Eńbek adamy qorǵaýsyz qalmaıdy

Kollajdy jasaǵan Amangeldi Qııas, «EQ»

Konferensııa jumysyna HEU/ACTRAV Eńbekkerler qyzmeti bıýro­sy­nyń dırektory Marııa Helena Andre, HEU/ACTRAV Eýropa jáne Ortalyq Azııa bóliminiń meńgerýshisi Ser­gıýs Glovaskas, eńbekkerlermen ju­mys boıynsha aǵa maman Gocha Alek­sandrııa, sondaı-aq Qazaqstan, О́zbek­stan, Tá­jik­stan jáne Qyrǵyzstan kásipo­daq­tary federasııalarynyń ókilderi qatysty.

– Jahandy jaılaǵan pandemııa ke­zinde álemdegi barlyq kásipodaq qıyn áleý­mettik-ekonomıkalyq jaǵ­daı­da qyz­met etti. Qazaqstanda koronavırýs ınfeksııasyna baılanysty jarııalanǵan tótenshe jaǵdaı men odan keıingi pandemııa kezinde Kásipodaqtar federasııasy azamattarymyzdy qoldaýdyń barlyq sharasyn qabyldady. Kásipodaqtar federa­sııasynyń barlyq óńirlik orta­lyǵynda jumysshylardyń quqyǵy buzyl­maýyn qadaǵalaıtyn jedel jeli uıym­dastyrylyp, jedel shtab quryldy. Jumysshylardan 14 myńnan astam óti­nish kelip tústi. Sonyń 85%-dan astamy oń sheshimin tapty. Kásipodaqtar federasııasy koronavırýspen kúresýshilerge, dárigerlerge, polısııa qyzmetkerlerine, vahta jumysshylaryna 3 qonaqúı men 3 sanatorıı usyndy. Pandemııa bastalǵan kezde Kásipodaqtar federasııasy men oǵan múshe uıymdar azamattarǵa 500 mln teńgeden astam somaǵa materıaldyq kómek kórsetti. Kásipodaqtar federasııa­sy áleýmettik seriktesterine adamdardy jappaı jumystan bosatpaý, jalaqy bereshegin boldyrmaý, áleýmettik aýdarymdardy doǵarmaý, jumys jaǵdaıyn negizsiz ýshyqtyrmaý máselesine qatysty birneshe úndeý joldady. Kásipodaqtar federasııasynyń birqatar úndeýi bilim berý, densaýlyq saqtaý júıelerindegi jekelegen jumysshylar kategorııasyna ústeme jalaqy tóleý jáne otandyq taýar óndirýshilerdi memlekettik qoldaý júıesin retteýge qatysty boldy. Kásipodaqtar federasııasynyń bastamasy Úkimet tarapynan qoldaý tapty, – dedi elimizdegi Kásipodaqtar fede­ra­­sııa­sy­nyń tóraǵasy Satybaldy Dáýletalın.

Konferensııa barysynda jahandyq eńbek naryǵy qarqynynyń qalpyna kelýi, indettiń eńbek salasyndaǵy keri saldary – jumyssyzdyq, ishinara ju­mys­pen qamtylý, eńbek quqyqtaryn qam­­tamasyz etý jáne turǵyndardy áleý­met­tik qorǵaý sharalary syndy mańyzdy máse­leler talqylandy.

– COVID-19 pandemııasy adamzat balasyna tutqıyldan tap berdi dese de bolady. Birde-bir memleket buǵan daıyn emes edi. Men ol kezde Tájikstandaǵy Nýrek qalasynyń basshysy edim. Sol kezde shahar dárigerleri koronavırýspen janqııarlyq erlikpen, qaharmandyqpen kúreskenin kórdim. Álemdi ábigerge salǵan pandemııany adamzattyń aqyl-oıymen jeńip kelemiz. Alaıda koronavırýs jaılaǵan qıyn-qystaý kezeńniń ózinde hat-habar alysyp, hal surasyp, onlaın rejimde jıi júzdesip turdyq. Memleketterimizde oryn alyp jatqan jaǵdaılardan habardar bolyp otyrdyq. Al endi búgin Nur-Sultan qalasynda betpe-bet kezdesip, pikir almasyp, tá­jirıbe almasýdyń sáti tústi, – dedi Tájikstannyń táýelsiz kásipodaqtar fe­de­rasııasynyń tóraǵasy Malıksho Nematzoda.

Konferensııa jumysyna qatysý­shylar pandemııadan keıingi kezeńde áleýmettik-eńbek salasyn turaqtandyrý is-sharalaryn talqylap, ACTRAV/HEU-men yntymaqtastyq boıynsha birlesken usynystar ázirledi. Ortalyq Azııa elde­rin­degi kásipodaq ortalyqtarynyń pan­demııa kezinde eńbekkerlerdiń quqyq­tary men múddelerin qorǵaý boıynsha qyz­metteri týraly málimetterimen bó­listi.

