"Majarstan túrkologııasy" atty halyqaralyq onlaın-konferensııa ótti

Túrkiler men majarlardyń tamyrlastyǵy týraly máseleni alǵash qozǵaǵan túrkolog Nemet Dıýla ekendigi belgili. Ol majar túrkologııasynyń negizin qalaýshylardyń biri retinde sanaly ǵumyryn ǵylymǵa arnap, kóptegen irgeli zertteýler júrgizgen kórnekti tulǵa, belgili ǵalym, shoqtyǵy bıik shyǵystanýshy. Sondyqtan Halyqaralyq túrki akademııasy bıyl qańtarda Bakýde ótken jıynda osy jyldy Nemet Dıýla jyly dep jarııalaǵan bolatyn. Osy rette jıynǵa qatysqan Halyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti Darhan Qydyráli kórnekti shyǵystanýshy, túrkolog Dıýla Nemettiń 130 jyldyq mereıtoıy tek Majarstan úshin ǵana emes, tutas túrki álemi úshin de mańyzy zor oqıǵa ekenin atap ótti.

"Majarstan túrkologııasy álemdik túrkologııanyń negizgi qaınar bulaqtarynyń biri. Sondyqtan túrik halyqtarynyń tilin, tarıhyn, ádebıetin, murasyn zerdeleýde Majarstan túrkologııasynyń úlesi orasan zor. Qalyptasqan úlken dástúri bar majar túrkologııasynyń shoqtyǵy bıik ókilderi Nemet Dıýla, Mandokı Qońyr Ishtvan sekildi ustazdardyń tálimi bizdiń tamyrlas tarıhymyzdy, rýhanı dúnıemizdi jaqyndata tústi", dedi ol.

Sondaı-aq jıynda sóz alǵan Majarstannyń  vıse-spıkeri  Shandor Lejak majar túrkologııasy uly túrkitildes qaýymnyń ózin-ózi tanýyna óz úlesin qosqanyn aıtyp ótti.

"Majar túrkologııasy Majarstan tarıhynyń nebir qıly kezeńderin qamtıdy. Biz osydan 130 jyl buryn dúnıege kelgen majar túrkology Dıýla Nemettiń uly murasyn ulyqtap kelemiz. Túrki fılologııasy kafedrasynyń negizin qalaýshysy retinde ol tek majar tilderin úıretýdi ǵana emes, sonymen birge majar tarıhyn zertteýge de mán berdi", dedi Sh. Lejak.

Budan keıin jıyn seksııalyq otyrysqa jalǵasty. Seksııalyq otyrysqa, Túrki Keńesiniń Majarstandaǵy ókildiginiń atqarýshy dırektory Iаnosh Hovarı, RF ǴA Ýfa  ǵylymı ortalyǵy Tarıh, til, ádebıet zertteý ınstıtýty  jetekshisi,  f.ǵ.d,.  professor Fırdaýs Hısamıtdınova,  Majarstan Shyǵystaný ınstıtýtynyń dırektory, túrik fılologııasy bóliminiń meńgerýshisi Perı Benedık, "Majar-Turan" qorynyń tóraǵasy, antropolog Bıro Andrash, Qyrǵyzstannyń tanymal túrkology, fılologııa ǵylymdarynyn doktory, professor Qadyraly Qonqobaev, "Majar-Turan" qorynyń qyzmetkeri, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Babaqumar Hınaıat, Majar ǵylym akademııasy, Etnografııa ınstıtýynyń ǵylymı qyzmetkeri, túrkolog Dáýit Shomfaı Qara qatysty.

Aıta ketý kerek, Akademııa Majarstan men Túrki álemi yqpaldastyǵyn arttyrý maqsatynda birqatar jobalar men is-sharalardy júzege asyrdy. Atap aıtqanda, Nemet Dıýla, Dıord Almashı, Qońyr Mandokı syndy Majar túrkologtarynyń mırasy men taǵylymyna qatysty ǵylymı jobalardy qolǵa alyp, birqatar eńbekterin jaryqqa shyǵardy. Búgin akademııa Majarstan baǵytynda jaryq kórgen jańa kitaptardy tanystyrdy. Atap aıtqanda, túrkologııa salasyna  súbeli úles qosqan tanymal majar ǵalymy Qońyr Ishtvan Mandokıdiń "Úzilmes tamyrlar" atty monografııasy jáne  onyń eńbekteriniń tolyq bıblıografııalyq kórsetkishi kópshilikke jol tartty.

Kórnekti ǵalymnyń alǵash ret qazaq tilinde jaryq kórip otyrǵan  "Úzilmes tamyrlar" eńbeginde Majarstandaǵy ejelgi quman-qypshaqtardyń baıyrǵy tili, geografııalyq ataýlary jáne olarǵa tarıhı-mádenı jaqtan etene jaqyn turǵan Dýnaıdyń tómengi saǵasyndaǵy Dobrýja óńirindegi tatar-noǵaı qaýymynyń tili men aýyz ádebıetine qatysty zertteýleri qamtylǵan. Al bıblıografııalyq  kórsetkishte atty kitapta ǵalymnyń sanaly ǵumyrynda jaryqqa shyǵarǵan eńbekteri týraly málimetter jınaqtalǵan.

Halyqaralyq Túrki akademııasy jaryqqa shyǵarǵan eki eńbektiń  aýdarma jáne jınaqtaý jumystaryna belgili túrkolog Qadyraly Qońqabaev, Q. Mandokıdyń jary Ońaısha Maqsymqyzy, etnograf Babaqumar Qınaıatuly men bıblıograf-maman Laýra Ábenova  atsalysty.