Múgúlsim tezek terýge jınaldy. Jınalǵany nesi dep jıyryla qalǵan bolarsyz. Onyń bul iske birjola bet alýynyń astarynda aıaýsyz taǵdyr, almaǵaıyp zaman, alasapyran zulmat, bir sózben aıtqanda ulyq ulys qazaqtyń tutas tragedııasy jatqanyn sol kezde eshkim bilgen joq. Onyń sol kezde arqasynan ala qaptyń ishinde qaz moıyn qyzyl dombyra jatqanyn da eshkim ańǵarmady.

Onyń sol kezde zapyranǵa toly zarly keýdesinde alabuǵadaı aýnap túsken zamana surqy, kelmeske ketken keshegi mamyrajaı ýaqyt kerýeni qandy sazǵa aınalyp, shemenge oranǵan sherli shejire on saýsaqtan toǵyz pernege kúı bolyp tógilerin de eshkim ańdamady.
Arǵy atalary myńdy aıdaǵan Múgúlsimniń ala qapty arqasyna salýy shynymen kórgen kózge oǵash, tipti turpaıy edi. Qolyna tezek ustamaq túgili, saýsaǵyna qap ilip kórmegen qarakók tuqymdy bul pushaıman kúıge salǵan salqyndy sezip te otyrsyz.
Anadaı jerde bıliktiń jandaıshap bir shabarmany tezek terýge shyqqan Múgúlsimdi kekete keleke qylyp tur. «Kekirik atqan keshegi zamandaryń kelmeske ketti! Tezek terip, kedeımen teń boldyńdar!» dep qarqyldady Keńes soldaty.
Múgúlsim onyń daraqy, topas, toǵyshar kúlkisin qulaǵyna da ilmedi. Keýdesin kernegen jańa saryn alasurtyp barady. Anaý qyzyl shoqyny tezirek asyp, qarasyn tezirek batyrǵysy kelip asyǵady. Kúı meńdegen qońyraýly saraı qońyr jazyqty betke aldy. Janyn jaryp shyǵar tylsym dybysty yńyldap attaıdy. Qaıtken kúnde yrǵaǵy muńdy, qaǵysy taǵdyrly bul áýen ishine túsip ketpeýi kerek. Olaı bolǵan jaǵdaıda óner óz ıesin ózi alyp jyǵady.
* * *
Arqada shertpe kúıdiń shesheni atanǵan Aqqyz Ahmetqyzy degen ónerpazyńyz osy – Múgúlsim. Iá, zamanynda kele-kele túıesi keń saharaǵa syımaǵan, Arqanyń qoıny-qonyshyn úıir-úıir jylqysy jaılaǵan, otar-otar qoıy oıdyń-qyrdyń sánin kirgizgen ataqty Ahmet bolystyń kenje qyzy Múgúlsim! Erekshelep qoıǵan esimin el tik aıtýǵa batpaı, erkeletip Aqqyz ataǵan kúıshi Múgúlsim, ónerpaz Múgúlsim, bekzat Múgúlsim!
Ahmet baıyńyz bolsa, Aqseleý aǵalar aıtqandaı ári bolys, ári baı, on myń aq qoı, on soqyr bitken ordaly kisi bolypty. On myń aq qoı dep otyrǵany – ol kezde qara qoıdy esepke almaı sanaıdy eken. Osynshama dáýlet, qısapsyz baılyqtyń ıesi sol Ahmettiń kenjekeıi o zamanda bu zaman Aqqyz tezek terýge shyǵady dep kim oılaıdy?
Qazaqtyń basyna túsken aýyr náýbet, baı-shonjarlardy qýǵyndaǵan kámpeske Arqada uzaq jalǵasty. Sal-seriler jappaı atylyp, asylyp, qasiretti ánder men taǵdyrly kúıler «jazaǵa» tartylyp jatty. Arqa dalasynda shertpe kúıdiń tutas mektebi talqandaldy. Temir júıe Táttimbet salǵan sara joldy tegis joıdy. Dombyralar otqa jaǵylyp, dáýlesker kúıshiler oqqa ilindi...
Aqqyz kúıshini de osy shapqyn qyryna aldy. Ákesi qamalyp, qos aǵasy qatar aıdalyp ketken zarly Aqqyzǵa sol kezeńde ishtegi zaryn qos ishekke uzatýdan basqa amal qalmaǵan edi. Onyń ózin tyǵylyp, japan dalada jalǵyz tarqatsa tarqatty, tarqatpasa boıyn meńdegen qaıǵyly qaǵys janyn jegideı jep mıynda máńgi yzyńdaǵany yzyńdaǵan!..
Sheri ishine shıyrlanǵan Aqqyz qolyna ala qap alyp aýlaqqa shyǵyp bara jatqany osy gáp.
Aqqyzdyń ala qanary ishinde aýnaǵan sondaǵy asyl muralarynyń biri — «Qaıran elim» kúıi eken. Kúıikten týǵan kúıdiń tabıǵaty aty aıtyp turǵandaı qaımyqqan jurttyń qapyda ketken esil rýhyn baıandaıdy. Jarasyn kúımen emdep, nalasyn salqar saharaǵa tókken Aqqyz kúıshiniń artynda onshaqty kúıi, tórt-bes áni ǵana qalypty. Tabıǵı daryn ıesin tar buǵaýda tusaýlamasa nebir ǵajap shyǵarmalar búginnen bolashaqqa amanatqa artyǵymen qalmas pa edi!..
