HVIII ǵasyrdyń ekinshi jartysy 1755 jyldary Sın ımperııasy Jońǵar handyǵyn jer betinen joıyp jiberdi de, Qazaq ulysy Qytaıdaǵy manjýlar áýleti basqarǵan patshalyqpen betpe-bet túıisti.
Osy tusta qazaq han-sultandary men Sın ımperatory arasynda hat-habar almasý isi jolǵa qoıyldy. Bul úrdis 1754 jyldan bastap, 1780 jyldarǵa deıin úzdik-sozdyq jalǵasqan syńaıly.
Jýyqta Beıjińde qytaı tilinde 2006 jyly jaryq kórgen «Sın patshalyǵy tusyndaǵy qytaı-qazaq qatynastary jaıly arhıvtik qujattar» atty ekitomdyq eńbekti kórip qaldyq. Osy kitaptyń birinshi tomynda 1754-1762 jyldardy qamtıtyn 269 túrli is-qujat, ekinshi tomynda 1762-1764 jyldarǵa tıesili 239 túrli is-qujat jınaqtalǵan kórinedi.
Osy eńbektiń 199-betinde: «Qazaqtyń Ábilpeıiz bahadúr sultanynyń manjý hanyna joldaǵan haty» degen qujat tur. Hat kóne oırat-mońǵol tilinde jazylǵan. Hat ıesi «Ábilpeıiz sultan kim» degenge toqtalsaq, bul kisi Orta júzdi basqarǵan Ábilmámbet hannyń balasy. Qazaq tarıhynda bul tulǵaǵa qatysty «Qytaımen dıplomatııalyq baılanys ornatyp, qazaq-qytaı qatynasynyń damýyna zor úles qosqan hám jońǵarǵa qarsy soǵysta Abylaı han saıasatyn qoldaýshy» degen baǵa berilipti. 1783 jyly dúnıeden ótken eken.
Joǵarydaǵy hatty qazaq sultany Sın patshasynyń murageri Nýý ambyǵa (laýazymdy ataq) 1758 jyly joldaǵan kórinedi. Hatta «Abýlpeıistiń haty. Nýý amby jáne saraı noıandaryna salamat bolsyn. Málimdeımin: býrýdtyń jáne úsh serigin keri qaıtarǵanda, olardyń at-kóligi men azyǵyn qadaǵalaýdy ótinemin» delinip, hattyń sońyndaǵy júzik-taban mórde «Abý-l-Faız-Bahadýr-sýltan» degen belgi bádizdelipti.
Atalǵan hatpen tanysqan kóne uıǵyr-mońǵol jazýynyń mamany, astanalyq jas ádebıetshi-ǵalym Asylbek Baıtanuly, bul qujat sol kezdegi shekaralyq kerýenshilerge qatysty joldanǵan hat, mundaǵy «býrýd» dep otyrǵany – qyrǵyz-hakastar, ıaǵnı bulardy Reseı ókimeti oırattardan bosaǵan jerge qonystandyrý úshin Hakasııadan aıdap ákelgen jurt edi deıdi.
