Atalǵan kitaphana 2018 jyldyń aıaǵynda elimiz boıynsha óńirler arasynda alǵashqy bolypkóne basylymdardy sıfrlandyrýdy bastap ketken edi. Osy oraıda, S.Toraıǵyrov atyndaǵy Pavlodar oblystyq kitaphanasynyń dırektory Sholpan Shahmetovany áńgimege tartqan edik.

-Sholpan Baıanqyzy, bul jumysty bastaýǵa ne túrtki boldy?

-Gazet – tarıh. Biz óńirimizdiń jylnamasyn, keshegi kelbetin turaqty túrde jarııalanyp kele jatqan basylym betterinen oqı alamyz. Alaıda, kóne gazetter búginde oqyrmannyń barlyǵyna qoljetimdi dep aıtý qıyn. Sebebi, adamdardyń barlyǵy kitaphanaǵa nemese arhıvke baryp eski gazet tigindilerin aqtaryp otyrýǵa múmkindigi bola bermeıdi. Deı turǵanmen oqyrman arasynda eski gazetterge degen suranys artpasa kemigen joq. Biz osy máseleniń oń sheshimin taptyq. 2018 jyldyńaıaǵynanoblystyq «Saryarqa samaly» jáne «Zvezda Prıırtyshıa» gazetterin sıfrlandyrýdy qolǵa aldyq. Tyń joba «Sıfrly Qazaqstan» baǵdarlamasy aıasynda «Pavlodar oblysynyń sıfrly baspa banki» degen ataýmen júzege asýda.

-Bárekeldi, bul ásirese, oqyrmandar úshin óte mańyzdy bastama eken. Basylymdardy sıfrlandyrý prsessi qalaı júzege asyrylady?

- 2018 jyldyń sońynda biz«ElarSkanA1» planertarlyq skaner apparatyn satyp aldyq. Bul kóptiń qoly jete bermeıtin qundy qurylǵy. Atalǵan skanerdiń kómegimen A3-AO formattaryndaǵy gazetterdi sıfrlandyrýǵa bolady. Elektrondy resýrsqa ornalastyrylǵan barlyq merzimdi basylymdar osy qurylǵynyń kómegimen sıfrlanyp, PDF formatynda saqtalady. Ári sapasy da jaqsy. Qazirgi ýaqytta «Qyzyl Tý» (qazirgi «Saryarqa samaly») gazetiniń  1943 jyldan beri qaraıǵy nómirleri, «Obedınenıe» (qazirgi «Zvezda Prıırtyshıa») gazetiniń 1919 jyldan bastaý alatyn shyǵarylymdary sıfrlandyrylýda. Búginge deıin atalǵan eki basylymnyń 6 myńǵa jýyq nómiriniń elektrondynusqasy jaryqqa shyqty.Sonaý jyldardan syr shertetin sarǵaıǵan basylym betteri búginde tozyǵy jetip, úlbirep tur. Gazetterdiń keıbir paraqtary jyrtylyp qalǵan. Jazýlary da kómeski tartyp kórinbeıdi. Sandyq júıege aýystyrý barysynda biz gazetterdi barynsha qalpyna keltirýge tyrysamyz. Sıfrlyq formatqa túsken gazetter kompıýterge tolyq kólemde engiziledi. Ári túr-túsi men jazý sapasy da sol qalpynda saqtalady. Bul óte kúrdeli jumys. Biz atalǵan bastamany Pavlodar oblystyq memlekettik arhıvi men birlesip júzege asyrýdamyz. Sonymen qatar óńirimizdegi buqaralyq aqparat quraldarynyń basyn qosyp otyrǵan «ERTIS MEDIA» JShS, Potanın atyndaǵy tarıhı-ólketaný mýzeıimen arnaıy memorandýmǵa otyrdyq. Osyndaı mekemelerdiń qoldaýy negizinde jańa jobany iske asyrýdamyz. Biraq kedergiler de joq emes. Máselen, 90 jyldyq tarıhy bar qazirgi «Saryarqa samaly» gazetiniń alǵashqy nómirleri esh jerde joq. Ázirge bizdiń qolymyzǵa túsken qazaq gazetiniń eń kóne shyǵarylymy 1943 jylǵy. Bul óte ókinishti jaǵdaı. 1929 jyly irgetasy qalanǵan óńirdiń basty basylymynyń alǵashqy nómirlerin tapsaq, ólke tarıhyn túgendeýge atsalysqan bolar edik. Ári onyń sıfrly nusqasyn keleshek urpaqqa usynýǵa múmkindigimiz bar. Aldaǵy ýaqytta aımaqtyń ata basylymy - «Saryarqa samaly» gazetiniń alǵashqy nómirlerin tabýǵa kúsh salamyz. Eger de kóne basylymdar oqyrmandardyń qolynda bar bolsa, oblystyq kitaphanaǵa habarlasýyn suraımyz. Gazetter skanerden ótken soń ıesine qaıtarylatyn bolady. Qazaq basylymyna qaraǵanda orys tildi gazetter muraǵatta kóbirek saqtalǵan. Máselen, búginde bizdiń qolymyzdaǵy eń kóne basylym1917 jyly jaryq kórgen «Svobodnaıa step»gazeti. Biz ony sıfrlandyrdyq.

