Tanym • 14 Qyrkúıek, 2023

Jalǵyz adamnyń kúshi

Áldebir saıttan álem jańalyqtaryn oqyp otyryp, BUU-nyń «Jahandyq jylyný bitti, endi jahandyq qaınaý bastalady» degen pikirin oqydym. Ańdasaq, bul – adamzatqa úlken eskertý. Jyl saıyn jaz bastalysymen álemde qanshama orman men jaıyly­m órtke oranyp, onsyz da tozyp jatqan tabıǵat odan saıyn búlinip, Jer-Ananyń júregi jaralanady. Osydan on shaqty jyl buryn álem ǵalymdary adamzat bolashaqta jahandyq jylynýdan zardap shegetinin aıtyp, dabyl qaqty. Japan dalada boztorǵaıdyń shyrylyn eshkim estimeıtini sııaqty, álgi ǵalymdardyń da eskertýin estigen qulaq az bolǵan syńaıly.

Ǵylym • 09 Tamyz, 2023

AQSh baǵalaǵan qazaq qyzy

Bir qolymen besikti, bir qolymen ǵylymdy terbetken qazaq qyzdary týraly únemi aıtylýǵa, jıi jazylýǵa tıis. О́ıtkeni olar otbasyna, aınalasyna qandaı meıirimdi bolsa, óz isine de dál sondaı adal. Búgingi keıipkerimiz balalyq shaqta úı jınaýǵa kómektesetin robottar bolsa dep armandapty.

Tanym • 22 Maýsym, 2023

Sven Hedın kórgen Qazaqııa

Ǵylymnyń bir aty – izdenis. О́tken ǵasyrlarda bizdiń dalamyzǵa kimder kelip, kimder ketkeni týra­ly izdenisimiz nátıjeli bolyp jatyr. Búgin biz Sven Andres Hedın (1865-1952) jáne onyń «Azııa arqyly» atty saıahat kitaby týraly aıtamyz. Eń aldymen, biz Sven Hedınniń kim ekenin oqyrmanǵa tanystyra keteıik. Jer-jahanǵa aty tanys shved geografy, topograf, zertteýshi ǵalym jáne saıa­hatshy Sven Anders Hedın ómirinde otyzdan astam kitap jazǵan óz zamanynyń zııalysy bolatyn. Tipti ol óz shyǵarmalarynyń ıllıýstratory da boldy. Nebári 15 jasynda Hedın Soltústik teńiz jolyndaǵy alǵashqy navıgasııasynan keıin Arktıka zertteýshisi Adolf Erık Nordenskıoldtiń óz ortasyna aman oralǵan sátine kýá bolady. Áne, sol sátten bastap jas Svenniń zertteýshi bolýǵa ańsary aýady. Nemis geografy jáne qytaıtanýshy Ferdınand Freıher von Rıhthofenniń jetekshiligimen keı zertteýleri onyń Germanııaǵa degen súıispenshiligin oıatyp, Azııanyń jumbaqqa toly aımaqtaryn zertteý úshin Ortalyq Azııaǵa ekspedısııa jasaýǵa nıettenedi. Kóp ótpeı ol doktorlyq dárejesin alyp, birneshe til men soǵan baılanysty dıalektilerdi úırenedi. Parsy dalasyna eki ret saparǵa shyqqannan keıin onyń oıy men kózqarasy túbegeıli ózgeredi. Tipti ol geografııalyq zertteý ádisnamasymen tanysýǵa osy saladaǵy zertteýlerdi jalǵastyrý týraly ustazy Ferdınand fon Rıhthofenniń keńesine qulaq asqan joq.

Suhbat • 16 Maýsym, 2023

Oljas SÁKENOV: «Bolashaq» – eldiń brendi

Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldary elimizdiń ekonomıkasy damyp, bir arnaǵa túspese de, sol tusta bilim men ǵylymǵa kóńil bólinip, elimiz jastarynyń damyǵan elderde bilim alyp, otanymyzdy damytýǵa óz úlesterin qosýǵa jigerlendirildi. Áne sol tusta otandyq tańdaýly bilim jobasy «Bolashaq» baǵdarlamasy jarııalandy. Sodan beri otyz jyl ótip, 12 myńnan astam jas mamandar álemniń úzdik ýnıversıtetterinde bilim alyp, el ekonomıkasy men qoǵamynyń damýyna tyń serpin berdi. «Bolashaq» Halyqaralyq baǵdarlamalar ortalyǵynyń Basqarma tóraǵasy Oljas Sákenov bizge bergen suhbatynda ortalyqtyń keshegisi men búgini, aldaǵy jospary jáne elimiz jastarynyń bilim deńgeıi týraly aıtyp berdi. 

