Baıǵuttyń «Túr­­kistan» atty eńbekteriniń tusaý­keseri ótkiziledi. Sondaı-aq QHR Shet tilderdegi ádebıet­terdi shyǵarý jáne taratý isteri jó­nin­degi basqarmasy men «New Star Press» Qytaı mem­leket­tik baspasy atalǵan kitap­tardy Ulttyq akademııalyq kitap­hana­nyń qoryna syıǵa tartady. Iаǵnı «Folıant» bas­pasy uıymdastyryp jatqan «Eurasian Book Fair – 2023» Eýrazııalyq halyq­aralyq VI kitap kórme-jármeńkesi Uly Jibek jolynyń mádenı jalǵasy desek bolady.

Kórme aıasynda «Jyldyń úzdik kitaby» baıqaýy ótedi. Bul doda «Úzdik oqýlyq kitaby», «Úzdik ólketaný baǵytyndaǵy basylym», «Balalar men jas­ós­pirimderge arnalǵan kitap», «Mádenıet pen óner salasyna arnalǵan basylym», «Ǵylym jáne ınnovasııa salasyna ar­nalǵan basylym» jáne Gran prı atalymdary boıynsha irikteledi. Jármeńkege qatysqan 37 baspa atalǵan baıqaýda baq synap otyr. Jeńisten úmitti kitaptar, eń al­dymen sapasyna, kórkemdik-estetıkalyq bezendirilýine qa­raı baǵalanady. Jeńimpazdar kórme aıasynda 22 sáýirde marapattalady. Budan bólek baǵaly syı­lyqtar utysy men ıllıýs­tratorlar báıgesi josparlanyp otyr.

Aıta keteıik, «Eurasian Book Fair» 23 sáýir – Dúnıejúzilik kitap jáne avtorlyq quqyq kú­ni­ne deıin jalǵasady.