Jeke kásipkerlik – ekonomıka ózegi

Memleket basshysy Q.Toqaev birin­shi kezekte jeke bastama men erkin kásip­kerlik ekonomıkany damytýdyń jáne elimizdiń ál-aýqatyn art­tyrýdyń negizgi faktorlary ekenin atap kórsetti. Bul faktorlar búgingi otyrys taqy­rybynyń «Kásipkerlikti da­mytý – el ekonomıkasyn jań­ǵyrtýdyń negizi» dep atalýyna túrtki bolǵanyn aıtty.

«Byltyrǵy jyl bizdiń bıznes úshin tabysty boldy. Naqty jumys isteıtin shaǵyn jáne orta bıznes sýbektileriniń sany 11 paıyzǵa kóbeıip, 1,3 mıllıonǵa jetti. Shaǵyn jáne orta bıznes óndi­retin ónim kólemi 14 paıyzǵa artyp, 26,5 trıllıon teńgeni qurady. Ekonomı­ka­daǵy bul salanyń úlesi ótken jylǵy kórsetkish boıynsha 25,6 paıyzdan 28,3 paıyzǵa deıin ósti. Bul jaman kórsetkish emes. Qazaqstanda buryn óndiril­megen 500-den astam ónim túri shy­ǵaryla bastady. Eksporttyń taralym aýmaǵy keńeıýde, otan­dyq ónimder álemniń 120 eliniń nary­ǵyna jetkizilýde. Biraq jetistiktermen birge, birqatar sheshimin kútken másele de bar. Bul – iskerlik ahýal, taýarlardy ótkizý naryǵy, qar­jy­lan­­dy­rýdyń qoljetimdiligi sııaq­ty máse­leler», dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qazaqstan Prezıdenti qolaıly isker­lik ortany, bızneske tıimdi qoldaý kór­setýdi jáne básekelestikti qorǵaýdy qam­tamasyz etý jónindegi min­detterdi belg­ilep berdi. Tarata aıtar bolsaq, Q.Toqaev eń aldymen qolaıly bıznes-or­tany qalyptastyrý qajettigine ekpin berdi. Osy oraıda Prezıdent: «Soń­ǵy jyldary bıznesti alań­dat­qan birqatar másele sheshildi. Salany baqylaý jáne qadaǵalaý tetikterin jetildirý boıynsha sharalar qabyldandy. Mem­le­ket­tik organdardyń tekserýlerine qa­tysty jumystar retteldi», dedi.

Memleket basshysy ekin­shi mindet retinde tıimdi bıznes­ti qol­daý kerektigin atady. Jek­e­le­gen ıgi bastamalardy jan-jaqty nasıhattaý, qoldaý memlekettik saıasattyń basym­dyǵy bolyp kelgenin qoz­ǵaǵan Q.Toqaev: «Elbasy sheshimi b­oıyn­sha qoljetimdi nesıe­len­di­rýdi qamtamasyz etý úshin 600 mlrd teńge bólindi. Bul «qa­rapaıym» taýarlardy óndirýdi uıym­dastyrýdyń keremet múmkindigi», dedi.

Sondaı-aq Prezıdent: «Biz­diń zań­namada damyǵan elder­degi­deı salyqtyq nesıeler sııaq­ty keń taraǵan qural joq. Ony Salyq kodeksine engizý kerek dep esepteımin. Jańa kásip­­oryndar 3-5 jyl merzim­ge ınves­tısııalyq salyq nesıe­lerine qol jetkizýi tıis. Bul bız­neske naryqta ornyǵyp, ózin-ózi aqtaýǵa múmkindik bere­di. Bıznesti damytýdyń úlken áleýeti otbasylyq kásip­ker­lik tájirıbesinde jatyr. Sarapshylar­dyń baǵalaýy boıynsha, eýropalyq kompanııalar­dyń 60%-yn urpaqtan-urpaq­qa beriletin bızneske, ıaǵnı otbasy­lyq kásiporyndarǵa jatqyzýǵa bolady. Fınlıandııa, Germanııa, Fransııa, Japo­nııa, Ońtústik Koreıa, Shveısarııa sekil­di elder – otbasylyq kásipkerlik­tiń kóshbas­shylary. Úkimet «Atameken» UKP-men birlesip, osyndaı tájirıbeni bizdiń elimizde de ornyqtyrý máselesin oılas­tyrýy qajet», dedi. Budan bólek, Memleket basshysy 2025 jyly eko­nomı­kadaǵy shaǵyn jáne orta bıznestiń úlesin 35-40%-ǵa jetkizý mindetin alǵa qoıdy.