– Bıyl 6 sáýirde Qyrǵyz Respýblıkasy Kásipodaqtar Federasııasynyń esep berý-saılaý jónindegi XXV sezi ótti. Sol sezde Kásipodaqtar Federasııasynyń buǵan deıingi jyldardaǵy qyzmeti qo­ry­tyndylandy. Sonymen qatar jumys­shylardyń quqyǵy men múdde­sin qorǵaýdyń basym baǵyttary aıqyndal­dy. Qoǵamdaǵy áleýmettik dıalogtyń rólin arttyrýdyń mańyzy sóz boldy. Kásipodaqtar federasııasynyń jańa tóraǵasy retinde Emıl Kyzaev saılandy. Jýyrda Mınıstrler kabıneti tóra­ǵasynyń orynbasary Edıl Baısa­lov Kásipodaqtar federasııasynyń jańa tóraǵasymen júzdesti. Kezdesý kezinde E.Baısalov kásipodaqtar júıesi elimizdegi oń ózgeristerdiń damýynda mańyzdy ról atqaratynyn jetkizip, ká­sipodaq tıimdi áleýmettik seriktes bola­tynyna senim bildirdi, – dedi Qyrǵyz Respýblıkasy Kásipodaqtar federasııa­sy tóraǵasynyń orynbasary Rysgúl Babaeva.

Al aımaqtyq kásipodaqtar forý­my­nyń qorytyndy kúninde ACTRAV/HEU Eýropa jáne Ortalyq Azııa bóliminiń jetekshisi Sergeıýs Glovaskas qatysýshylarǵa HEU-nyń jumyskerler uıymdaryna arnalǵan «Qaqtyǵystar men tabıǵı apattardan týyndaıtyn daǵdarystarmen kúresý» oqý-ádistemelik quralyn tanystyrdy. Ol Ortalyq Azııa aımaǵy turǵyndarynyń aldynda turǵan syn-tegeýrinder týraly aıta kele, kúrdeli geosaıası jaǵdaıdy, májbúrli kóshi-qondy ǵana emes, sonymen qatar Ortalyq Azııa aımaǵyndaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq prosesterge yqpal etetin tabıǵı apattardy da atap ótti. «Máselen, Tájikstanǵa Aýǵans­tan­nan kelgen 15 myńnan astam bosqyn qonystandy. Bir aıta keterligi, eldegi kásipodaq uıymdary alǵashqy kómek kórsetý daǵdylaryn kórsetip, úıretken. Bul – jaqsy tájirıbe», dedi Sergeıýs Glovaskas.

Al HEU-nyń Shyǵys Eýropa jáne Ortalyq Azııa boıynsha bıýrosynyń eńbekkerler jónindegi aǵa mamany Gocha Aleksandrııa mundaı jaǵdaılarda áleýmettik áriptesterdi de qatystyrý mańyzdy degen pikirimen bólisti.

– Kásipodaqtardyń óz resýrstaryn paıdalaný arqyly bosqyndarǵa qol­daý kórsetý máselesimen aınalysatyny quptarlyq. HEU oqý quralynyń usy­nystaryna sáıkes (mundaı másele­ler­de) áleýmettik dıalog mańyzdy ról atqarýy kerek. Kásipodaqtar úkimet pen jumys berýshilerdi qatystyrýǵa tıis. Bul kóp jaǵdaıda bola bermeıdi. Kásipodaqtar kómektesýge asyǵady, proseske áleýmettik áriptesterdi tartpaı-aq óz resýrstaryn sarqyp jumsaıdy. Bul baǵytta da áleýmettik áriptestik ın­stı­týtyn júzege asyrý qajet, – dedi G.Aleksandrııa ókili.

Aımaqtyq konferensııa aıasynda ulttyq kásipodaq ortalyqtary ACTRAV/HEU-men yntymaqtastyqty odan ári damytý boıynsha óz usynystaryn ortaǵa saldy. Ony elimizdegi Kásipodaqtar federasııasynyń tóraǵasy Satybaldy Dáýletalın málimdedi. Atap aıtqanda, aımaqtyq deńgeıde ACTRAV-nyń qa­ty­sýymen mıgranttardyń quqyqtaryn qorǵaý jóninde halyqaralyq, aımaqtyq konferensııa ótkizý, sondaı-aq Ortalyq Azııa elderiniń kásipodaq kóshbasshylary úshin qaqtyǵystardy sheshý máseleleri boıynsha oqytý semınarlaryn birlesip uıymdastyrý (ACTRAV arqyly) bas­­tamasy ázirlendi. Sonymen qatar eli­miz­diń Kásipodaqtar federasııasy ACTRAV Qazaqstan Úkimetiniń qaty­sýy­­men platformaly jumyspen qamtý bo­ıynsha (Glovo, Yandex, Wolt) dóńgelek ústel ótkizýdi jáne ozyq halyqaralyq tá­jirı­be­lerdi eskere otyryp, HEU-men bir­lesip elimizdegi Eńbek kodeksine usy­nys­tar paketin ázirleýdi usyndy.