Kitaphanamyzda kóne gazetterdi saqtaıtyn arnaıy oryn bar. Bul jerde «Qyzyl Tý» (qazirgi «Saryarqa samaly») gazetiniń 1970 jyldan beri qaraıǵy shyǵarylymdary, «Zvezda Prıırtyshıa» basylymynyń 1967 jyldan osy kúnge deıingi nómirleri saqtalǵan. Eski gazetterdi barynsha uqyptylyqpen saqtasaq ta jyl ótken saıyn sapasy tómendep bara jatyr. Jańa jobanyń nátıjesinde kóne basylymdardyń ǵumyryn uzartyp, qoldanys aıasyn keńeıtýge tyrysýdamyz.  Ári bizdiń ólkeniń tarıhymen elimizdiń kez kelgen turǵyny tanysa alatyn múmkindik jasalynbaq.

-Bul joba buqaraǵa qoljetimdi dedińiz. Gazettiń elektrondy nusqasyn paıdalaný úshin oqyrman ne isteýi kerek?

- Iá, atalǵan jobanyń negizgi artyqshylyǵy da osynda. Ol ǵalamtordy qoldana biletin kez kelgen adamǵa qoljetimdi. Ol úshin merzim.pavlodarlibrary.kz elektrondy saıtyna kirseńiz jetkilikti. Bul jerden oqyrmandar kóne gazetterdiń PDF nusqalaryn qaz qalpynda oqı alady. Jýyrda «Pavlodar oblysy baspasynyń sıfrlyq banki» degen ataýmen júzege asqan jańa jobamyzdyń tusaýkeser rásimin ótkizdik. Sharaǵa zııaly qaýym ókilderi, ardager jýrnalıster jáne oblystyq «Saryarqa samaly» men «Zvezda Prıırtyshıa» gazetiniń qazirgi ujymy qatysty. Olar kitaphanamyzdaǵy «О́lketaný qujattaryn sıfrlandyrý ortalyǵynda» bolyp, jumys barysyn tamashalady. Barlyǵy da ıgi bastamaǵa rızashylyqtaryn bildirip, zamanaýı ári ómirsheń jobaǵa sáttilik tiledi.

- Basqa óńirlerde júzege asyrylǵan osyndaı jobalar bar ma?

- Menińshe oblystyq kitaphanalardyń barlyǵy da halyqqa bereri mol zamanaýı jobalarmen aınalysqysy keledi. Tek kópshiliginiń oǵan múmkindigi joq. Ol úshin eń aldymen zamanaýı skaner qurylǵylary qajet. Atalǵan tehnıkalyrdyń baǵasy qymbat. Bul jaǵynan kitaphanalarǵa memlekettiń kómegi qajet. Máselen, bizdiń qymbat qurylǵyǵa qol jetkizgenimiz jergilikti bıliktiń ólke tarıhyna degen janashyrlyǵynyń kórinisider edim. О́z basym bul jobany pavlodarlyqtar óńirler arasynda alǵashqybolyp iske asyryp jatqandyǵyn maqtanyshpen aıtamyn.

- Osy baǵytta alda taǵy qandaı jumystar atqarmaqshysyzdar?

- Jospar kóp. Jumysymyz aýqymdy. Biz eski gazettermen qosa kitaphana qorynda sırek kezdesetin kitaptardyń da elektrondy nusqasyn daıyndaýmen aınalysamyz. 2019 jyly kitaphana qoryndaǵy 1882 dana sırek kezdesetin kitapty sandyq formatqa kóshirdik. Keler jyly da osyndaı kólemdegi kitaptardy sıfrlandyrý oıda bar. Bul jumystar kitaphanamyzdyń «Onlaın kitaphana» jobasynda júzege asýda. Bul jobamyz da ózgelerden zamanaýılyq qyrymen erekshelenedi. Tyń joba negizinde oqyrman saıtqa kirip ózi izdegen kitaptyń oblystaǵy qaı kitaphanada bar ekendigin bile alady. Ári sol kitapqa tapsyrys berý múmkinidigine de ıe bolady. Eger tapsyrys bergen kitaby shalǵaıda bolsa, elektrondy nusqasyn «Onlaın kitaphana» saıtynan oqı alady. 

Al «Pavlodar oblysynyń sıfrly baspa banki» jobasy boıynsha oblystyq gazetterdi skanerden ótkizip, resmı saıtqa júktep bolǵan soń aýdandyq gazetterdi sıfrlyq formatqa aýystyrýdy bastaımyz. «Gazettiń ózi bir kúndik, sózi myń jyldyq» degen qanatty sóz bar. Ǵalamtor men tehnıka qaryshtap damyǵanymen merzimdi basylymdardyń orny bólek. Biz tarıhymyzdy tańbalaǵan basylymdardy jańa zamanda da jarqyratyp kórsetýimiz kerek.

- Jumysyńyzǵa tabys tileımin. Áńgimeńizge raqmet!

Áńgimelesken – Alpysbaı ÁBDILULY,

Pavlodar qalasy.