Tanym • 14 Maýsym, 2023

Elle Maılarttyń Túrkistan sapary

Sheteldik saıahatshylardyń qazaq dalasyna jasaǵan alýan túrli saparlary týraly serııaly maqalamyzdy búgin shveısarııalyq avantıýrıst, saıa­hatshy, jazýshy, fotograf Ella Maılarttyń «Túrkistan ólkesi» atty kitaby jóninde jarııalanymmen jalǵastyramyz.

Rýhanııat • 14 Maýsym, 2023

Sanadaǵy sansyz qońyraý

Aǵylshyndarda «Rım shahary bir kúnde salynǵan joq» degen jaqsy sóz bar. Qatelespesek, bul sózdiń arǵy-bergi adamzat qoǵamynda ómir súrip kele jatqanyna talaı ǵasyr boldy. Ár sózdiń kıesi bolatyny sııaqty, onyń áý bastaǵy ıesi de bolary sózsiz. Atalǵan aldarqatpa sózdi sol kezdegi áldebir bılik basyndaǵy bireý nemese erteńinen úmit úzbegen bir armanshyl adam aıtqan shyǵar, bári de múmkin. Osy sózge qazaqtyń «budan jaman kúnde de toıǵa barǵanbyz» degen táýbeli pikiri saı keledi. Nege deseńiz, ekeýiniń de taban tirer tııanaǵy – kóńil tórkini. Ekeýi de adam balasyn aldaýsyratyp, alǵa súıreıdi, jeteleıdi.

Tarıh • 07 Maýsym, 2023

Analar ádebi týraly kitap

Keshegi aýmaly-tókpeli zamanda Alash zııalylarymen birge ulty­myzdyń aǵartý isine ólsheý­siz úles qosqan sanaýly qazaq qyzdarynyń biri de biregeıi – Názıpa Quljanova. Boıyndaǵy «bári de elim úshin» degen qaısar rýh pen óshpes jalyn, kókeıin­degi izgi sáýle ony talaı bıikke kóterdi.

Suhbat • 05 Maýsym, 2023

Aıgerim Esenǵalıqyzy: Ákem «Gamletti» aǵylshyn tilinen tikeleı tárjimeledi

Shúkir, halqymyz aqynǵa kende emes. Sonaý arǵy ǵasyrlardaǵy jyraýlar zamanynan bastaý alatyn bul saf ónerdiń jolynda eńbek etip, el esinde esimi qalǵandar barshylyq. Jurtshylyqqa jyry unaǵan aqyndarda arman bolýshy ma edi? Solardyń biri de, biregeıi – Esenǵalı Raýshanov. Qazaqtyń «degdar» degen sózin osy kisige qııar edik, sebebi sózi de, ózi de degdar bola aldy. Aqynnyń qyzy Aıgerim Esenǵalıqyzy bul suhbatynda áke bolmysy, shyǵarmashylyǵy týraly aıtyp berdi.

Ǵalym • 01 Maýsym, 2023

AQSh syılyǵyn ıelengen

Bul keıipkerimniń esimimen erteden tanys edim. Onyń muhıttyń arǵy jaǵyndaǵy alyp Amerıkada uzaq jyldan beri ǵylymmen aınalysyp, óz salasynda kóptegen jetistikke jetkeni týraly súıinshi habarlar aýyq-aýyq estilip turatyn. «Shirkin, qazaq balasy sondaı bolsa» degen izgi tilekterdiń oǵan kóp aıtylǵany belgili. Ol – «neni ekseń, sony orasyń» degen eski sózdiń astarynda bir shyndyqtyń jatqanyn kúshimen de, isimen de dáleldegen arda azamat. Onyń esimi – Nurshat Nurajy.

Bilim • 31 Mamyr, 2023

«Bolashaqqa» ótinim qabyldaý bastalady

Osy jyldyń 5 maýsymynda «Bolashaq» baǵdarlamasyna qujat qabyldaýdyń úshinshi legi bastalady. О́tinimder 7 shildege deıin eGov.kz memlekettik qyzmetter portaly arqyly qabyldanady. Jyldyń sońyna deıin ótinim qabyldaýdyń taǵy bir legi 17 shilde men 15 qyrkúıek aralyǵynda ótetin bolady.