Halyqaralyq qarjylandyrýǵa muqtajbyz ba?

Eýrazııalyq damý banki 15 halyqaralyq banktiń bazasyn­daǵy aqparattardy negizge ala otyryp toqsandyq sholýdy jarııa etken. Onda kórsetilgendeı, 2020 jyly halyqaralyq qarjy ınstıtýttary Ortalyq Azııa el­derine 8,3 mlrd dollardan astam qarjy bólgen. Bul soma 2019 jyldaǵy aqshamen salys­tyrǵanda bir jarym ese joǵary.

8,3 mlrd dollardyń 6,7 mıl­lıardy táýelsiz qarjylan­dyrýǵa, tehnıkalyq kómek pen granttarǵa jumsalǵan. Jeke sektordaǵy qarjylandyrý úlesi 2019 jylǵy 42,6 paıyzdan 2020 jyly 19,6 paıyzǵa deıin azaıyp, 1,6 mlrd dollar ǵana bólingen.

2020 jyly ásirese, О́zbek­stan halyqaralyq qarjyny kóbirek alǵan. Olarǵa berilgen 4,3 mlrd dollardyń 3,8 mlrd dol­lary – táýelsiz zaım, teh­nı­kalyq kómek jáne granttar bolsa, 512 mln dollary – jeke sektorǵa usynylǵan qarjy kólemi. Qazaqstanǵa 2,8 mlrd dollar bólingen. Sonyń 1,8 mlrd dollary – táýel­siz zaımdar bolsa, taǵy 1 mıl­lıardy – jeke sektorǵa usynylǵan kómek. Halyqaralyq bankterdiń Tájikstandaǵy qarjylandyrý kólemi byltyr 740,9 mln dollardy quraǵan. Bul rette Qyrǵyzstanǵa – 508,2, Túrikmenstanǵa 38,2 mln dollar bólinipti.

О́zbek elindegi qarjylan­dyrý kólemi bir jylda 76,7 paıyzǵa, Qazaqstanda 35,4 paıyzǵa ósken. Sondaı-aq bizdiń eldegi táýelsiz qarjylandyrý, tehnıkalyq kómek jáne granttar 1 mln dollardan birden 1,8 mlrd dollarǵa kóbeıip shyǵa kel­gen. Onyń esesine jeke sek­tordy qarjylandyrý 2 ese qysqarǵan, kerisinshe О́zbek­standa jeke sektordy qarjy­landyrý 3,8 ese artqan.

Ortalyq Azııa elderin qar­jy­landyrý turǵysynan halyq­aralyq damý bankteri ishinde Azııa damý banki kósh bastaıdy – 2,7 mlrd dollar. Odan keıingi orynda – Halyqara­lyq qaıta qurylymdaý jáne damý banki men Halyqaralyq damý qaýymdastyǵy tur: 2,1 mlrd dollar. Sondaı-aq Azııa ınfraqurylymdyq ınvestısııalar bankiniń de úlesi bar – 1,5 mlrd dollar. Bul bankter óz qarjylaryn negizinen táýelsiz zaım retinde usynǵan. Al jeke sektordy qarjylandyrý ja­ǵy­nan Eýropalyq qaıta qury­lymdaý jáne damý banki alda tur – 881,2 mln dollar. Odan keıingi oryndarda – Eýra­zııa­lyq damý banki (598,4 mln dol­lar), Halyqaralyq qarjy kor­­po­­rasııasy (120,5 mln dollar).

2020 jyly Halyqaralyq qaıta qurylymdaý jáne damý banki men Halyqaralyq qarjy korporasııasy О́zbekstandy qar­jylandyrǵan iri halyqara­lyq damý ınstıtýty atandy. Olar 1,6 mlrd dollar bólip, sonyń 500 mln dollary «Aýyl sharýashylyǵyn modernızasııalaý» jobasyna jáne damý saıasatyn qoldaý boıynsha jobalar aıasynda táýelsiz zaım esebinde berilgen. Odan keıin ornalasqan Azııa damý banki usynǵan 1,3 mlrd dollardyń 500 mıllıon dollary – COVID-19 pande­mııa­synyń teris áserlerin jeńil­detýge baǵyttalǵan.

Al Qazaqstandy qarjylan­dyrý boıynsha kósh bastaǵan iri damý banki – Azııa damý banki (1 mlrd dollar) jáne Azııa ın­fra­qurylymdyq ınvestısııa­lar banki (750 mln dollar). Azııa damý banki negizinen áleýmet­tik jáne ekonomıkalyq qıyn­dyq­tardy eńserýge, sonymen qatar pandemııaǵa baılanysty den­saýlyq saqtaý salasyn kúsheı­týge oraı qarjy bólgen. Azııa ınf­raqurylymdyq ınvestısııa­lar banki bolsa COVID-19 pan­de­mııasy týyndatqan qıyn­dyq­tarmen kúresip, bıýdjet júgin jeńildetý úshin nesıe berýdi maquldaǵan.