Parlament depýtattary, otandyq telearnalardyń jetekshileri, kıno salasynyń mamandary, tanymal blogerler men zııaly qaýym qatysqan Qoǵam­dyq keńes májilisinde kıno sala­syndaǵy eldi tolǵandyryp júrgen keleń­sizdikter aıtylyp, ony sheshýdiń jol­dary usynyldy.

Parlament Májilisiniń depýtaty Bekbolat Tileýhan, Astana qalasyn­daǵy Túrik etnomádenı ortalyǵy­nyń tóraǵasy Ásker Pırıev respýblıka­myz­daǵy kınoteatrlarda ulttyq fılm­derdiń prokattalýy kezinde oryn alatyn kemshilikterge toqtaldy. Atap aıtqanda, prokatqa shyǵarylǵan kınolardy tamashalaıtyn kórermender sany jasyrylyp, odan túsetin paıdany ashyq kórsetpeý derekteri ushyrasady. Osy salada ashyqtyqtyń joqtyǵy jem­qorlyqtyń beleń alýyna ákelýi yq­tımal. Bul óz kezeginde fılm óndirý­shilerdiń eńbegine saı tabys tabýyna, otandyq kıno óndirisine ınvestorlardy tartýǵa kedergi keltirip, bıýdjetke túsetin salyqty azaıtýy múmkin. Keleń­sizdiktiń aldyn alý maqsatynda «Kınematografııa týraly» zańda kórse­til­gen normaǵa sáıkes aqparattyq júıe­ni tezdetip engizý usynyldy.

Keńes jumysyna qatysqan Máde­nıet jáne sport mınıstri Aqtoty Raıym­qulova óz baıandamasynda otandyq kıno óndirisin damytý salasyndaǵy atqarylyp jatqan isterdiń mán-jaıymen tanystyryp, aıtylǵan syndardan tıisti qorytyndy shyǵaratyndaryn jetkizdi. Bıyl qabyldanǵan «Kınematografııa týraly» zańdaǵy ózgeristerge toqtalǵan mınıstr zańnyń keıbir mańyzdy normalaryn oryndaýda kemshilikterdiń bar ekenin de jasyrmady.

«Kınematografııa týraly» zań­dy ázirleý barysynda depýtattar elimizge memlekettik tilde prokattaý úshin ákelingen balalar anımasııa­lyq fılmderine dýblıaj jasaýdy mem­lekettik qarjylaı qoldaý kórsetý sheń­berinde qarastyrýdy usy­nyp, ony Úki­metke jibergen bolatyn. Osyǵan oraı bú­ginde res­pýb­lıkalyq bıýdjet ese­binen ulttyq anımasııalyq fılm­derdi memlekettik tilde daıyndaý ju­mys­tary júrgizilýde. Halyqaralyq táji­rıbege júginsek, fılmderdi aýdıtorııa tiline aýdarý – avtorlyq quqyq ıele­ný­shileriniń mindeti. Shetelden ákelin­gen anımasııalyq fılmderdiń aýdı­torııanyń memlekettik tiline dýblıajdalýy kórermenniń kóbeıýine yqpal etip, prokattan túsetin tabysty ulǵaıtady. Alaıda sala mınıstri atalǵan normadaǵy birqatar erejeniń ókiletti organdar tarapynan qoldaý tappaǵanyn jetkizdi.

– Qazaqstan Respýblıkasynyń keı­bir zańnamalyq aktilerine kınemato­grafııa máseleleri boıynsha keıbir ózgeris­ter men tolyqtyrýlar engizý qaras­ty­ryl­ǵany málim. Onda fılmderdiń quqyq ıe­le­ný­shilerin jáne prokattaý kom­panııa­laryn, ıaǵnı ulttyq fılm­derdi pro­kat­taý kezindegi kınoteatrlar­dy 20% kor­poratıvtik tabys salyǵynan bosa­tý kózdelgen bolatyn. Bul norma shet­­eldik kartınalardyń aldyn­da ult­tyq fılm­derdiń kepildi artyq­shy­lyq­­taryn qamtamasyz etý maqsa­tyn­da oı­­las­­tyrylǵan-dy. Bul norma ju­mys isteýi úshin Zańda kóz­del­gen QR aý­ma­­­ǵyn­daǵy fılm­der monı­torıngi­niń biryń­ǵaı avtomat­tan­dyryl­ǵan aqpa­rat­tyq jú­ıesin engizýdi qolǵa alǵan abzal. Biz osy biryńǵaı avto­mat­tandyrylǵan aqparat­tyq júıeni engizý boıynsha jumys istep jatyrmyz, dedi A.Raıymqulova.