Já, «ornynda bar ońalar» degen táýbeshil halyqpyz ǵoı. Qazaqtyń qaraǵaıly qara dombyrasy amanda, ony tórine ilip, qos ishegine qolyn sozar qazaq amanda Aqqyz amanaty kelmeske ketpes. Tek, osy Aqqyzdaı asa daryn ıelerin týdyrǵan tekti topyraq, Toqyraýyndaı tunyq sýdyń qasıetin jas urpaqqa durys nasıhattaı bilgenimiz durys.
Nasıhat degen sol shyǵar, zamanynda osy siz oqyp otyrǵan bas basylymnyń qara shańyraǵyna Aqqyz apa kózi tirisinde kirip shyǵypty. О́zi qaıdan kelsin, onyń ólmes ónerin jurtqa nasıhattaý úshin sol kezdegi «Sosıalıstik Qazaqstannyń» qyzmetkeri Aqseleý Seıdimbek kúıshini Almatyǵa arnaıy shaqyryp, gazettiń uıymdastyrýymen, óner adamdarynyń qatysýymen kezdesý ótkizilipti. Aqqyz apa jaıly alǵashqy maqalalardyń birin qazaq óneriniń qyzǵysh qusyndaı bolǵan Jarqyn Shákárim jazsa, keıinnen keshendi zertteýdi Janǵalı Júzbaı bastaǵan jańa býyn júrgizip keledi. Bul ıgi is ári qaraı da jalǵasyn taba bergeni jón. Aqqyz Ahmetqyzynyń qolynyń taby qalǵan qońyr dombyranyń búginde halyq qalaýlysy Nurlan Dýlatbekovtiń qolynda ekenin de aıta ketýimizge bolady. Áshimtaı, Manarbek, Aqqyz, Maǵaýııa syndy Toqyraýyn mektebiniń biregeı túlekterin el kóleminde, onyń ishinde Qaraǵandydaǵy óner synyptarynda keń nasıhattaǵanymyz durys. Kóshelerge aıaýly esimderin berip, bolashaq jastardyń boıyndaǵy ónerge, ultqa degen mahabbatyn oıatýdyń ol da bir ońtaıly joly der edik.
Ala qapta týǵan kúıdiń aty da «Qaıran elim» dep qaıyrylypty. Endeshe, sol Aqqyzdar ańsap ketken azattyq, qaıran el dep ketken qaıratker óner ıelerin laıyqty tuǵyrlaryna qondyrý bizdiń búgingi buljymas paryzymyz bolsa kerek.
«Jańa Qazaqstan – Ekinshi Respýblıka»: Jastar jarqyn ómirdi qalaıdy
Qazaqstan • Keshe
Teńiz jaıly bolsa, janýarlar nege tunshyǵady?
Ekologııa • Keshe
Referendým-2022 • Keshe
Azyq-túlik ınflıasııasy qashanǵy qubyla beredi?
Ekonomıka • Keshe
Qaıta oralǵan ınvestordan qaıyr bar ma?
Qarjy • Keshe
Ekonomıka • Keshe
Lısenzııasy qaıtarylǵan bankterdi taratý júrip jatyr
Qarjy • Keshe
Referendým-2022 • Keshe
Assambleıa jastary reformany qoldaıdy
Referendým-2022 • Keshe
Konstıtýsııalyq baqylaý ınstıtýty: Zań ústemdiginiń kepili
Referendým-2022 • Keshe
Kúızelgen áıelder demeý kútedi
Qoǵam • Keshe
Áleýmettik qorǵaý ma, álde qorlaý ma?
Qoǵam • Keshe
Medısına • Keshe
Sanaly urpaq tárbıesin jetildirý joldary
Qoǵam • Keshe
«Bul qazaqta jigitter bar shyń tektes»
Qazaqstan • Keshe
Ult ustazyna bókeılikterdiń qurmeti
Ahmet Baıtursynuly • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Aımaqtar • Keshe
О́ner • Keshe
О́ner • Keshe
Eldiń atyn namysty ulandar shyǵarady
Sport • Keshe
Kásipkerler ózekti máselelerdi qozǵady
Bıznes • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Qazaqstan men Reseı strategııalyq seriktestikti nyǵaıtýǵa daıyn
Qazaqstan • Keshe
Qazaqstandyq taekvondoshylar Fransııada top jardy
Sport • Keshe
Elordadaǵy QTJ ǵımaratyndaǵylar evakýasııalandy
Elorda • Keshe
Qarqaraly mektebine zamanaýı bıologııa kabıneti syıǵa tartyldy
Aımaqtar • Keshe
Qytaıda omıkron shtamynyń juqpaly túri anyqtaldy
Koronavırýs • Keshe
Túrkologtyń telegeı eńbegi eskerildi
Rýhanııat • Keshe
12 aımaqta aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Keshe
Pıkasso kartınasy 67,5 mln dollarǵa baǵalandy
О́ner • Keshe
Saıası partııa qurý tártibi jeńildeıdi
Saıasat • Keshe
Konstıtýsııalyq sotqa júginý múmkindikteri keńeıedi
Qoǵam • Keshe
Elordada isker áıelder qaýymdastyǵy dóńgelek ústel ótkizdi
Elorda • Keshe
Alýa Balqybekova álem chempıonatynyń fınalyna ótti
Boks • Keshe
Qazaqstandyq mamandar halyqaralyq dárejedegi tóreshi ataǵyn ıelendi
Qazaqstan • Keshe
BUU Qazaqstannyń ekologııa salasyndaǵy bastamalaryna qoldaý jasaıdy
Ekologııa • Keshe
Uqsas jańalyqtar