Taǵdyr taýqymetin balalar nege tartýy tıis?

Qoǵam • 10 Qańtar, 2020

Taǵdyr taýqymetin balalar nege tartýy tıis?

32 ret kórsetildi

Otbasy qundylyǵynyń tómendeýi, jasóspirimder tárbıesindegi olqylyq, ajyrasýdyń kóbeıýi, tastandy balanyń taǵdyry qoǵamdyq deńgeıde kópshilik talqysyna salynýy kerek sııaqty. О́ıtkeni bul máseleni bir ǵana áleýmettik toptyń problemasy dep qarastyrý jaqsylyqqa aparmasy anyq. Endi osy máselelerdi jergilikti jerdiń mysalynda taratyp kórsek.

Qalmahanbet MUQAMETQALI

Máselen, Almaty oblysynda 660 bala polısııa esebinde tur eken. Aımaqta 2019 jyldyń 9 aıy aralyǵynda kámeletke tolmaǵan balalardyń qolymen 213 qylmys jasalǵany anyqtaldy. Jasóspirimderge negizinen «Qylmystyq kodekstiń» 188-baby boıynsha «bógde adamnyń múlkine qol salý» aıyby taǵylǵan. Jalpy, jasóspirimderdiń qylmysqa barýy byltyrǵy esepti merzimimen salystyrǵanda 9 paıyzǵa tómendegen. О́tken jyly 9 aıda 235 is tirkelgen bolatyn. Al tártipsizdigi shekten shyqqan oqýshylar sot sheshimimen arnaıy oryndarǵa jiberilýde. Qazir Almaty qalasyndaǵy devıantty minez-qulyqty balalarǵa arnalǵan mekemede 12 jasóspirim, Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy erekshe rejimdegi mekemede oblystyń 6 balasy tárbıelenip jatyr.

Bul – qoǵamdaǵy otbasy qundylyǵynyń álsireýiniń kórinisi ekeni daýsyz. Ásirese áýletterdiń ajyrap, bala tárbıesi aldyndaǵy jaýapkershilikti sezinbeýi beleń alǵan. О́kinishtisi, aımaqta ajyrasý deregi de az emes. Oblystyń sot oryndaýshylary 2019 jyldyń on aıy aralyǵynda 20 myń alıment bereshegi boıynsha ispen aınalysqan. Qazir onyń 16 myńy óndiriste tursa, 3 myń is ózara kelisim negizinde toqtatylǵan kórinedi. Al alıment tólemegen 1000 adamnyń jalpy qaryzy 800 mln teńgeden asyp otyr.

– Jumys barysynda alıment boıynsha 211 boryshker ákimshilik jaýapqa tartyldy, sonyń ishinde 178 adam 1 kúnnen 5 kúnge deıin qamaýǵa alyndy. Al 4 boryshker qylmystyq iske tartylyp, 1 jylǵa deıin bas bostandyqtaryna shekteý qoıyldy. 188 boryshkerdiń jeke kýálikteriniń qoldanysy toqtatyldy. 266 boryshkerge izdeý jarııalandy. Memleketten shyǵýǵa 3,5 myń boryshkerge shekteý qoıyldy. 427 boryshkerdin múlkine tyıym salynyp, 21 boryshkerdiń múlki baǵalanyp satyldy, – deıdi Almaty oblysy jeke sot oryndaýshylary óńirlik palatasy basshysynyń orynbasary Muhtar Baıqulov.

Demek, ajyrasýdyń sońy jetimdik qamytyn kıgen jasóspirimder sanynyń artýyna ákelip soǵatyny sózsiz. О́kinishtisi, qoǵamda taǵdyr synyna ushyraǵan tul jetimderdiń sanynan ajyrasqan ata-analardyń arasynda júrgen «jartylaı jetimderdiń» qatary kóp eken. Taǵy da Almaty oblysynan mysal keltireıik. Búginde aımaqta ata-ana qamqorlyǵynsyz qalǵan 2810 bala bar. Sonyń ishinde 2267 bala qamqorlyq qorǵanynda, 110 bala patronat tárbıesinde, 56 bala otbasy úlgisindegi balalar úıinde ósip jatyr. Al 21 balany jeke otbasylar asyrap alǵan. Sondaı-aq 356 bala áleýmettik baǵyttaǵy ınternattarda tárbıe alýda. Al osy tizimdegi 60 balanyń jekemenshik úıge qaqyly, taǵy 197 balanyń úı ıelenýge úlestik quqy bar eken. 2750 bala turǵyn úıge muqtaj bolsa, memlekettik baspana qorynan úı alý kezeginde 2606 jetim bala kezekte tur. 2019 jyly 115 balanyń qujaty qaralyp, olardyń jıyrma besi keri qaıtarylǵan. Jalpy, óńirde 2015-2017 jyl aralyǵynda 327 bala turǵyn úımen qamtylsa, sońǵy eki jyl kóleminde 64 páter arnaıy bólinipti.

Almaty oblysy