Sondaı-aq ol basqosýǵa qatysý­shy­lar­dyń qoıǵan saýaldaryna jaýap berip, otandyq kıno salasyn damytý baǵyt­tary jaıly taratyp aıtty.

Otyrysta sóz sóılegen «Bolashaq» korporatıvtik qorynyń qamqorshy­lar keńe­siniń tóraıymy Dınara Shaı­júnisova zańnyń jańa jobasynda es­kerýsiz qalǵan birqatar ózekti másele­niń bar ekenin atap kórsetti.

– «Qazaq tiline dýblıajdalǵan fılm­der kınoteatrlarda kórermender­ge yńǵaısyz ýaqytqa qoıylǵan. Osy­ǵan baılanysty bizge jurtshylyqtan kóp aryz-shaǵym túsýde. Zańda kásipqoı dýblıaj jasalmaǵan fılmderdi pro­kat­taýǵa ruqsat berýden bas tartý kózdel­se de, bul shara qazirgi kezde oryndal­maı­dy. Sonyń saldarynan qazaq tildi kórer­menderdiń quqyqtary buzylýda. О́zim negizinen basqa elde ómir súrdim. Meniń bala kezimde ana tilimizde kıno kórý múmkindigi bolmady. Búginde biz­diń «Bolashaq» qory bıýdjetten tys qa­ra­jat esebinen mıllıondaǵan balaǵa osy múm­kindikti týǵy­zyp otyr. Elimizdiń bala­lary tym bol­­ma­­ǵanda jylyna 10 mýltfılmdi qazaq tilin­de ózderine yń­ǵaı­ly ýaqytta kórýge quqyǵy bar ǵoı» dedi Dınara Shaıjúnisova.

Sonymen qatar ol osy jobanyń arqasynda 100 otandyq akterdiń «Walt Disney Pictures»-tiń dybys bazasyna engenin,  al qazaq tili «Walt Disney» kompanııasynyń tarıhynda dýblıajdaý salasynda túrik tilinen keıingi ekinshi túrki tili bolyp otyrǵanyn jetkizdi.

Onyń sózin Májilis depýtattary Qýa­nysh Sultanov, Baqytgúl Hamenova, sena­­tor Nurtóre Júsip, jazýshy Aldan Sma­ıyl jáne taǵy da basqa zııaly qaýym ókil­deri qýattap, zań jobasy qaıta qaral­ǵan kezde aıtylǵan usynystardyń nazardan tys qalmaýyna kúsh salatyndaryn aıtty.

Qoǵam qaıratkeri Orazgúl Asanǵazy, belgili ǵalym Dıhan Qamzabekuly ult­tyq fılmderdi damytýda kıno sala­sy boıynsha qazaq tilinde kadr daıar­laý máselesin qozǵap, keıbir otandyq fılm­derdegi ultymyzdyń maqta­nyshy­na aınalǵan birtýar tulǵalar týraly derekterdiń burmalanýyna jol beri­le­tinin synǵa aldy. Al tanymal bloger О́rken Kenjebek kıno óndirisi sala­syn­daǵy sheteldik tájirıbeni mysalǵa kel­tirip, bizde de onyń tıimdi tustaryn qol­danýǵa bolatynyn jetkizdi.

Sonymen birge jıyn barysynda aı­tyl­ǵan telearnalarda ulttyq fılm­der­diń kórermenge yńǵaısyz ýaqytqa qo­ıy­latyny, olardy praımtaım ýaqytyna qoıý­dy zańnama arqyly mindetteý, gol­lı­výd­­tyq fılmderdi kvotalaý, bala­lar­ǵa arnalǵan gollıvýdtyq tanymal mýlt­fılmd­erdi qazaq tiline dýblıajdaýǵa mem­lekettik qoldaý jasaý sekildi usy­nystar kópshiliktiń qoldaýyna ıe boldy.

Otyrys sońynda «Mıras» res­pýb­lı­­ka­lyq qoǵamdyq keńesiniń múshe­leri D.Qydyráliniń usynysy negizinde keleshekte túsiriletin ulttyq fılm­der­ge qatysty Prezıdent janynda qoǵamdyq keńes deńgeıinde sheshim qabyldaý qajet degen tujyrymǵa keldi.

Basqosýda ortaǵa salynǵan barlyq usynys-pikirdi Úkimetke jáne tıisti memlekettik organdarǵa joldaý týraly sheshim qabyldandy.