Keıipkerin izdegen jazýshy

Onyń «Qarager taı» dep atalatyn áńgimesi meıli qaı jaǵynan alyp saralasaq ta, qazirgi qoǵamnyń hám adamnyń beınesin sıpattaıdy. Ár keıip­kerdi aına aldyna ákelip, ishki jan dúnıesin, sezimin, sanasyn salmaqtaıdy, «sen mynadaısyń» dep zekimegenimen, astarlap aıtady.

«Dastarqan jınalǵansha Tu­rardyń ezýi de jıylmady. Kózi jypylyqtap, aıtylǵan áńgimeniń bárine bas shulǵı beredi. Esik aldynda topyrlap júr­gen bizge de qyzyq kerek, Turardyń kirpik qaqqanyn qalt jibermesten ańdyp júrmiz. Atam mal sharýalaımyn dep, ájem qurt syǵamyn dep, jeńgeler kıno qaraımyz dep sypyrylyp úıden shyǵyp kete bardy. Jaı ketken joq, esik aldynda júrgen óńsheń biz sııaqty bala-shaǵany jetekteı ketti. Kesh túse Jarbagúl úıine qaıtatyn boldy. Bir aıaǵymen teýip mo­tosıkldi otaldyryp alǵan atam Jarbagúldiń shybyqtaı jip-jińishke burymyn alpamsadaı arqasynda solqyldatyp jolǵa túsip kete bardy». Qa­ra­paıym adamdardyń ómiri qa­ǵazǵa túskende, basqasha sı­pat alatynyn osy shaǵyn áńgimeden ańǵarýǵa bolady. Aınalaǵa zer sal­sańyz, jazýshy keıip­ker etken Turar da, Jar­bagúl de bizdiń qoǵamda bar. Shy­ǵar­madaǵy «Turardyń túrin adam aıaǵandaı», «qaımaq toly búıen­deı irkildegen omyraýlarymen...», «shybyqtaı jip-jińishke burym» degen sııaqty tosyn teńeýler oqyrmandy oılandyrmaı qoımaıdy. Al sottan jeńilgen qarttyń qarager taıdan aıyrylǵandaǵy kúıin «Atamnyń qońyr qalpaǵy kóterilmedi» dep jalǵyz aýyz sóılemmen sıpattaıdy. Bul – sheberlik.

Onyń esimin ádebı ortaǵa tanys etken «Aqyndardan je­riný» degen áńgimesin kúlmeı oqý múmkin emes. Keıde ishek-sileń qatady, «mynaý álgi kisi emes pe?» dep te kúdiktenesiń. «– Arqaly aqyn… Arqyraǵan aqyn… Sonaý Atyraýdan kelgen arda aqynymyz Itbaı! – dep sampyldap turǵan asaba jigittiń sózin aıaqtatpastan qolyndaǵy mıkrofonyn julyp alǵan kúıi Aqyn shyqty ortaǵa arqalanyp. Aınalasyn shóp basqan aıdyn kólge uqsaıdy eken basy… Shash ataýlydan ada bolǵan tóbe meıramhana shamdaryna shaǵylysady». Osy shyǵarmada Itbaıdyń «ıttigi» tolyq ashyl­ǵan. Onyń sebebi zamannan ba, adamnan ba degen suraq ta qosamjarlasyp, kóńilińe qonaqtap, maza bermeıdi.

«Bir túndik neke» dep ata­ǵan áńgimesi de aýyldaǵy álde­bir oqıǵanyń izimen baıandalady. Oqı otyryp, «mundaı oqıǵalar bizdiń aýylda tolyp jatyr» dersiz, biraq ony Ba­qytgúlshe túrlendirip jazý qıynǵa soǵady. Toıdyń, qýanyshtyń, nekeniń bir-aq kúnge jalǵasqanyn jet­kizý úshin de jazýshylyq she­berlik kerek te shyǵar. Quda­ǵıynyń bar jaqsysyn urlap, taıyp turǵan anasy men qyzyn bylaı sýretteıdi: «Dál osy ýaqytta qa­laǵa jetip úlgergen eki áıel oljalaryn saýdalap bolyp, kafelerdiń birinde bokal toly syrany soǵystyryp, jańa josparlar quryp otyrǵan edi». Bir áńgime – bir taǵdyr.

«Sóılemdegi ómir men sóı­lemniń ómiri birikpegesin – tiri tirkes týmaıdy. О́mirdiń tamyr solqyly men sóılemniń tamyr solqylyn lıngvıstıkalyq proza ǵana qosa alady» degen Asqar Súleımenovtiń danalyǵy osyndaıda eske túsedi. Baqytgúl az jazady, tipti sózdi de sezim sııaq­ty únemdep jumsaǵysy keledi. Sonysymen de erekshe. Bir sózben aıtqanda, ol keıip­kerin izdep júrgen jazýshy.