Úshinshi mindet retinde básekege qabi­lettilikti qorǵaý jáne damytý máse­lesi ataldy. Osy oraıda Prezıdent baǵa­lar­dyń negizsiz ósýine jol bermeý, ashyq básekelestikke kedergi keltirmeý qajet­tigine nazar aýdardy.

Budan keıin Memleket bas­shy­sy naryqty damytý isine ma­ńyz berdi. «Otandyq bız­nes­tiń ishki jáne syrtqy naryq­tar­ǵa qol­jetim­diligin keńeıtý jónin­de shara­lar qabyldaý qajet», degen Prezıdent jahan­dyq báseke­lestik jaǵdaıynda ishki naryqty qorǵaý da ózekti ekenin jetkizdi.

Sondaı-aq Q.Toqaev memleket pen bız­nestiń keń aýqym­dy áriptestigin or­nyq­­tyrýdyń mańyzdylyǵyna toqtal­dy. Onyń aıtýynsha memleket-jeke­menshik áriptestiginiń áleýetin aı­qyndaý qajet. О́tken jyldarda áleýmet nysandar – aýrýhanalar, balabaqshalar, mektepter salýda memleket-jekemenshik áriptestigi keńinen qoldanyldy.

Memlekettiń ekonomıkaǵa aralasýyn shekteý isi de Memleket basshysy tarapynan negizgi mindetterdiń biri retinde ataldy. «Memlekettiń ekonomıkaǵa qatysýyn shekteý qajet. Biz ekonomıkadaǵy memleket shekarasyn aıqyn anyqtaýymyz kerek. Qıyn kezeńde memleket árqashan ekonomıkalyq ósýdi qoldaý aýyrtpalyǵyn óz moınyna aldy. Úkimetke 1 qyrkúıek­ke deıin mem­le­kettik kompanııalar úshin barlyq ruq­sat etil­gen qyzmet túrine tekserý júr­­gizý­di jáne olardy qysqartý jó­ninde usy­nystar engizýdi tapsyra­myn. Sondaı-aq ekonomıkada jań­a mem­lekettik kompanııalar qurýǵa mora­torıı jarııa­laımyn», degen Q.Toqaev ekonomıka­nyń júıeli túrde básekege qabilettigin jeke kásip­kerlik qalyptastyratynyn eske saldy.

Sonymen qatar Prezıdent otan­dyq kompanııalardyń qar­jylyq turaq­tylyǵyn arttyrý qajettigine de basymdyq ber­di. Memleket basshysy qazirgi ýaqytta bankrottyq rásimderin óteı­tin kásiporyndar sany 4 myń­ǵa deıin óskenin, olardyń qaryzy 4 trıllıon teńgeden asatynyn atap kórsetti. Prezıdent osy oraıda Úkimettiń EYDU elderiniń ozyq tájirıbesin paıdalana otyryp, bankrottyq týraly zańnyń jańa nusqasyn qabyldaý týraly máseleni qaraýy tıis ekenin sóz etti.

Otandyq kásipkerlerdiń Bıznes-daǵdylaryn jetildirý, quziretin arttyrý isi de basty mindetterdiń biri ekenin jetkizgen Prezıdent tehno­logııalyq ózgerister men engizilgen ınnovasııalar ómir boıy jańa daǵdylar­dy úırenýdi talap etetinin qozǵady. «2025 jylǵa deıin Qazaqstannyń eńbek naryǵyna 2 mıllıondaı jas azamat kelip qosylady. Orta jáne joǵary bilimdi mamandarǵa suranys arta­dy. Tómengi bilikti mamandar úshin ju­mys oryndary azaıady»,  dedi Q.Toqaev. Prezıdent, sondaı-aq tórtinshi ónerkásiptik revolıýsııa biliktilikti arttyrýǵa qatysty talaptardy kúsheıte túsetinin jetkizdi.

Sońynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev elimizdiń joǵary basshylyǵy otandyq bıznespen júıeli dıalog júrgizý úshin Ulttyq ınvestorlar keńesi turaqty jumys isteıtin alań bolýy tıis ekenin aıtyp, Úkimetke Keńes jumysynyń jańa formatyn bekitý jóninde jarlyq jobasyn ázirleýdi tapsyrdy.

Otyrysta «Atameken» Ulttyq kásip­kerler palatasynyń basqarma tóraǵasy Abylaı Myrzahmetov, «Alageum Electric» aksıonerlik qoǵamy dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Erke­bulan Ilııasov, «Textiline» jaýap­ker­shiligi shekteýli seriktestiginiń atqarýshy dırektory Inna Apenko, «Gormolzavod» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń dırektory Asen Jaqsylyqov, «Method» jaýap­kershiligi shekteýli seriktestiginiń dırektory Dagar Davletovter baıandama jasady.