Atyraýda bekire aýlaǵan brakonerler ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 20:17
Tımofeı Skatov kezekti týrnırdi jeńispen bastady
Tennıs • Búgin, 20:00
Tekeli laı kóshkininen tazartylyp jatyr
Aımaqtar • Búgin, 19:53
Qańtar oqıǵasy kezinde dúken tonaǵan jigit sottaldy
Qoǵam • Búgin, 19:40
Birqatar óńirde aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Búgin, 19:27
Álem chempıonaty: Jaına Shekerbekova fınalǵa joldama aldy
Boks • Búgin, 19:10
Aqmola oblysynda jasyryn esirtki zerthanasy joıyldy
Aımaqtar • Búgin, 19:02
Álem chempıonaty: Boksshy Alýa Balqybekova jartylaı fınalǵa joldama aldy
Boks • Búgin, 18:50
UQShU Qazaqstanda áskerı oqý jıynyn ótkizedi
Qazaqstan • Búgin, 18:42
Qaraǵandy oblysynda úsh adam sýǵa batyp ketti
Aımaqtar • Búgin, 18:37
Elordada zańsyz qoqys tastaǵandarǵa 16 mln teńgeden astam aıyppul salyndy
Elorda • Búgin, 18:22
Saýd Arabııasynyń koroli aýrýhanadan shyqty
Álem • Búgin, 18:12
UQShU Ortalyq Azııanyń ońtústik shekarasy qaýipsizdigin qamtamasyz etýi kerek – Toqaev
Prezıdent • Búgin, 18:01
Máskeýde Ujymdyq qaýipsizdik keńesiniń mereıtoılyq málimdemesi qabyldandy
Prezıdent • Búgin, 17:56
Aımaqtyq qaýipsizdikti saqtaý UQShU-nyń basty mindeti – Q.Toqaev
Prezıdent • Búgin, 17:51
Prezıdent UQShU-nyń mereıtoılyq sammıtine qatysty
Prezıdent • Búgin, 17:50
Bıyl Almatyda myń jas baspanaly bolady
Aımaqtar • Búgin, 17:44
Irakta qumdy daýyl saldarynan mektepterde sabaq toqtatyldy
Álem • Búgin, 17:36
Aqtaý teńiz portynda konteınerlik hab qurylady
Qazaqstan • Búgin, 17:24
Prezıdent UQShU-nyń mereıtoılyq sammıtine qatysyp jatyr
Prezıdent • Búgin, 17:20
AQSh-ta shirkeýge shabýyl jasaldy
Oqıǵa • Búgin, 17:15
Qytaı Aqjarqyn Turlybaıdy Qazaqstanǵa qaıtarýy múmkin
Qoǵam • Búgin, 17:02
Arystanbek Muhamedıuly bıýdjet qarajatyn jymqyrǵan bolýy múmkin
ANTIKOR • Búgin, 16:49
Elorda mańaıyndaǵy jasyl beldeýge 450 myńnan astam kóshet otyrǵyzylady
Elorda • Búgin, 16:48
Almaty-Tashkent poıyzy qaıta júre bastady
Qoǵam • Búgin, 16:33
Batys Qazaqstanda jastar shtaby quryldy
Aımaqtar • Búgin, 16:23
Bolat Ábilovtyń qandaı partııa quratyny belgili boldy
Qoǵam • Búgin, 16:12
Jyl basynan beri 25 adam sýǵa batyp ketken
Qoǵam • Búgin, 16:02
Qarjy • Búgin, 15:55
Almatylyq sportshylar Sýrdlımpıadada 11 medal jeńip aldy
Qazaqstan • Búgin, 15:43
«Qazaqstan halqyna» qory qaıyrymdylyq baǵdarlamasyn iske qosty
Qoǵam • Búgin, 15:32
Tekelidegi laı kóshkininen zardap shekkenderge úı beriledi
Aımaqtar • Búgin, 15:21
Qyzylordada 16 adamdy aldaǵan alaıaqtar ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 15:13
Elimizdegi aqyly avtoturaqtarǵa ózgeris engizildi
Elorda • Búgin, 15:05
Almatyda quny 1,8 mlrd teńge bolatyn kontrafaktilik avtobólshekter tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 14:50
Shomylýǵa ruqsat etilgen jerlerdi mobıldi qosymsha arqyly kórýge bolady
Qoǵam • Búgin, 14:23
TJM shomylýǵa ruqsat etilgen jerlerdi belgiledi
Qoǵam • Búgin, 13:52
4 paıyzdyq avtonesıeniń saqtandyrý shyǵynyn kim tóleıdi?
Qoǵam • Búgin, 13:28
Qosshyda jeti jasar qyz peshte tunshyǵyp qaıtys boldy
Oqıǵa • Búgin, 13:09
«Mereıli otbasy» konkýrsyna ótinimder qabyldaý bastaldy
Qazaqstan • Búgin, 12:47
Uqsas jańalyqtar
